Spis treści
- Kleszcze są niebezpieczne, ponieważ mogą przenosić choroby takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – zaznacza nasz ekspert, lekarz Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.
Gdzie żyją kleszcze?
w lasach liściastych i mieszanych
na obszarach trawiastych
w gęstych zaroślach
na paprociach
na terenach zielonych w miastach, w tym parkach i skwerach
Kleszcze występują na terenie całej Polski. Co roku rośnie liczba zachorowań na choroby przez nie przenoszone. Najwięcej przypadków odnotowuje się w województwach warmińsko-mazurskim i podlaskim.
Jak się chronić przed atakiem kleszcza?
Kleszcze szczególnie przyciąga ciepło, ruch powietrza oraz zapach potu. Wybierając się na tereny zielone, warto założyć ubranie, które zakrywa jak największą powierzchnię ciała: długie spodnie, bluzy z długimi rękawami i zakryte buty.
Ministerstwo Zdrowia zaznacza, że ważny jest też odpowiedni kolor ubrania - na jasnej odzieży łatwo zauważyć wędrujące kleszcze i je strzepać zanim dostaną się do skóry. Ponadto „unikamy spania w starych budynkach, w których przebywają udomowione zwierzęta, a obozując na wolnym powietrzu, należy się upewnić, że roślinność wokół namiotu jest krótko przycięta”.
- Dodatkowo, warto stosować repelenty, czyli środki odstraszające kleszcze, które zawierają DEET lub ikarydynę. Po powrocie do domu należy dokładnie obejrzeć całe ciało, szczególnie miejsca takie jak pachwiny, pachy, zgięcia kolan czy skóra głowy, ponieważ kleszcze często wybierają te obszary do żerowania – wyjaśnia lekarz Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.
Co zrobić gdy kleszcz wbije się w skórę?
Ministerstwo Zdrowia przygotowało konkretną procedurę:
Przygotuj plastikową pęsetę i wodę utlenioną lub 40% alkohol do dezynfekcji. Alternatywą dla pęsety są miniaturowe pompki ssące, plastikowe „kleszczołapki” dostępne w aptekach. Uwaga! Metalowa pęseta może okazać się zbyt ostra i uciąć kleszcza, zamiast go złapać.
Chwyć kleszcza tuż przy skórze, za przednią część ciała i zdecydowanym ruchem pociągnij ku górze.
Dokładnie umyj ręce
Zdezynfekuj miejsce ukłucia.
- Jeśli zauważymy kleszcza w skórze, należy go jak najszybciej usunąć. Najlepiej zrobić to za pomocą pęsety lub specjalnego przyrządu do usuwania kleszczy, chwytając go jak najbliżej skóry i wyciągając zdecydowanym, prostym ruchem. Nie wolno smarować kleszcza tłuszczem ani alkoholem, ponieważ może to spowodować, że kleszcz zwymiotuje, zwiększając ryzyko zakażenia. Po usunięciu kleszcza miejsce ukąszenia należy zdezynfekować. Przez kilka kolejnych tygodni warto obserwować skórę wokół ukąszenia – dodaje lekarz Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.
Nie można wykręcać kleszcza bezpośrednio palcami.
Czy po ukąszeniu kleszcza trzeba skontaktować się z lekarzem?
- Jeśli nie jesteś pewny, czy będziesz umiał właściwie usunąć kleszcza, zgłoś się do najbliższego punktu medycznego lub lekarza – radzi Ministerstwo Zdrowia.
Z lekarzem kontaktujemy się także gdy pojawi się rumień wędrujący, czyli czerwona plama, która się powiększa lub wystąpiły objawy grypopodobne.
Oznaki boreliozy
Wśród oznak boreliozy wymieniany jest rumień, bóle stawów, kości, osłabienie, nudności i wymioty, gorączka, sztywność karku, zaburzenia równowagi, niedowład lub porażenie mięśni twarzy, silny ból głowy, zaburzenia wzrokowe.
- W niektórych przypadkach - przy mnogich pokłuciach w rejonie częstego występowania boreliozy - lekarz może zalecić profilaktyczne podanie antybiotyku, aby zapobiec rozwojowi choroby. Obecnie nie ma dostępnej szczepionki przeciwko boreliozie, ale firmy farmaceutyczne pracują nad jej opracowaniem – informuje lekarz Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) - objawy
To jedna z najgroźniejszych chorób odkleszczowych. Atakuje ośrodkowy układ nerwowy.
- Może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, a nawet trwałe uszkodzenia neurologiczne. Wirus KZM jest przenoszony przez zakażone kleszcze. Choroba przenosi się poprzez ukłucie. Wirus znajduje się w gruczołach ślinowych kleszcza, co oznacza, że może dostać się do organizmu człowieka już w ciągu kilku minut od ukłucia - zaznacza lekarz Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.
Objawy występują po około 7-14 dniach od kontaktu z kleszczem. Są podobne do grypy i trwają przez tydzień.
Szczepienie przeciwko KZM
Nie ma skutecznego leku na KZM. Jedynym sposobem zapobiegania chorobie jest szczepienie - bezpieczne i skuteczne. Można je zrobić już po ukończeniu 1. roku życia.
- Podstawowy schemat szczepienia obejmuje podanie trzech dawek, a pełną ochronę uzyskuje się po przyjęciu drugiej dawki. Szczepienie najlepiej rozpocząć wczesną zimą, aby zapewnić ochronę przed okresem największej aktywności kleszczy, czyli wiosną i latem. Dla utrzymania odporności zaleca się dawki przypominające co 3-5 lat – dodaje lekarz Krzysztof Urban, specjalista medycyny rodzinnej enel-med.
Ministerstwo Zdrowia zaleca szczepienie przeciw KZM:
dzieciom po ukończeniu pierwszego roku życia, młodzieży, dorosłym
osobom przebywającym na terenach, na których występuje zagrożenie występowania kleszczy (w tym zatrudnionym przy eksploatacji lasu)
służbom mundurowym
rolnikom
młodzieży odbywającej praktyki na obszarach, gdzie mogą występować kleszcze
turystom i uczestnikom obozów i kolonii
