Przedsiębiorco! Sprawdź, kiedy nie warto przyjmować spadku

Zdarza się, że po śmierci kogoś bliskiego możemy odziedziczyć dług. Bankom, firmom, urzędom skarbowym niestety zależy, by ściągać z nieświadomych prawa ludzi długi zmarłego. Spadkobierca nie musi przyjmować spadku. Czasami warto go odrzucić.

Za długi spadkodawcy w ograniczonym zakresie, tj. w częściach stosownych do swych udziałów, odpowiadają spadkobiercy dopiero po dziale spadku.

Odpowiedzialność solidarna

Spadkobierca do chwili przyjęcia spadku odpowiada za długi spadkodawcy tylko ze spadku. Po przyjęciu spadku odpowiada całym swoim majątkiem. Dlatego istotne jest jeśli wiadomo, że spadkodawca miał długi, aby spadkobierca wiedział, że może przyjąć spadek wprost, bądź z dobrodziejstwem inwentarza, bądź spadek odrzucić. Decyduje to o zakresie jego odpowiedzialności za długi spadkowe (patrz ramka).

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o swoim dziedziczeniu. Upływ tego terminu bez żadnego oświadczenia powoduje automatycznie proste przyjęcie spadku.

Najczęściej o dziedziczeniu dowiadujemy się z chwilą śmierci spadkodawcy. Spadkobierca może złożyć oświadczenie przed sądem, także na rozprawie w trakcie rozpatrywania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

Odrzucenie

Oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie można odwołać, chyba że zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby.

Odrzucenie spadku dotyczy zarówno spadkobierców dziedziczących z mocy ustawy, jak i powołanych do spadku w testamencie. Powodem odrzucenia spadku może być chociażby to, że długi zmarłego są większe niż wartość spadku po nim.

Przy dziedziczeniu testamentowym

Odrzucenie spadku ma taki skutek, że spadkobierca jest wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie przeżył spadkodawcy.

Jeśli w testamencie spadkodawca powołał kilku spadkobierców, odrzucenie spadku przez jednego powoduje, że przypadający na niego udział powiększa udziały pozostałych proporcjonalnie do ich wielkości.

Dla przykładu, jeśli spadkodawca wyznaczył w testamencie trzech spadkobierców powołanych do spadku w częściach równych, to udział każdego z nich wynosi 1/3. Jeden z nich odrzucił spadek. Udział, który mu przypadał 1/3, powiększa udziały pozostałych w stosunku do przypadających im udziałów. Udział każdego z dwóch spadkobierców wyniesie więc 1/2.

Jeśli odrzuca spadek jedyny spadkobierca wyznaczony w testamencie, automatycznie zastosowanie mają w odniesieniu do spadku reguły dziedziczenia ustawowego.

Przy ustawowym

Gdy spadek odrzuci spadkobierca ustawowy, jego udział w spadku przypada jego zstępnym (dzieciom, wnukom), którzy dziedziczą w częściach równych, albo jeżeli nie ma dzieci - zwiększą udziały pozostałych spadkobierców. Odrzucenie jednak spadku przez bezdzietnego syna jedynaka, dziedziczącego po matce spowoduje, że do dziedziczenia dojdzie rodzina matki.

Dalsi krewni

Jeśli dla przykładu wnuk, który nie ma dzieci, odrzuci spadek, nikt nie wejdzie w jego miejsce. Nie oznacza to jednak, że cały spadek po dziadku 1/2 w spółdzielczym mieszkaniu przypadnie babci. Sytuacja będzie taka, jakby żaden ze zstępnych (dzieci, wnuków) nie dożył spadku. Wówczas zadziała zasada, że z braku zstępnych spadek z ustawy dziedziczą oprócz małżonka także jego rodzice i rodzeństwo. W takiej sytuacji udział spadkowy małżonka wynosi połowę, a resztą dzielą się rodzice i rodzeństwo zmarłego.

Dział spadku

Dział spadku to sprawa odrębna od stwierdzenia jego nabycia. Do czasu działu cała scheda spadkowa stanowi współwłasność wszystkich spadkobierców w częściach ułamkowych, stosownych do ich udziału w spadku. Spadkobiercy odpowiadają solidarnie. Oznacza to, że wierzyciel może żądać zapłaty od wszystkich albo od jednego z nich, a zapłata przez jednego zwalnia z długu pozostałych.

Dział spadku zwykle jest połączony ze zniesieniem współwłasności. Może on polegać na fizycznym podziale nieruchomości albo przyznaniu jej jednemu ze spadkobierców. W tym przypadku pozostałym spadkobiercom należą się spłaty od tego, któremu sąd przyznał własność.

Gdy jest zgoda - notariusz

Jeżeli spadkobiercy są zgodni , może nastąpić podział w drodze umowy. Gdy jednak w skład spadku wchodzi nieruchomość, umowa o dział spadku musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Dział spadku może być przeprowadzony w każdym czasie. Nie ma żadnych terminów, które wiązałyby spadkobierców.

Czy coś się zmieni?

W Sejmie trwają prace nad nowelizacją kodeksu cywilnego, czyli między innymi spraw związanych z dziedziczeniem. Ale zmian dotyczących dziedziczenia długów nie ma niestety w tych projektach.

Związek Biur Obywatelskich planuje szeroką kampanię informacyjną o tym, co zrobić, żeby nie dziedziczyć długów. Próbuje nawiązać współpracę z urzędami stanu cywilnego, tak by informacje o zasadach dziedziczenia były dołączane do aktów zgonu.

WAŻNE!

PROSTE PRZYJĘCIE SPADKU

- spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez żadnych ograniczeń i z całego swego majątku.

PRZYJĘCIE SPADKU Z DOBRODZIEJSTWEM iNWENTARZA

- powoduje, że odpowiedzial-ność za długi jest ograniczona do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku, czyli do rzeczywistej jego wartości.