Vademecum antykoncepcji

Pigułka antykoncepcyjna uchroni przed niepożądaną ciążą. - Jaki środek antykoncepcyjny w sposób najpewniejszy uchroni przed niepożądaną ciążą ?
- Najpewniejszym środkiem jest pigułka antykoncepcyjna. Stwierdzenie to potwierdza tzw. współczynnik Pearle'a, tj. odsetek ciąż niepożądanych przy stosowaniu danego środka antykoncepcyjnego, który dla tabletek hormonalnych jest najkorzystniejszy. Najmniej pewny jest stosunek przerywany i tzw. metoda kalendarzykowa.

- Jeśli kobieta zapomni zażyć jedną pigułkę, to co wtedy?
- W takiej sytuacji należy zażyć pigułkę w ciągu następnych 12 godzin. Jeżeli odstęp czasowy między kolejnymi pigułkami jest dłuższy - należy poza pigułką zastosować także inny środek zapobiegawczy, na przykład prezerwatywę.

- Czy przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych może prowadzić do bezpłodności?
- Nie. Działanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych poolega na zahamowaniu owulacji, czyli jajeczkowania, a więc niemożności zapłodnienia, ale tylko w okresie ich stosowania. W kilka tygodni po zaprzestaniu tej metody antykoncepcji kobieta nie powinna mieć problemów z zajściem w ciążę, o ile,rzecz jasna, nie dokuczają jej inne problemy zdrowotne.

- Czy stosowanie tabletek nie sprawi, że zacznie się tyć?
- Nie powinno tak być. Opisywane i obserwowane są przejściowe zmiany masy ciała, zwłaszcza na początku stosowania tabletek. Spowodowane to może być wzmożonym łaknieniem lub zatrzymywaniem wody w organizmie - jest to efekt zależny od estrogenów. Dzieje się tak przy nieprecyzyjnym doborze preparatu dla danej kobiety. Po określeniu przez pacjentkę oczekiwań co do danej antykoncepcji lekarz z pewnością da skierowanie na badania dla zobrazowania profilu hormonalnego oraz na pozostałe badania laboratoryjne krwi: badania morfologiczne i biochemiczne . Na tej podstawie tak dobierze preparat, aby nie wykazywał on działań niepożądanych .

- Coraz więcej się mówi o hormonalnych środkach antykoncepcyjnych, przyjmowanych inną niż doustna drogą. Czy są one tak samo skuteczne?
- Na rynku dostępne są preparaty transdermalne, tzw. plastry, które nakleja się na miejsca o bogatej tkance podskórnej ( nie wolno naklejać ich na piersi!), np. na pośladek lub okolice mięśnia naramiennego. Najczęściej stosuje się jeden plaster na jeden tydzień - w sumie trzy plastry w jednym cyklu, potem następuje siedem dni przerwy, w trakcie której występuje miesiączka. Innym sposobem antykoncepcji długoterminowej jest podanie preparatu hormonalnego domięśniowo w postaci zastrzyku depot. Preparat taki działa antykoncepcyjnie przez trzy cykle, czyli przez około trzy miesiące. Dostępna, adresowana głównie do kobiet dojrzałych , po 40 roku życia, jest także antykoncepcyjna wkładka domaciczna zawierająca lewonorgestrel, hormon uwalniany stoniowo prze 5 lat. Hormon ten działa antykoncepcyjnie, a w wieku okołomeno-pauzalnym może być także traktowany jako swoista hormonalna terapia zastępcza.

- Czy istnieją zależności między występowaniem nowotworów, a przyjmowaniem pigułek antykoncepcyjnych?
- Stwierdzono na podstawie szeroko zakrojonych badań, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej wpływa ochraniająco na występowanie raka trzonu macicy oraz jajników. Co jakiś czas różni autorzy donoszą o udziale przewlekłej hormonalnej antykoncepcji w powstawaniu innych nowotworów, np. raka piersi. Stwierdzono jednak , że nie ma istotnego zagrożenia rakiem piersi , gdy hormonalna antykoncepcja stosowana jest krócej niż 5 lat.
Ponadto ważne jest, aby przed wypisaniem takich preparatów - i minimum raz w roku wykonywane były kontrolne badania ginekologiczne, badania krwi - ze szczególnym uwzględnieniem badań układu krzepnięcia oraz czynnościowych wątroby oraz badania cytologiczne rozmazów z szyjki macicy. U kobiet przed 35 rokiem życia powinny być okresowo wykonywane badania USG piersi, u starszych badania mammograficzne.

- Czy hormonalna antykoncepcja chroni przed chorobami płciowymi i AIDS ?
- Nie. Antykoncepcja nie jest związana z ochroną przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. W przypadku wątpliwości należy dodatkowo stosować prezerwatywy.

- Jak długo można stosować antykoncepcję hormonalną?
- Przy regularnych, czyli standardowo raz w roku wykonywanych badaniach ginekologicznych ( ocena fizykalna narządu rodnego, rozmaz cytologiczny szyjki macicy, ewentualnie usg) oraz badaniach laboratoryjnych i USG lub MMG piersi - bez obawy można stosować antykoncepcję hormonalną przez kilka lat bez przerwy.