W bunkrach, pustostanach. W smrodzie, śmieciach i zimnie... Tak żyją bezdomni w Grudziądzu [zdjęcia]

Zobacz wideo: Wyższe świadczenie 500 plus? PiS chce zmian.

Zanim w ruinach browaru pojawił się pan Wojtek, przy samym wejściu natknęliśmy się - bo szlakiem bezdomnych oprowadzali nas streetworkerzy ze schroniska im. św. Brata Alberta w Grudziądz: Janek Stańda i Andrzej Tomaszewski - na Arcziego. Leżał na betonowej posadzce przykryty szmatami. Spał. Z trudem udało się go dobudzić... Temperatura na dworze kilka kresek poniżej zera stopni Celsjusza. Obok stare materace i pełno śmieci. Janek i Andrzej nie chcąc, by Arczi spał na betonie, budzą go, pomagają usiąść i podkładają materac. Znajdują też kilka butelek denaturatu... - Ile masz lat? - pytam. - 45 - odpowiada przytłumiony bezdomny. - Mam brata bliźniaka. W więzieniu siedzi - dorzuca.

Jak tu się żyje? - ciągnę dalej. - Jak nikt nie przychodzi i mi kipiszu nie robi, to dobrze - kontynuuje Arczi. Okazuje się, że częstymi "bywalcami" tego koczowiska są nieproszeni goście - młodzież, która przychodzi tu psocić się bezdomnym. Czasami dochodzi nawet do bójek. Wokół legowiska Arcziego jest pełno przeróżnych śmieci. Śmierdzi.

Przychodzi pan Wojtek. Wraca akurat z obiadem, który dostaje z Caritasu. Nieogolony, ale schludnie wygląda. - Jak wychodziłem to Arczi spał. Nie chciałem go budzić. Wczoraj wpadli tutaj łobuzy i wszystko mu wywrócili - opowiada pan Wojtek. Na to wtrąca się Arczi: - Tylko ten pan (wskazuje na pana Wojtka) o mnie dba. Martwi się. Ale też zaglądają do nas strażnicy i policjanci.

- Na przestrzeni ostatnich lat zmieniło się podejście do bezdomnych - dzieli się doświadczeniem Andrzej Tomaszewski, streetworker. - Ludzie mają więcej empatii do nich, pomagają im zwłaszcza w mroźne dni i noce. No ale są i tacy, którzy potrafią też dużo złego im wyrządzić dla zabawy...

Schodzimy do podziemia gdzie koczuje pan Wojtek. Zanim nadeszły trzaskające mrozy, był na ostatnim piętrze tego pustostanu. W dachu dziury z widokiem na niebo. Jednak, gdy spadł śnieg udał się do podziemi. Tutaj wśród mnóstwa śmieci wszelakich ledwo co można dostrzec stare łóżko polowe z podartymi kocami, kołdrami. To co przykuwa uwagę to pluszowy Miś Uszatek... zniszczony, wybrudzony... - Jest tu już kilka lat - wtrąca Janek, streetworker który pracuje z takimi ludźmi jak Arczi czy pan Wojtek. Próbuje ich wyciągać z bezdomności. - To trudni ludzie, bardzo nieufni. Czasem musimy wiele razy przychodzić, aby się otworzyli, zechcieli cokolwiek powiedzieć, dać sobie pomóc.

Streetworkerzy pomagają np. pisać wnioski o przydział mieszkania z zasobów miejskich, przynoszą odzież, jedzenie. Rozmawiają.

Jedziemy do lasu w okolice os. Lotnisko. Śniegu po kolana. Zimno, ale już pojawiają się pierwsze promyki Słońca. Jest dość wcześnie rano. Dochodzimy do miejsca, które kojarzy mi się bardziej z jaskinią niż bunkrem. Przed nim linki na których wietrzą się ubrania, naczynia: łyżki, garnki, prowizoryczna suszarka. Spoglądam na termometr umieszczony we wnęce bunkra: "minus trzy".
Andrzej i Janek próbują sprawdzić czy są pani Maria i pan Józek. To para bezdomnych, którzy zdecydowali się żyć razem. W bunkrze. Po nawoływaniu udaje się wejść. Wejście jest zasłonięte szmatami. Jest strasznie ciemno. W koczowisku spod kołdry wyłania się zaspany pan Józek. Słychać głos pani Marii, ale kobiety nie widać. Opatulona leży gdzieś za mężczyzną.

Pomieszczenie jest bardzo małe. - Pomoże mi pan napisać wniosek o mieszkanie - pyta Janka pan Józek. Panowie umawiają się na dyżur Janka w schronisku. - Pewnie, podejdzie pan i wypiszemy - podkreśla Janek.

Żegnamy się i wychodzimy.

Odwiedzamy kolejne miejsce. Streetworkerzy maja doskonałe rozeznanie gdzie ukrywają się przed całym światem bezdomni. Tym razem trafiamy do pustostanów na Starówce. Sypiący się budynek. Ten sam obraz co w poprzednich miejscach: hałdy śmieci! A wśród nich ledwo dostrzegalny materac. Pod poszarpanymi kołdrami śpiący pan Mieczysław. - Haloo! Żyjemy? - dopytuje Andrzej, streetworker. - O co chodzi? - rozbudzony pan Mieczysław nie bardzo kontaktuje kto go odwiedza... - Potrzebuje pan czegoś? - dopytują streetworkerzy. - Nie, wszystko mam. Najważniejsze, że mam spokój - mówi bezdomny. I z kilku warstw przykrycia wyłania się starszy, siwy człowiek. Rocznik 1949...

Wraz z Jankiem i Andrzejem zajrzeliśmy jeszcze m.in. do bunkrów w sąsiedztwie Cytadeli czy do opuszczonego domu przy ul. Waryńskiego. Wszędzie podobne "obrazki" : brud, smród, śmieci. I ludzie totalnie zapomniani. Jednak trzeba pamiętać o tym, że większość z nich takie właśnie życie samemu wybiera. Służby proponują schronisko, pracę na rzecz wychodzenia z zakrętów życiowych. Nie każdy jednak chce złapać tę "wędkę" wybierając życie na ulicy. Tej zimy do bezdomnych trafiło kilkanaście kurtko-śpiworów. Wręczali je strażnicy miejscy i streetworkerzy. Niestety, także tegoroczna zima okazała się zabójcza dla dwóch bezdomnych. Zmarli z powodu wychłodzenia organizmu.

*imiona bezdomnych zostały zmienione

OD AUTORKI
Za pomoc w realizacji tego reportażu dziękuję Jankowi Stańdzie i Andrzejowi Tomaszewskiemu, streetworkerom ze schroniska im. św. Brata Alberta w Grudziądzu.