Ważna gra o puste butelki, bo za nie dostaniemy zwrot kaucji, a przy okazji ulżymy środowisku

To z jakim problemem mierzymy się w naszym nie tak pięknym kraju jakim mógłby być, widać niemal wszędzie gołym okiem – puste opakowania po napojach, zwłaszcza plastikowe walają się niemal wszędzie, nawet w podmiejskich lasach, spływają rzekami, upalnym latem dobijają do pełnych wypoczywających plaż. Nie mówiąc już o morzach i oceanach, ale to już globalny problem.

Na ten zresztą problem jako pierwsi w roku 2019 zwrócili uwagę w stosownej dyrektywie ws. zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko Parlament Europejski i Rada (UE). W art. 9 dyrektywy zawarty jest obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77 proc. w 2025 r. oraz 90 proc. w 2029 r.

Obowiązek ten może być realizowany np. za pomocą systemów zwrotu kaucji. Poza przepisami wdrażającymi art. 9 dyrektywy 2019/904, w projekcie ustawy zaproponowano także utworzenie systemu kaucyjnego dla opakowań szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l.

Projekt tzw. ustawy kaucyjnej dla naszego kraju przygotowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska, i przekazało już do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Jeśli proces legislacyjny przebiegnie zgodnie z założeniami resortu klimatu, wtedy nowa regulacja prawna może wejść w życie w trzecim kwartale tego roku (pierwszy termin mówił o pierwszym kwartale br.).

Nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw polegać będzie na ustanowieniu systemu kaucji na wybrane rodzaje opakowań na napoje, w tym szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. To zdecydowanie ułatwi wykorzystanie tych opakowań i zachęci konsumentów do ich oddawania w sklepach.

W systemie kaucyjnym przy sprzedaży produktów w opakowaniach pobierana będzie opłata oddawana w momencie zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych, bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji. Nieodebrana przez konsumentów kaucja trafi do przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach i będzie mogła zostać przeznaczona na sfinansowanie systemu.

Wprowadzający produkty w opakowaniach w ramach systemu kaucyjnego będą zobowiązani do sfinansowania co najmniej: selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych; transportu opakowań do producenta oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania; kosztów sprawozdawczości.

W pierwszej wersji projektu mowa była o tym, że przepisy obejmą jednostki handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni powyżej 100 m kwadratowych, ale najnowszy projekt zwiększa wymóg do 200 metrów. Dla klientów, zwykłych konsumentów, najważniejsze będzie to, że w takich właśnie sklepach, a także mniejszych, które przystąpią do systemu kaucyjnego, będą mogli zwrócić opakowanie i otrzymać zwrot kaucji.

Tak wyglądają plany, ale Polska Federacja Producentów Żywności (PFPŻ) przypomina, że cała branża napojowa (ustawę kaucyjną popiera też 90 proc. konsumentów) domaga się jak najszybszego skierowania pod obrady Sejmu i uchwalenia ustawy, bowiem ta jest bardzo potrzebna pod względem ochrony środowiska i gospodarczym. Jednak zdaniem federacji jej projekt z niewiadomych przyczyn nie trafił ciągle do Sejmu.

PFPŻ wyraża dużą obawę, że ustawa stanie się ofiarą roku wyborczego, bo na jej niekorzyść mocno działa czas, jaki został do praktycznego końca prac Sejmu. To zaś będzie oznaczało, że znaczące zwiększenie zbiorki i recyklingu odpadów opakowaniowych, w tym butelek PET, zamiast już w roku 2025, będzie możliwe najwcześniej w 2030.

Brak systemu spowoduje też poważne problemy branży napojowej w realizacji obowiązków wynikających z procedowanej właśnie ustawy wdrażającej unijną dyrektywę Single Use Plastic, która ustanawia nowe obowiązkowe poziomy zbiórki i użycia surowca wtórnego w opakowaniach. Oto bowiem od roku 2025 w każdej nowej butelce PET ma być minimum 25 proc. surowca wtórnego.

- Za niezrealizowanie poziomu zbiórki grożą wysokie karne opłaty. Bez systemu kaucyjnego producenci będą musieli również kupować recyklat w innych krajach, gdzie systemu kaucyjne już funkcjonują lub w najbliższym czasie zostaną uruchomione – komentuje Andrzej Gantner, wiceprezes i dyrektor generalny PFPŻ.

Jak informuje Carrefour Polska - w 2022 roku ta sieć sklepów odebrała w swoich sklepach 11,4 miliona butelek zwrotnych, czyli blisko 2 razy więcej niż sprzedała ich swoim klientom. To wynik akcji, w ramach której Carrefour jako jeden z pierwszych na rynku rozpoczął odbiór butelek zwrotnych bez konieczności okazywania paragonu zakupu oraz wypłaty klientom pełną wysokość kaucji w bonach na zakupy.

Teraz Carrefour Polska wzywa dostawców do dalszych działań na rzecz pobudzenia obiegu opakowań zwrotnych w Polsce.

Wraz z podniesieniem wysokości kaucji przez największych dostawców, sieć zaprasza swoich partnerów do rozmów na temat przyszłości systemu opakowań zwrotnych w Polsce, a także wycofania ze sprzedaży butelek bezzwrotnych dla produktów, które mają swoje odpowiedniki w butelkach zwrotnych.