Grzegorz Pięta, dyrektor KOWR o obrocie ziemią rolną: - Aukcje utrudnią życie spekulantom

Obrót ziemią rolną w Polsce wciąż budzi duże emocje. Czy więcej gruntów trafi do sprzedaży w związku z „głodem ziemi”?

Grunty w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa to ponad 1 mln 360 tys. hektarów, z czego w dzierżawie mamy ponad 1 mln 50 tys. hektarów. To właśnie ta druga forma użytkowania państwowych gruntów cieszy się największym zainteresowaniem.

Może dlatego, że niewiele gruntów zostaje wystawionych na sprzedaż?

Przetargi na dzierżawę są także o wiele bardziej skuteczną formą rozdysponowywania państwowej ziemi. Skuteczność przetargów mierzona powierzchnią gruntów wystawioną do dzierżawy sięga 78 proc., gdzie w przypadku sprzedaży ten odsetek wynosi 15 proc.

Plan sprzedaży gruntów Zasobu WRSP w tym roku wynosi 5850 ha. Do tej pory sprzedaliśmy dokładnie 1203 ha (to stan na koniec kwietnia). Dzierżawa nieruchomości cieszy się dużym zainteresowaniem, gdyż jest to dogodny sposób użytkowania budynków i gruntów, bez konieczności angażowania dużych środków finansowych.

Co z przetargami na dzierżawy w związku z epidemią? Niektórzy dzierżawcy krytykowali KOWR, twierdząc, że w tym czasie umowy powinny być automatycznie przedłużane.

I z reguły - jeśli nie ma zastrzeżeń do dzierżawcy - przedłużamy te umowy. Sprawdzamy również, czy nie dochodzi do zaniedbań. Wynika to z przepisów prawa. Nie jesteśmy też głusi na informacje płynące od lokalnych społeczności. Jeżeli niepokojące sygnały się potwierdzają, to nie przedłużamy umów.

Co do przetargów, to dostosowując się do aktualnie panującej sytuacji epidemiologicznej, minister rolnictwa i rozwoju wsi, w porozumieniu z KOWR, zmienił rozporządzenia w sprawie sprzedaży i dzierżawy, umożliwiając przeprowadzenie przetargów za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej przez internet. Dzięki ścisłej współpracy i działaniom podjętym przez kierownictwo KOWR byliśmy dobrze przygotowani zarówno pod względem technicznym, jak i organizacyjnym do ich przeprowadzenia. Szczegółowe informacje, jak do nich przystąpić i jakie warunki trzeba spełnić, są dostępne każdorazowo w ogłoszeniach, na stronie internetowej KOWR znajduje się treść zarządzenia.

Dzierżawcy proszą o umorzenie czynszu dzierżawnego? Jak możecie im pomóc?

Niezależnie, czy ktoś powołuje się na trudności wynikające z ostatnio zaistniałej sytuacji epidemiologicznej czy nie, staramy się każdy przypadek rozpatrywać indywidualnie, z troską pochylając się nad losem rolników i przedsiębiorców rolnych.

A konkretnie, na co mogą liczyć?

W związku z ogłoszeniem stanu epidemii KOWR podjął działania celem uproszczenia w okresie trwania stanu pandemii procedury ubiegania się kontrahentów KOWR o zastosowanie ulg w spłacie należności z tytułu rozdysponowania mienia Zasobu WRSP.

24 kwietnia br. zmienione zostało zarządzenie w sprawie odraczania, rozkładania na raty lub umarzania należności Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Zatem wnioski wraz z uzasadnieniem, stosowne oświadczenia oraz kopie dokumentów, w tym dotyczące proponowanych zabezpieczeń, mogą być składane przy wykorzystaniu elektronicznych środków przekazu.

Także dalsza korespondencja w sprawie powinna być, o ile to możliwe, prowadzona w formie elektronicznej, a zakres wymaganej dokumentacji winien zostać ograniczony do niezbędnego minimum, przy wykorzystaniu w pełni składanych przez kontrahenta oświadczeń w formie elektronicznej oraz dostępnych rejestrów i baz danych przy weryfikacji przekazanych przez wnioskodawcę informacji.

