Nauczanie Jana Pawła II jest nadal szansą dla Polaków

Powstało pokolenie JPII czy też nie?
Według kryteriów socjologicznych - nie możemy mówić o takim pokoleniu. To nadużywane określenie, które tu bardziej odwołuje się do metafory, skojarzenia z czasem - okresem pontyfikatu Jana Pawła II. W socjologicznym i kulturowym sensie pokolenie wyróżnia się wspólnym - najczęściej dramatycznym, doświadczeniem. W długim okresie pontyfikatu takich wydarzeń - doświadczeń było kilka: powstanie "Solidarności", stan wojenny, powtórne, trwałe odzyskanie podmiotowości społecznej i cały ciąg zmian po 1989 roku. Dziś, w kilka lat po śmierci papieża, widzimy jak złożony i ciągle niedokończony jest to proces, dlatego trudno mówić o jednorodności, którą moglibyśmy umownie nazwać pokoleniem JPII, tak jak mówimy np. o pokoleniu międzywojennym, czy wojennym.

A Polacy dorastający i żyjący w jego pontyfikacie, uczestniczący w jego pielgrzymkach, odwiedzający go w Rzymie? Między nimi nie ma poczucia pokoleniowej łączności, wspólnoty?
Obawiam się, że nie. Zarówno badania, ale przede wszystkim obserwacja naszych zbiorowych postaw i zachowań, pokazuje raczej głód autorytetów, niekwestionowanych społecznych wartości, prawdy, niż ich manifestację. Współczesny świat został ich pozbawiony, a kultura masowa relatywizuje i wypłukuje tradycyjne wartości integracyjne i wspólnotowe. To raczej wyraz zbiorowej potrzeby trwałych struktur w świecie, w którym wszystko jest nietrwałe i względne. Stąd też owa tęsknota do źródeł i potrzeba zakorzenienia i identyfikacji.

Po kanonizacji znowu zapomnimy o papieżu?
Taka obawa pojawia się w wypowiedziach teologów, etyków, moralistów, badaczy świadomości społecznej, a nawet polityków. Polska religijność, wiara, katolicyzm oceniane są często jako powierzchowne i deklaratywne. Jeśli to prawda, kanonizacja niczego nie zmieni. Pontyfikat i nauczanie Jana Pawła II jest ciągle bardziej potencjałem i szansą dla Polaków. Papież Polak miał niewątpliwie wielki udział w upadku systemu, ale twierdzenie, że Jan Paweł II i Reagan to głowni architekci tego okresu historii jest przesadą.

Ojciec Zięba w "Tygodniku Powszechnym" twierdzi, że Jan Paweł II jest "wielkim nieobecnym w Polsce. Postawiliśmy kilkaset pomników i tym "załatwiliśmy" nasze relacje z papieżem.
Papież jest obecny, ale właśnie fasadowo, powierzchownie, tak jak wiele naszych strzelistych aktów.
Podobnie rzecz się ma z wzajemnym zaufaniem, solidarnością czy wiarą.

Papież Franciszek mówił, że Jan Paweł II nadal inspiruje Kościół. Dał świadectwo świętości, heroicznie znosił cierpienie.
To paradoks podobny do sytuacji polskich wynalazców. Często świat bardziej ich docenia niż my sami. To potwierdzenie tezy, że wciąż dojrzewamy do postawy chrześcijańskiej, do demokracji, do czerpania z nauczania Jana Pawła II, Ewangelii czy ruchu "Solidarności". Ten ostatni również zrodził myśl społeczną, samorządową, solidarnościową. Ich także nie ma w naszej polityce.

Teraz zostanie nam tylko kult relikwii Jana Pawła II? Kult jego krwi, skrawków z ubrań rozsyłanych po świecie?
Tego się obawiam. Zawsze będą dewoci i fanatycy, ale wierzę w proces uczenie się społeczeństwa. W jego dojrzewanie do głębszego, a nie tylko symbolicznego skorzystania z tego, co zostało po Janie Pawle II.
Spróbujmy poznać jego nauczanie, postawy, myślenie i zastosować je w naszym życiu osobistym i wspólnotowym. To jest dojrzała społeczna funkcja świętego, a nie obrazek papieża zawieszony na ścianie.

============03 Wstęp 9(39790321)============
dr Grzegorz Kaczmarek, socjolog, UKW i WSG w Bydgoszczy
============11 Zdjęcie Autor(39790322)============
Fot. archiwum
============06 Zdjęcie Podpis 8.5(39790323)============