Wielki kościół w małym Reczu

Miejscowość o tej samej nazwie znajduje się także w województwie kujawsko-pomorskim (powiat żniński). Turyści znają ją z okazałego pomnika przyrody - dębu "Chrobry" o obwodzie 787 cm i dworu z drugiej połowy XVIII wieku zlokalizowanego na skraju zabytkowego parku.

Recz w Zachodniopomorskiem - cel naszej wycieczki - to znacznie większa (prawie 3 tys. mieszkańców) miejscowość, mogąca pochwalić się ciekawą przeszłością oraz zabytkami.

Odwiedzamy ją m.in. po to, by przypomnieć tragiczną historię miast należących do końca II wojny światowej do Niemiec, a po niej włączonych w granice Polski. Recz (wtedy Reetz) został zniszczony w prawie 80 procentach. Jednak w przeciwieństwie do większości miast na tzw. Ziemiach Odzyskanych nie legł w gruzach na skutek celowych działań wojsk radzieckich, a zajadłej bitwy pancernej między wojskami niemieckimi a sowieckimi. Przynajmniej tak głosi oficjalna historiografia. W oddziałach niemieckich operujących w tych okolicach służyli też żołnierze holenderscy i duńscy. Recz trzykrotnie przechodził z rąk do rąk.

Dziś, spoglądając na miasto z drogi krajowej nr 10, o którą toczyła się zażarta walka, aż trudno uwierzyć, że zniszczenia były tak ogromne. Widać wielką bryłę kościoła farnego, mury obronne, kamienice.

Całe miasteczko rysuje się jako wyjątkowo malownicze. Od środka nie jest już tak ładne. Mam wrażenie, że czas od wojny się tu zatrzymał. To oczywiście nieprawda, skoro miejscowość odbudowano. Wymagałaby jednak większych nakładów. Ale - co by nie mówić - jest ciekawe.

We wczesnym średniowieczu wyrósł tu słowiański (zachodnopomorski) gród i osada targowa. W roku 1269 tereny te zajęła Marchia Brandenburska. Odtąd aż do zakończenia II wojny światowej mieszkali tu Niemcy, choć na przestrzeni wieków były krótkie epizody, podczas których Recz opanowywały obce wojska. Nasze oddziały po wodzą Stefana Czarnieckiego wypędziły stąd w roku 1657 Szwedów.

Miasta broniły przed napastnikami solidne umocnienia wzniesione w XIV i XV wieku: mury obwodowe i baszty. Znaczne fragmenty fortyfikacji zachowały się do naszych czasów.

Najbardziej okazałą budowlą jest gotycki kościół farny pod pierwotnym wezwaniem św. Katarzyny (dziś Chrystusa Króla). Budowę rozpoczęto w połowie XIV stulecia, jak się przypuszcza w miejscu starszej, drewnianej świątyni zniszczonej w pożarze miasta w roku 1340. Kościół był wielokrotnie przebudowany, ale zachował gotycki charakter. W okresie reformacji należał do protestantów. Po zdobyciu miasta przez Armię Czerwoną został spustoszony.

Teraz jest katolicki. Najstarszym elementem wyposażenia (XV w.) jest znajdujący się na prawym filarze prezbiterium drewniany krucyfiks. Jeszcze starsza, bo romańska, jest granitowa chrzcielnica. Tyle, że tę przeniesiono z nieistniejącego już klasztoru Cysterek (wcześniej służyła joannitom). Turyści zwiedzający świątynię zwracają największa uwagę na późnorenesansowe (lata 1607-11) ołtarz i ambonę. Na ścianach znajdują się epitafia możnych rodów.

W miasteczku można przenocować w zajeździe lub w pokojach "Zosia".