Właśnie bowiem ukazała się stu stronicowa książka Stanisława Koca - "Inowrocław, Krzyżacy a zjednoczenie Królestwa Polskiego". Autor jest, mieszkającym w naszym mieście, rozkochanym w historii młodym prawnikiem po studiach na UAM i egzaminie sędziowskim. Spod jego pióra wyszły już trzy artykuły, poświęcone zabytkom i archeologii Inowrocławia, opublikowane w "Materiałach do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu" oraz monograficzny przewodnik po kościele farnym św. Mikołaja.
Część najnowszej pracy stanowi próba rekonstrukcji kształtu przestrzennego i architektonicznego średniowiecznego Inowrocławia - stolicy pokaźnego i znaczącego księstwa kujawskiego, w okresie od pierwszej połowy XIII wieku aż do 1431 r., kiedy miasto zostało zniszczone i spalone przez Krzyżaków, by odtąd nigdy nie wrócić do dawnej roli i świetności.
A właśnie ten okres, ze względu na ważne geopolityczne położenie miasta i księstwa, w bliskości granic z Krzyżakami i Pomorzem Zachodnim, miał dla nich oraz ich rozwoju społeczno-gospodarczego ogromne znaczenie. Kazimierz Wielki zaliczył stolicę Kujaw do siedmiu najważniejszych, zaraz po Krakowie, Poznaniu i Kaliszu, miast Polski. Było ono na ówczesne czasy ludne i duże (16 ha - otoczonych murami długości 1.600 m), prawa miejskie uzyskało przed Wrocławiem, Poznaniem i Krakowem.
Było też miejscem częstych odwiedzin królów i ważnych spotkań, podejmowania doniosłych decyzji dotyczących polityki zewnętrznej i jednoczenia rozbitego na dzielnice Królestwa Polskiego. I o tym też autor szeroko pisze, przypominając postać i działania władcy tego księstwa - Kazimierza Konradowica, któremu Inowrocław tak wiele zawdzięcza, a którego tak rzadko i skromnie się przypomina. Sporo tam też jest o zakonie krzyżackim i jego wpływie na rozwój osadnictwa i budownictwa, również na Kujawach.
Wyrwać tajemnice ziemi !
Swoje przemyślenia i uwagi, przekazywane nieco złożonym stylem, autor opiera na bogatej literaturze przedmiotu i dorobku wielu historyków, bez których - jak sam pisze - jego praca nie powstałaby. Sobie wyznaczył zadanie wyciągnięcia szerszych, koodyfikujących wniosków, ułatwiających zrozumienie opisywanych zjawisk i problemów. Domaga się też intensyfikacji badań archeologicznych w Inowrocławiu, po których wyniku spodziewa się nie tylko wyjaśnienia wielu historycznych tajemnic, ale i jeszcze lepszej promocji miasta.
