Co z działką po śmierci i rozwodzie?

Ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych zadbała o prawa najbliższej rodziny na wypadek śmierci działkowca. Jak działają te zapisy i jak z nich skorzystać, wyjaśnia nasz ekspert Marian Pasiński z Polskiego Związku Działkowców.

Prawo do działki w rodzinnym ogrodzie działkowym nie podlega dziedziczeniu na ogólnych zasadach określonych w Kodeksie cywilnym. Obowiązują odrębne zasady!

Krystyna i Michał Nowakowie uwielbiali swoją działkę. Gdy pan Michał zmarł, pani Krysia martwiła się, co stanie się z jej ukochanym ogródkiem.

Będzie tak:
Jeżeli oboje mieli prawo do działki, zachowa je żyjący ws-półmałżonek, czyli p. Krysia.

Jeśli go nie posiada, ma możliwość tak zwanego wstąpienia w prawa do działki po zmarłym mężu. Wystarczy, że w terminie do sześciu miesięcy od dnia śmierci współmałżonka złoży oświadczenie do zarządu swojego rodzinnego ogrodu działkowego (ROD). Jeśli nie złoży takiego oświadczenia (albo gdyby żyła w konkubinacie, a nie w związku małżeńskim), prawo do działki wygaśnie.

Panu Kowalskiemu marzy się, by jego ukochaną działkę przejął jego najstarszy wnuk. Czy to możliwe? Tak. Ale nie można wskazać następcy na wypadek śmierci. Można skorzystać z prawa najbliższej rodziny.

Zasada jest taka: jeżeli oboje małżonkowie mają prawo do działki, zachowa je żyjący ws-półmałżonek. Ale jeśli pan Kowalski ma żonę, która nie złoży oświadczenia w tej sprawie, roszczenie o przejęcie działki będą mieli pozostali bliscy zmarłego, w tym również jego wnuki.

Roszczenie o przejęcie działki mają również pozostali bliscy zmarłego. Czyli wszyscy jego przodkowie (jak rodzice), potomkowie (dzieci, wnuki), rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, osoby pozostające ze zmarłym w stosunku przysposobienia.

Aby mogli skutecznie skorzystać z tego przywileju, muszą złożyć wniosek do zarządu ogrodu w terminie:

- trzech miesięcy od dnia powstania roszczenia - gdy zmarły pozostawał w związku małżeńskim;
- sześciu miesięcy od śmierci działkowca - gdy nie pozostawał w związku małżeńskim.

W przypadku zgłoszenia się kilku uprawnionych, np. i syna, i córki, o tym, kto otrzyma to prawo, zadecyduje sąd. Orzekając, będzie brał pod uwagę w szczególności okoliczność, czy dana osoba bliska korzystała z działki wraz ze zmarłym.

Takie zasady dotyczą tylko prawa do ogrodu działkowego! Oznacza to, że „zwykli” spadkobiercy działkowca będą mogli żądać rozliczenia za majątek pozostawiony przez niego na działce według ogólnych reguł spadkowych.

Co do zasady, prawo do działki może przypadać jednej osobie. Jest jeden wyjątek - dotyczy małżonków. Co się dzieje, gdy postanawiają się rozwieść lub unieważnić związek?

Najlepiej jeśli sami zadecydują o losie ich wspólnego dotąd prawa do działki ogrodowej. Jeśli się dogadają, wystarczy, że zawiadomią o swojej decyzji stowarzyszenie ogrodowe. Prawo do działki przypadnie osobie wskazanej we wspólnym oświadczeniu byłych małżonków. Na powiadomienie stowarzyszenia mają trzy miesiące od ustania małżeństwa. Jeśli przegapią ten termin, zarząd ogrodu musi wyznaczyć im dodatkowy okres - wynoszący minimum miesiąc. Jeśli i w tym okresie nie dopełnią formalności, zarząd będzie mógł sam zadecydować, któremu z byłych małżonków przypadnie prawo do działki.

W takim przypadku wobec drugiego dokona rozwiązania umowy w trybie wypowiedzenia na piśmie. Jako uzasadnienie wskaże uprawnienie wynikające ze zwłoki we wskazaniu osoby uprawnionej.

Wyjątek od tej opisanej wyżej procedury będzie miał miejsce, gdy małżonkowie w terminie złożenia oświadczenia dostarczą dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział prawa lub całego majątku ws-pólnego. Wówczas o tym, komu przypadnie prawo do działki, rozstrzygnie sąd. Jego orzeczenie będzie wiążące zarówno dla stowarzyszenia, jak i dla byłych partnerów.