Poza tym w przypadku strat spowodowanych wystąpieniem COVID-19 wnioskodawca zobowiązany jest wskazać, w jaki sposób i w jakim stopniu ograniczenia wynikające z ogłoszenia stanu epidemii wpłynęły na pogorszenie jego sytuacji finansowej. Warto podkreślić, że nie jest wymagane ustanowienie dodatkowych zabezpieczeń spłaty należności, w sytuacjach kiedy okres zastosowania ulgi nie będzie przekraczać 6 miesięcy.

No i ważna informacja dla gospodarzy - KOWR, stosując ulgi w spłacie należności, zobowiązany jest w pełni stosować przepisy dotyczące pomocy publicznej w rolnictwie.

Obniżyliście czynsz, odroczyliście płatności lub rozłożyliście je na raty?

Owszem, tych przypadków było całkiem sporo, kwoty także niemałe. W pierwszym kwartale tego roku obniżenie czynszu (na podstawie art. 700 Kc) stanowiło ponad 17 milionów złotych, a dla porównania w całym minionym roku było to prawie 50 mln zł. Z kolei odroczenie terminu płatności lub rozłożenie należności na raty (czynsz i zapłaty za sprzedane nieruchomości) w pierwszym kwartale br. dotyczyło ponad 17,5 mln zł (w całym minionym roku było to ponad 97 mln zł).

Rolnicy - także ci dzierżawiący państwową ziemię - często mają problemy z uzyskaniem godziwej ceny za to, co wyprodukują. Bardzo podatny na spekulacje jest np. rynek zbóż. Czy Platforma Żywnościowa może to zmienić?

Platforma Żywnościowa może utrudnić życie spekulantom i wpłynąć na ograniczenie ryzyka handlowego i cenowego. To nowe narzędzie do obrotu produktami rolno-spożywczymi, które zostało stworzone z myślą o polskim rolnictwie i jest oparte o najlepsze praktyki światowe - wzorowaliśmy się na giełdach rolnych w Chicago czy Matif pod Paryżem. Platforma jest giełdą towarową, ale w formie rynku rolnego.

Giełda ta funkcjonuje na zlecenie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa na Towarowej Giełdzie Energii SA i jest pierwszym w Polsce elektronicznym narzędziem umożliwiającym giełdowy obrót produktami rolno-spożywczymi. Projekt jest realizowany we współpracy z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju.

Na jakim etapie jest tworzenie Platformy Żywnościowej?

Prace związane z wdrożeniem elektronicznej platformy obrotu zostały rozpoczęte w czerwcu 2018 r. W marcu 2020 r. ruszył pilotaż Platformy Żywnościowej, w ramach którego uczestnicy rynku mogą już zawierać rzeczywiste transakcje.

Ile potrwa program pilotażowy?

Pilotaż potrwa pół roku, tj. do końca sierpnia 2020 r. Później obrót będzie nadal prowadzony na podstawie rozwiązań przetestowanych w ramach pilotażu, a także zgodnie z oczekiwaniami rynku.

Czy można już zawierać transakcje?

Obecnie można zawierać transakcje typu spot (czyli: „po aktualnej cenie”) na pszenicę w trzech klasach jakościowych, tj. premium, konsumpcyjną i paszową. Obrót jest prowadzony poprzez:

• system kursu jednolitego, tj. rozliczanie po aktualnych cenach z natychmiastową dostawą towaru za pośrednictwem zleceń składanych na kontrakty na giełdzie (notowania są co środę);
• sprzedaż aukcyjną, która skierowana jest do tych podmiotów, które mogą sprzedawać pszenicę przez własne magazyny autoryzowane (aukcje odbywają się z reguły w czwartki).

Jak działa ta giełda rolna?

