Prof. Agnieszka Mastalerz-Migas o opiece koordynowanej: - Koordynator ustali termin wizyty, czyli to nie pacjent będzie szukał specjalisty

Opieka koordynowana jest możliwa w Polsce od października 2022 roku, pierwsze umowy podpisano 1 listopada. Jakie jest zainteresowanie?
Po ponad pięciu miesiącach realizacji opieki koordynowanej w Polsce może z niej korzystać ponad 20 proc. populacji. Według mnie to dobry wynik. Oczywiście pytania czy wątpliwości pojawiają się cały czas, choćby takie, jak ruszyć z tą opieką, czy jak ma ona funkcjonować w praktyce. Moim zdaniem opieka koordynowana jest naprawdę dobrym rozwiązaniem systemowym dla pacjentów, ale i dla lekarzy, bo także im daje większe możliwości a co za tym idzie - większą satysfakcję.

Przypomnijmy, czym jest opieka koordynowana?
To model kompleksowej, spójnej opieki nad pacjentem, która jest sprawowana przez lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej, czyli rodzinnego. Ale również przez lekarza chorób wewnętrznych, który pracuje w POZ i ma swoich pacjentów. W ramach tej opieki istnieje możliwość zaoferowania w wybranych jednostkach chorobowych szerszego panelu badań diagnostycznych. W najczęstszych chorobach z którymi mamy do czynienia, jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, niedoczynność tarczycy, astma czy POChP.

Jak przebiega opieka koordynowana? Przychodzi pacjent do lekarza POZ i co dalej?
Należy podkreślić, że do opieki koordynowanej można włączyć pacjenta, który nie ma jeszcze zdiagnozowanej choroby, jak i tego, który ma świeżo rozpoznaną chorobę albo pacjenta, który ma ją od lat. Opieka koordynowana zawsze rozpoczyna się poradą kompleksową. To porządna wizyta lekarska, z pełnym wywiadem i badaniem, co pacjentowi dolega lub jak jest leczony. A jeśli jeszcze pacjent leczony nie jest, to – podczas kompleksowej porady – będzie miał zalecone badania diagnostyczne w celu określenia jego stanu zdrowia. W efekcie na pierwszej wizycie powstaje Indywidualny Plan Opieki Medycznej nad pacjentem na najbliższy rok. W nim wskazuje się nie tylko konkretne badania, ale konsultacje dietetyczne czy porady edukacyjne, które – w ramach opieki koordynowanej - realizują pielęgniarki. Ich wsparcie jest szczególnie ważne dla pacjenta, który ma świeżo rozpoznaną chorobę. Na przykład w przypadku zdiagnozowanej cukrzycy, może on uzyskać informację o tym, jak obsługiwać glukometr i dlaczego powinien mierzyć poziom cukru we krwi. Pielęgniarka nauczy osobę z cukrzycą, jak ma odpowiednio pielęgnować swoje stopy i dlaczego jest to tak ważne? Przekaże, jakie mogą być powikłania w cukrzycy. Z kolei dietetyk może doradzić co jeść, aby utrzymywać właściwy poziom cukru. Z takich porad może skorzystać każdy pacjent objęty opieką koordynowaną sześć razy w roku.

Do opieki koordynowanej można włączyć pacjenta, który nie ma jeszcze zdiagnozowanej choroby, jak i tego, który ma świeżo rozpoznaną chorobę albo pacjenta, który ma ją od lat.

W tej opiece pojawia się nowa osoba, czyli koordynator. Kto nim może zostać?
To nie musi być pracownik medyczny. Nawet pożądane jest, aby to nie był pracownik medyczny, bo wiemy, że i lekarzy, i pielęgniarek mamy w systemie mało. Ale mogą to być na przykład absolwenci kierunku zdrowie publiczne. Ta praca wymaga umiejętnego zarządzania dużą ilością danych. Wymaga elastyczności i komunikatywności, bo koordynator cały czas wspiera pacjenta w realizacji Indywidualnego Planu Opieki Medycznej.

A jak wyglądają konsultacje specjalistyczne?
W ramach opieki koordynowanej pacjent ma dostęp do konsultacji specjalistycznych bez konieczności czekania w kolejce. Jeśli będzie niezbędna, to konsultację zaleci lekarz POZ a koordynator ustali termin wizyty, czyli to nie pacjent będzie szukał specjalisty. Nie dostanie też skierowania do ręki, ani nie będzie czekał na wizytę kilka miesięcy, bo to koordynator go ze specjalistą umówi. Z takim, który bezpośrednio współpracuje z placówką Podstawowej Opieki Zdrowotnej, więc dostęp do konsultacji będzie i łatwiejszy, i znacznie szybszy. Koordynator będzie też zobowiązany umówić pacjenta na badania diagnostyczne, na wizytę u dietetyka czy z osobą realizującą porady edukacyjne.

W ramach opieki koordynowanej pacjent ma dostęp do konsultacji specjalistycznych bez konieczności czekania w kolejce. Jeśli będzie niezbędna, to konsultację zaleci lekarz POZ a koordynator ustali termin wizyty, czyli to nie pacjent będzie szukał specjalisty. Nie dostanie też skierowania do ręki, ani nie będzie czekał na wizytę kilka miesięcy, bo to koordynator go ze specjalistą umówi.

Opieka koordynowana jest teraz dobrowolna...
Rzeczywiście w tej chwili nie jest ona obowiązkiem. To oznacza, że świadczeniodawcy, którzy spełniają wymogi – po podpisaniu aneksu do swojej umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia - mogą taką opiekę koordynowaną realizować. Na razie gwarantuje ona dostępność do specjalistów, jak diabetolog, kardiolog, endokrynolog i pulmonolog. Jednocześnie dostęp do określonych świadczeń diagnostycznych związanych z tymi specjalnościami, jak ECHO serca, spirometria czy próba wysiłkowa. Co istotne, przychodnia zainteresowana opieką koordynowaną otrzyma na ten cel tak zwany budżet powierzony. Są to środki zarezerwowane w Narodowym Funduszu Zdrowia na realizację wszystkich świadczeń w opiece koordynowanej.

Od czego zależy wielkość tego budżetu?
Konkretna pula środków, jaka trafi do danego świadczeniodawcy, zależy od wielu czynników, w tym od tego, jak dużą ma on populację pacjentów dorosłych. Bo opieka koordynowana dotyczy w tej chwili osób powyżej 18 roku życia. Według mnie środki te są wystarczające, aby dokładniej zająć się dużą liczbą pacjentów.