W źródłach miejscowość Jabłonowo pojawia się w 1222 r. - Jablovo, późniejsze nazwy to Gablinav, Gablinow, Gabelnau, w 1570 r. - Jabłonowo. Pod względem administracyjnym Jabłonowo wchodziło w skład państwa mazowieckiego, a po przejęciu tych terenów przez Krzyżaków znalazło się w granicach komturstwa brodnickiego.
Pierwsza wzmianka (1222 r.) pojawia się w tzw. dokumencie łowickim, w którym odnotowano nadanie osady przez Konrada mazowieckiego biskupowi Chrystianowi. Odkrycia archeologiczne potwierdzają fakt, że przed przybyciem Krzyżaków istniał tu gród słowiański.
W 1341 r. wielki mistrz Ditrich von Altenburg nadał dobra jabłonowskie rycerzowi Rudigierowi von Lugendorf. W 1414 r. kolejny dzierżawca wsi - Bondeke z Jabłonowa - dostał odszkodowanie tytułem rekompensaty za szkody wojenne w komturstwie brodnickim.
Przez Jabłonowo wiodła peregrynacja ciała biskupa Wojciecha, wykupionego przez Bolesława Chrobrego od Prusów. Trasa wiodła z Truso przez Jabłonowo do Trzemeszna. O prawdopodobnym postoju w Jabłonowie wspomina legenda nawiązująca do budowy pierwszego kościoła w XI w.. Prawdopodobnie był on położony na wzgórzu, w pobliżu obecnego kościoła p.w. św. Wojciecha, w miejscu dawnego grodu piastowskiego.
Pierwotny kościół spłonął doszczętnie w 1661 r., pozostał po nim jedynie grobowiec fundatorów. Świątynię p.w. św. Wojciecha odbudowano w 1674 r., dzięki usilnym staraniom jezuitów z Grudziądza, do których od 1641 r. należały dobra jabłonowskie - otrzymali je od dotychczasowego dziedzica Jana Działyńskiego, wojewody chełmińskiego. Ojcowie jezuici z Grudziądza mieli w Jabłonowie stację misyjną i sprawowali duszpasterstwo od 1641 r., do sekularyzacji w 1773 r. Po kasacji zakonu duszpasterstwo i administrowanie parafią powierzono księżom świeckim. Po kasacie zakonu i po zaborze dobra jabłonowskie trafiły w ręce Narzymskich.
Obecny kościół zbudowano w latach 1860-1864 prawdopodobnie według projektu Augusta Stullera.
W styczniu 1945 kościół został poważnie uszkodzony pociskami artyleryjskimi, a następnie ograbiony przez wycofujące się wojska niemieckie i wkraczających żołnierzy Armii Czerwonej. Przez długi czas był kościołem filialnym, dopiero w 1978 r. dekretem biskupim z 23 kwietnia parafię ponownie erygowano.
Parafia należy do diecezji toruńskiej.
Proboszczem parafii jest ks. Janusz Kowalski.
Msze św. w niedziele o godz. 8, 9.30 i 18, w dni powszednie o 18 latem i 17 zimą.
Biuro parafialne czynne po każdym nabożeństwie.
Kontakt - tel. 56/ 498 01 23
W przygotowaniu materiału skorzystałem z publikacji zbiorowej "Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość" oraz "Słownika etymologicznego nazw miast i gmin" Stanisława Rosponda.
Czytaj e-wydanie »
