Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Prof. Hofmann w Toruniu: Stworzyliśmy je, by odkryć

Daniel Szmalenberg
- Nie trzeba mieć dyplomu z fizyki, by interesować się najnowszymi zdobyczami nauki
- Nie trzeba mieć dyplomu z fizyki, by interesować się najnowszymi zdobyczami nauki Daniel Szmalenberg
Przeraża cię fizyka teoretyczna? - Tak samo patrzono kiedyś na teorię Kopernika. Dziś jest ona oczywistością dla każdego - przekonuje odkrywca pierwiastka kopernik, prof. Sigurd Hofmann.

Profesor gościł na UMK na zaproszenie dyrektora Instytutu Fizyki - prof. Włodzimierza Jaskólskiego. Przyjechał z Niemiec, by wygłosić wykład w prestiżowym cyklu im. Aleksandra Jabłońskiego. Wraz ze swoim zespołem z ośrodka w Darmstadt, prof. Sigurd Hofmann odkrył w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat najcięższe znane nam pierwiastki. Ostatni z nich w otrzymał w 2009 roku oficjalną nazwę kopernik (copernicium). Słynny naukowiec poświęcił swój wykład opowieści o odkrywaniu kolejnych pierwiastków od XIX wieku do dzisiaj.

Fizyka nie tylko dla orłów

- Nie trzeba mieć dyplomu z fizyki, by interesować się najnowszymi zdobyczami nauki - przekonywał profesor w rozmowie z Gazetą. - Popularyzowanie naszych odkryć wymaga przełamania potocznej opinii, że są one trudne do zrozumienia. W ten sam sposób Mikołaj Kopernik zmagał się z mylnym, lecz powszechnym w jego czasach wyobrażeniem o Słońcu i Ziemi.

- Wystarczy pomyśleć, że każdy atom to miniaturowy układ słoneczny z gwiazdą w środku i planetami krążącymi wokół niej - tłumaczył fizyk. - W atomie gwiazdą jest jądro, a planetami elektrony. I nie jest to bajka dla tych, którzy nie rozumieją "prawdziwej“ fizyki. Atomy przypominają układy słoneczne bardziej, niż można się spodziewać. Odległości między Słońcem i planetami są podobne do tych między jądrem a elektronami. To samo dotyczy siły, z jaką Słońce przyciąga planety, a jądro elektrony. To zadziwiające - mówił profesor - jak podobne są dwa tak odległe światy. Jeden zbyt duży, by ogarnąć go wzrokiem, drugi zbyt mały, by dostrzec go nawet pod mikroskopem.

Między innymi właśnie to pokrewieństwo zainspirowało Niemca, by odkryty przez siebie pierwiastek nazwać imieniem toruńskiego astronoma. - Naszym celem było uczczenie naukowca, którego dorobek wywarł olbrzymi wpływ na nasze życie i kulturę na skalę historyczną. Jego dzieło spowodowało zmianę w postrzeganiu świata związanego z astronomią, ale miało też konsekwencje natury teologicznej i politycznej - opowiadał profesor podczas wykładu. Uczony wskazał też na symboliczną wymowę dat.

Jak znaleźć kopernik

- 19 lutego 1473 r. urodził się Mikołaj Kopernik. Pierwiastek nazwany jego imieniem stworzyliśmy 9 lutego 1996 r. Równo sto lat temu, w lutym 1911, Anglik E. Rutherford przedstawił swoją teorię, w której atom zbudowany jest tak, jak Układ Słoneczny w modelu Kopernika. Dlatego czuję się zaszczycony, że mogę wygłosić wykład w rocznicę urodzin Aleksandra Jabłońskiego, twórcy toruńskiego Wydziału Fizyki, który również urodził się w lutym, w roku 1898.

Niemiecki uczony odniósł się też do problemu często poruszanego w dyskusji o odkryciach nowych pierwiastków. Problem ów polega na tym, że najcięższych znanych nam pierwiastków, w tym koperniku, nigdy nie zaobserwowaliśmy w przyrodzie, czy to na Ziemi, czy w kosmosie. Jak więc można mówić o odkryciu czegoś, co wcześniej w ogóle nie istniało? Należy raczej powiedzieć, że dopiero człowiek je stworzył, a nie odkrył.

- Te pierwiastki zapewne powstają w kosmosie - mówił prof. Hofmann. - Ich ilości są jednak zbyt małe, byśmy mogli je zaobserwować z Ziemi, a poza tym rozpadają się wkrótce po swoich narodzinach. O ich istnieniu "wiedzieliśmy“ z teoretycznych wyliczeń. Można powiedzieć, że musieliśmy sami je stworzyć, by móc je odkryć

Czytaj e-wydanie »

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska