Martwe konta bankowe. Właściciele ich umierają, a spadkobiercy mają problemy. O co pytają Biuro Rzecznika Finansowego

- Ze smutkiem zauważyliśmy, że epidemia Covid-19 przełożyła się również na tematykę trafiających do nas zapytań e-mailowych, porad w trakcie dyżurów telefonicznych czy wniosków o postępowanie interwencyjne. Niestety coraz częściej poruszane są kwestie związane z finansami po śmierci członka rodziny - mówi dr hab. Mariusz Jerzy Golecki, Rzecznik Finansowy (RF).

Z trafiających do RF sygnałów wynika, że klientom sporo problemów sprawiają formalności związane z podstawowymi kwestiami dotyczącymi rachunków bankowych. Chodzi np. o wyjaśnienie, czy śmierć posiadacza rachunku bankowego powoduje rozwiązanie umowy o prowadzenie rachunku. Klienci mają też problem z dostępem do informacji o rachunku zmarłego prowadzonym w banku. Pytania dotyczą również skuteczności pełnomocnictwa do rachunku po śmierci właściciela czy uzyskania zwrotu kosztów pogrzebu z konta osoby zmarłej. Istotną kwestią jest też sposób podziału środków zgromadzonych w OFE w przypadku śmierci posiadacza rachunku. Choćby jakie osoby są uprawnione do tych środków i w jakich częściach oraz procedury wypłaty.

Centralna informacja o rachunkach bankowych dla spadkodawców, ale i zapominalskich

Z prośbą o poradę do Biura Rzecznika Finansowego zwróciła się m.in. córka zmarłego spadkodawcy. Jej ojciec przed śmiercią był właścicielem rachunku w jednym z banków. Nie miała pewności czy ojciec nie był posiadaczem rachunków bankowych prowadzonych w innych bankach. Jak uzyskać informacje od banków o tym, czy jej tata miał z którymś z nich zawartą umowę prowadzenia rachunku?

- Banki są zobowiązane prowadzić „Centralną informację o rachunkach bankowych” - wyjaśniają eksperci Biura RF. - Są w niej zgromadzone informacje na temat wszelkich rachunków bankowych prowadzonych w bankach oraz spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, niezależnie od osoby, na rzecz której dany rachunek jest prowadzony. Znajdują się w niej informacje dot. rachunków prowadzonych na rzecz osób fizycznych, w tym przedsiębiorców oraz małoletnich, a także dane dotyczące rachunków wspólnych.

- Aby uzyskać dane z centralnej informacji, trzeba złożyć odpowiedni pisemny wniosek - tłumaczy Biuro RF. - Można go wnieść w każdej placówce bankowej lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej działającej na terytorium Polski, niezależnie od tego czy spadkodawca zawarł z danym podmiotem rynku finansowego umowę rachunku.

Wniosek może złożyć tylko osoba, która uzyskała tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku. W razie rachunku prowadzonego na rzecz przedsiębiorcy, uprawnienie to przysługuje także zarządcy sukcesyjnemu. Wraz z wnioskiem niezbędne jest wykazanie tytułu prawnego stanowiącego podstawę prawną do jego wniesienia. Z uzyskaniem danych z centralnej informacji może wiązać się obowiązek poniesienia opłat przeznaczonych na pokrycie kosztów udzielania informacji. Jednak nie mogą być one wyższe niż koszt ich wygenerowania.

Informacje przekazywane osobie, która złożyła wniosek zawierają wskazanie banku lub SKOK-u prowadzącego ewentualnie rachunek należący do spadkodawcy bądź prowadzącej rachunek w przeszłości, wraz ze wskazaniem numeru rachunku wynikającego z umowy rachunku oraz informacji w zakresie tego czy rachunek ten nadal jest prowadzony. Co ważne, w przypadku danych dotyczących rachunków wspólnych, informacja przekazywana nie zawiera danych współposiadacza rachunku.

Co z pełnomocnictwem do rachunku po śmierci właściciela

Inna sytuacja - córki zmarłego spadkodawcy. Za życia, ojciec udzielił jej pełnomocnictwa do rachunku bankowego, na mocy którego mogła ona dokonywać wszelkich czynności na równi z jej ojcem. Czy pełnomocnictwo do rachunku istnieje i wciąż jest skuteczne?

- Wpierw należy ustalić czy wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego nie doszło do rozwiązania umowy rachunku - dopiero bowiem w takim wypadku można podjąć rozważania związane z dalszym istnieniem oraz skutecznością udzielonych pełnomocnictw do rachunku - podają eksperci.

Zakładając, że umowa rachunku bankowego pozostaje w mocy mimo śmierci posiadacza rachunku, wtedy przepisy ustawy - prawo bankowe nie regulują wprost kwestii związanych z dalszym istnieniem pełnomocnictwa po śmierci posiadacza rachunku bankowego.

Zgodnie z kodeksem cywilnym, pełnomocnictwo do rachunku bankowego co do zasady wygasa ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego lub osoby, na rzecz której udzielono pełnomocnictwa. Takie ujęcie oznacza, że wraz ze śmiercią posiadacza rachunku wygasają wszystkie udzielone przez niego pełnomocnictwa związane z prowadzeniem tego rachunku.

A więc z momentem śmierci posiadacza rachunku, dotychczasowy pełnomocnik traci wszelkie uprawnienia do składania w banku dyspozycji dotyczących rachunku. Nie może on więc przykładowo wypłacać żadnych środków z rachunku bankowego. Jeżeli pomimo wygaśnięcia pełnomocnictwa podejmie on jakiekolwiek czynności w ramach dotychczasowego umocowania, to jego działanie w rzeczywistości będzie pozbawione podstawy prawnej.

Potrzebujesz porady? Napisz do ekspertów RF ([email protected]) lub zadzwoń (tel. 22 333 73 25 - w godz. 12-16, pn-pt). Powstała też specjalna podstrona , na stronie RF, na której można znaleźć odpowiedzi na podobne pytania.