Systemy alarmowania i ostrzegania ludności o zagrożeniach są systematycznie testowane. To po to, aby sprawdzić z jednej strony parametry techniczne i sprawność urządzeń, a z drugiej - reakcje ludności na podawane sygnały i komunikaty. O ile z tym pierwszym nie ma raczej problemów, to już reakcje mieszkańców bywają różne i wynikają zwykle z wiedzy bądź braku wiedzy na temat nadawanych komunikatów i sygnałów.
Ostatnie masowe sprawdzanie systemu miało miejsce w sierpniu 2024 roku – obchody 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego były również okazją do treningów wojewódzkich systemów wykrywania skażeń i alarmowania z wykorzystaniem syren alarmowych. To właśnie z alarmami, wywołanymi przez syreny, mieszkańcy spotykają się najczęściej i to na ich rozpoznawaniu powinni się szczególnie skupić. Nie jest to trudne. Sygnał akustyczny, czyli modulowany dźwięk syreny, nadawany przez trzy minuty, stanowi ogłoszenie alarmu, a dźwięk syreny (ciągły), też nadawany przez trzy minuty, oznacza odwołanie alarmu.
Jak odróżnić ćwiczenia od prawdziwego alarmu?
Przepisy wskazują, że testowe (treningowe) uruchamianie systemu powinno być podane do publicznej wiadomości przynajmniej dzień wcześniej. Informacje te rozpowszechnianie są przez wydziały zarządzania kryzysowego, serwisy samorządów i ich media społecznościowe, ITS na przystankach komunikacji miejskiej, a także w mediach.
Jeśli jednak sygnały alarmowe usłyszysz nieoczekiwanie, to znak, że wymagają szczególnej uwagi. Bywa, że systemy ostrzegania pozwalają na nadawanie komunikatów. Warto włączyć jakąkolwiek lokalną stację radiową, umożliwia to niemal każdy smartfon. W razie zagrożenia, obok sygnałów akustycznych powinien pojawić się komunikat głosowy informujący, czego dotyczy alarm/zagrożenie. Komunikat rozpoczyna się zawsze tak: "Uwaga! Uwaga! Uwaga! Ogłaszam alarm… dla … (tutaj podaje się przyczynę, rodzaj zagrożenia, obszar, na którym występuje - przyp. red.)". Tego rodzaju komunikat będzie powtarzany aż do odwołania zagrożenia, a samo odwołanie będzie podobne w formie – sygnałowi akustycznemu będzie towarzyszył komunikat - "Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm… dla … (podaje się przyczynę, rodzaj, obszar itp. - przyp. red.)".
Równie istotne mogą być dla ciebie komunikaty ostrzegawcze, którym - w przeciwieństwie do komunikatów alarmowych - nie towarzyszą sygnały dźwiękowe.
Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami, klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska
Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami czy też o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska ogłaszane jest trzykrotnie powtarzaną zapowiedzią, której towarzyszy informacja o sposobie, w jaki powinni postępować mieszkańcy na zagrożonym terenie. Podawany jest również szacunkowy czas wystąpienia zagrożenia, rodzaj potencjalnego skażenia, kierunek jego przemieszczania się i inne szczegóły, z których najistotniejszy jest zalecany mieszkańcom sposób zachowania się. W komunikatach mogą być wskazane na przykład miejsca zbiórki do ewakuacji i drogi ewakuacyjne, metody ochrony (np. dróg oddechowych) czy miejsca pomocy ludności cywilnej.
Teren zagrożenia
Jeśli zagrożenie występuje na obszarze większym niż powiat, wtedy system wykrywania i alarmowanie organizują służby wojewody. Gdy z kolei zagrożenie występuje w ramach powiatu, ale sięga poza granice jednej gminy, wtedy system organizuje starosta. Na obszarze miasta czy gminy odpowiedzialni są wójtowie, burmistrzowie i prezydenci.
Wojewódzkie systemy wykrywania i alarmowania oraz systemy wczesnego ostrzegania ludności są elementem szerszej całości, czyli Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania. Do KSWSiA należą także systemy wykrywania skażeń. Prezesowi Państwowej Agencji Atomistyki podlega system wykrywania skażeń promieniotwórczych, a Ministerstwo Zdrowia koordynuje systemy nadzoru epidemiologicznego. W skład systemu wchodzi także nadzór fitosanitarny (dotyczący roślin) i bezpieczeństwa produktów spożywczych.
