Dr n. med. Zofia Sikorska, specjalista chorób oczu z Bydgoszczy: - Jaskra to choroba podstępna, nie boli

Właśnie mamy Światowy Tydzień Jaskry. Tak z pani doświadczenia lekarskiego, co Polacy wiedzą o tej chorobie oczu?
Wiedzą już coraz więcej, co mnie bardzo cieszy. Także dzięki takim kampaniom, jak ta obecna, czyli Światowy Tydzień Jaskry. Od wielu już lat uzmysławiają one naszym pacjentom, że taka choroba istnieje i że trzeba kontrolować swoje oczy. Także w tym tygodniu wiele osób zgłosiło się do mnie i faktycznie dzięki badaniom u kilku pacjentów udało się wykryć jaskrę.

Czyli jest większe zainteresowanie tymi badaniami w Światowym Tygodniu Jaskry?
Trzeba przyznać, że jest. Zgłasza się wiele osób, które proszą o badanie, czy przypadkiem jej nie mają. Także w grupie moich znajomych są osoby mocno czujne, też się kontrolują. Zawsze powtarzam swoim pacjentom taki wierszyk: "Jeśli chcesz mieć dobry wzrok, badaj oczy raz na rok". Warto go zapamiętać. A zwłaszcza po 40. roku życia. Dlaczego? Bo w tym wieku prawie każda osoba musi założyć okulary do czytania - bez nich dobrze nie zobaczy tekstu czy przedmiotu. A jeśli pójdzie do okulisty, to przy okazji dobrze zbada oko, czyli zmierzy jego ciśnienie, skontroluje dno oka. Sprawdzi, czy nie dzieje się w nim nic złego, bo – co także często powtarzam - lepiej zapobiegać niż leczyć. Pamiętajmy przy tym, że to leczenie na ogół nie jest w stanie przywrócić utraconego już wzroku, ale wcześnie wykryta jaskra i prawidłowo prowadzone leczenie może zapobiec dalszej utracie widzenia. Wtedy mamy szansę utrzymać wzrok do końca życia.

A czym jest jaskra?
Jaskra jest to taki wielki worek różnych chorób, które doprowadzają do jednego – ślepoty, w wyniku charakterystycznego zaniku nerwu wzrokowego. Charakterystycznego – bo nie da się go z niczym innym pomylić. Wszyscy pacjenci kojarzą jaskrę z tym, że w oku musi być wysokie ciśnienie. A tak do końca nie jest. Jest też taka jaskra z prawidłowym ciśnieniem gałkowym, która również doprowadza do zaniku nerwu wzrokowego, dlatego – w przypadku jaskry, trzeba być czujnym. Bo to co „zobaczy” siatkówka, to nerw wzrokowy – jako taki „kabelek z prądem”, odprowadzi jako wrażenie wzrokowe do mózgu. A jeśli, ten nerw jest uszkodzony przez proces jaskrowy, to tych wrażeń wzrokowych będzie mniej i widzenie będzie gorsze.

To jak widzi oko chore na jaskrę?
Jaskra zabiera pacjentom pole widzenia. Zaczyna się najczęściej od mroczków łukowatych, które się powiększają i efekt jest taki, że pacjent nie widzi części obszaru. W związku z tym zdarza się, że nagle zahaczy o jakąś lampę. Uderzy ramieniem o framugę drzwi, a kiedyś tego nie było…. Nie zauważy krzesła po drodze. To wszystko jest takim sygnałem, że należy pójść do lekarza okulisty i wraz z nim dociekać, dlaczego tak się dzieje. To jest właśnie charakterystyczne dla jaskry – zanik nerwu wzrokowego, którego wynikiem jest uszkodzenie pola widzenia.

Jakie są jeszcze inne objawy jaskry?
Kiedy człowiek ma wysokie ciśnienie w oku, to – na przykład, zaczyna widzieć koła tęczowe dookoła zapalonej lampy ulicznej. Sprawdźmy – gdy na dworze będzie już ciemno, czy dookoła niej widzimy taką tęczową „czapę”. Powinien niepokoić także ból oczu, bo – jeżeli się pojawia to jest to również sygnałem, że trzeba zmierzyć w nich ciśnienie. Podobnie, gdy oko zaczyna robić się czerwone – jedno czy drugie. Bardzo charakterystycznym objawem jest to, że osobę, która ogląda program telewizyjny przy wyłączonym świetle, w zupełnej ciemności zaczyna nagle boleć głowa. To znaczy, że może mieć do czynienia z podwyższonym ciśnieniem w oku. Także takim sygnałem może być światłowstręt i łzawienie oczu.

A jak je leczymy w przypadku jaskry?
Kroplami, które podaje się do oka – raz, czasem nawet trzy razy dziennie, czyli nie jest to uciążliwe. Albo robimy zabiegi laserowe, które poprawiają przepływ cieczy wodnistej w oku. Albo oczy z jaskrą operujemy. W tym przypadku stwarzamy nową drogę odpływu cieczy wodnistej. Tym samym doprowadzamy do obniżenia ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Czy można przeciwdziałać powstawaniu jaskry?
Nie, w przypadku jaskry nie ma takiego sposobu, aby jej zapobiegać określonymi działaniami. Tu trzeba pamiętać o tym, że jeżeli jaskra była w rodzinie to tym bardziej trzeba chodzić na kontrole do okulisty. Trzeba być czujnym, bo jaskra to choroba podstępna, nie boli.

A jak ktoś nie miał w rodzinie przypadku jaskry, to na co powinien zwracać uwagę…
Tych czynników, które przyczyniają się do wystąpienia jaskry jest wiele. Na przykład nadwzroczność, cukrzyca, zaćma… Z drugiej strony, jaskra przyczynia się do wystąpienia wielu chorób w tym, zakrzepów naczyń żylnych siatkówki. Niestety, nie jesteśmy w stanie sami jej przeciwdziałać. Musimy być świadomi, że taka choroba jak jaskra istnieje i że trzeba przynajmniej raz w roku, swoje oczy skontrolować, czyli zrobić u okulisty szereg badań.