Handel na Platformie Żywnościowej odbywa się w formie elektronicznej poprzez domy maklerskie, system magazynów autoryzowanych świadczących usługi magazynowania lub nieświadczących usługi przechowywania, oraz izbę rozliczeniową, która prowadzi rozliczenia finansowe między stronami transakcji.

W połowie maja, w ramach Platformy Żywnościowej funkcjonują trzy domy maklerskie, tj. Dom Maklerski Banku Ochrony Środowiska, Polska Grupa Energetyczna - Dom Maklerski oraz Noble Securities SA, które świadczą usługi pośrednictwa w zawieraniu i rozliczaniu transakcji w zakresie obrotu pszenicą.

A gdzie będzie przechowywany towar?

Do obrotu giełdowego zostało dopuszczonych 17 profesjonalnych magazynów świadczących usługi przechowywania (w tym 12 magazynów spółki Elewarr) oraz dwa magazyny nieświadczące usług przechowywania (handel własnym zbożem), które są odpowiedzialne za weryfikowanie i jakość przechowywanego towaru będącego w obrocie giełdowym oraz rozliczanie transakcji w towarze. Lista magazynów jest dostępna na stronie internetowej Towarowej Giełdy Energii SA pod adresem: www.tge.pl/rtrs-magazyny-autoryzowane.

Obecnie [stan na połowę maja - przyp. red.] trzy magazyny świadczące usługi przechowywania oraz trzy magazyny nieświadczące usług przechowywania (w tym Kietrz) oczekują na autoryzację ze strony giełdy. Będzie ich więcej w całym kraju.

Rola magazynów autoryzowanych jest kluczowa dla funkcjonowania platformy, gdyż wyłącznie towar składowany w takich magazynach jest przedmiotem obrotu na tym rynku. Maksymalne stawki opłat w magazynie autoryzowanym wynoszą: przyjęcie zboża (7,50 zł/tonę netto), wydanie zboża (7,50 zł/tonę netto), przechowywanie zboża (7,50 zł/tonę/miesiąc netto).

Oprócz tych podmiotów w ramach platformy działają także laboratoria odwoławcze i jednostka kontrolno-autoryzacyjna. Notowania są prowadzone przez Towarową Giełdę Energii SA. Więcej informacji o rynku na stronie: ww.tge.pl/rtrs.

Co z tego mają lub mogą mieć polscy rolnicy?

Każdy rolnik może być uczestnikiem Platformy Żywnościowej, a sprzedając towar za jej pośrednictwem, uzyskuje m.in. gwarancję zapłaty oraz bezpiecznej i pewnej transakcji. Ten mechanizm jest bezpiecznym, wiarygodnym i przejrzystym sposobem zawierania transakcji.

Jest to narzędzie wystandaryzowane i uniwersalne, co oznacza, że każdy, kto zdecyduje się na skorzystanie z usług giełdy, zawiera umowę na takich samych warunkach. Z góry określone są: zasady realizacji kontraktu i jego rozliczania, określona jest jakość, jaką musi spełniać towar, i metoda oceny jakości oraz wielkość partii towaru. Platforma Żywnościowa ułatwia dostęp do pszenicy o ustalonej jakości wszystkim potencjalnym kupującym, zarówno małym, jak i dużym przetwórcom, a także eksporterom.

Mniejsi producenci rolni mogą dostarczać zboże do magazynów autoryzowanych, w których jest ono przechowywane, a następnie wystawiane w ramach sesji giełdowych. Z kolei więksi producenci mogą sprzedawać towar również z własnych magazynów autoryzowanych.

Rolnicy, którzy mają do sprzedania dobrej jakości pszenicę, cieszą się z tego, że eksport rośnie, ale martwią ich doniesienia o imporcie zbóż z Ukrainy.

Te doniesienia bywają bardzo przesadzone, bo czasami okazuje się, że nawet unijne limity zostały przez Ukrainę niewykorzystane i to w dużym stopniu! Sprawdzamy to dokładnie.