Wybory wójta, burmistrza i prezydenta

Dopiero dwa razy wszyscy wybieraliśmy włodarzy miast i gmin. Wcześniej robili to radni. 21 listopada zdecydujemy, kto będzie sprawował lokalną władzę przez najbliższe cztery lata.

25-latek może rządzić

Tyle właśnie lat najpóźniej w dniu wyborów musi skończyć kandydat na wójta/burmistrz/prezydenta miasta. Ważne, że wcale nie musi na stałe mieszkać w gminie, w której kandyduje.
Nie może też jednocześnie szukać szczęścia w kilku gminach na zasadzie: jak mnie nie wybiorą tu, to może tam. Wolno kandydować tylko w jednej gminie.

Zgłaszają wyborcy

Chętny na stanowisko wójta nie może, ot tak, zgłosić się sam. Muszą to zrobić inni: partie polityczne i koalicje partii politycznych, stowarzyszenia i organizacje społeczne oraz wyborcy, którzy jednak muszą założyć komitet wyborczy.
Jest jeszcze jedno ograniczenie. Prawo zgłoszenia kandydata na wójta ma ten komitet wyborczy, który zarejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w danej gminie. Dodatkowo w każdym z tych okręgów liczba zarejestrowanych chętnych na radnych nie może być mniejsza niż jest mandatów w tym okręgu.
Jeśli nie uda się zarejestrować list radnych przynajmniej w połowie okręgów, kandydat na wójta wysunięty przez dany komitet nie zostanie zarejestrowany.

Wynik lub losowanie

Żeby wójt wygrał wybory musi dostać więcej niż połowę ważnych głosów. Jeśli nie - dwa tygodnie po pierwszym głosowaniu odbywa się druga tura. Staje do niej dwóch kandydatów z największą liczbą głosów. Tym razem, żeby wygrać trzeba dostać więcej głosów niż rywal.

A co się dzieje, gdy dwóch kandydatów w II turze dostaje tyle samo głosów? Wtedy zwycięzcą jest ten, który w większej liczbie obwodów głosowania otrzymał więcej głosów niż drugi kandydat.
Jeśli mają i równą liczbę głosów, i w równej liczbie obwodów dostali większą liczbę głosów, o wyborze wójta rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. W losowaniu mają prawo uczestniczenia obaj kandydaci lub pełnomocnicy ich komitetów wyborczych.

Gdy nie ma chętnych

Są przypadki, że nie zgłosi się żaden kandydat na wójta. Wtedy wydłuża się termin zgłaszania kandydatów o 5 dni. Jeśli i to nie pomoże, wójta wybiera rada gminy bezwzględną większością głosów ustawowego składu w głosowaniu tajnym.

A co się dzieje, jeśli zarejestrowany zostanie tylko jeden chętny? Wtedy też wydłuża się termin zgłoszeń. Jeśli przez ten czas rywali nie przybędzie, jedynak nie ma jeszcze mandatu w kieszeni. Żeby wygrać musi dostać więcej niż połowę ważnych głosów.

Jeśli mu się to nie uda, wójta wybiera rada gminy w tajnym głosowaniu bezwzględną większością głosów ustawowego składu.