Susza w Kujawsko-Pomorskiem. Leśnicy starają się pomóc naturze

Leśnicy robią co mogą, aby „złapać” tyle wody, ile się tylko da. To łapanie to nie byle co, a planowa, realizowana od lat gospodarka budowania małych zbiorników retencyjnych. Choć ten na zdjęciu ilustrującym nasz artykuł do małych nie należy - to kopalnia odkrywkowa, w której zbiera się woda deszczowa, i właśnie z niej popłynie w głębokie lasy. - Niedostatek wody jest w pierwszej kolejności odczuwany w świecie przyrody i skąd przekłada się na poszczególne gałęzie gospodarki, bo każda z nich potrzebuje wody - wyjaśnia Honorata Galczewska, rzecznik prasowa Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu. - Dlatego tak ważne jest jej zatrzymywanie lub spowolnienie jej odpływu. Jednym słowem, mała retencja to wielka sprawa.

Najistotniejszym mechanizmem retencji wody opadowej w lesie jest spowolnienie jej odpływu dzięki właściwościom gleby, jej porowatej strukturze, korzeniom roślin i naturalnemu drenażowi wykonanemu przez drobne zwierzęta. Ważna jest także osłona gleby przed szybszym parowaniem i wiatrem w postaci koron drzew i krzewów oraz runa leśnego.

Nie było śniegu i deszczów, więc znów grozi nam susza. Mamy najnowsze prognozy

- Nie zapominajmy także o magazynowaniu wody wewnątrz organizmów żywych, szczególnie drzew - przypomina Honorata Galczewska. - A wszystkie wymienione elementy wpływają na to, że wody w lesie jest zawsze więcej niż na przykład na polu uprawnym.

Rośliny słabną

Woda to życie, więc jej brak prowadzi do samych nieszczęść. Najpierw następuje stopniowe osłabienie zdolności obronnych roślin na działanie szkodników - owadów i grzybów pasożytniczych.

Woda to życie, więc jej brak prowadzi do samych nieszczęść.

Rośliny wytwarzają mniej biomasy, a w konsekwencji spada ilość i jakość pożywienia zwierząt, które się nimi żywią. Niektóre gatunki, których bytowanie związane jest ze środowiskiem wodny, giną lub nie mają możliwości rozmnażania. Wzrasta również zagrożenie pożarowe, z którym mieliśmy do czynienia niemal w całej Polsce do majowego weekendu (gdy nieco ochłodziło się i trochę popadało).

To są hydropomysły

Leśnicy starają się pomagać naturze i stąd pomysł na małą retencję. Ta jest realizowana ze środków własnych nadleśnictw, a także w części ze funduszy unijnych. W obecnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej ponad jedna czwarta nadleśnictw w całym kraju próbuje zatrzymać wodę w lesie. Dziesięć z nich leży na ubogiej w wodę opadową zachodniej i południowej części RDLPw Toruniu.

Nadleśnictwo Bydgoszcz pogłębiło w Białych Błotach zbiornik wodny na powierzchni 2 tys. m kwadratowych. By ograniczyć odpływ wody z rozlewiska, zamontowało również zastawkę na rowie melioracyjnym, a część skarp ustabilizowano kamieniami. W rezultacie objętość retencjonowanej wody wyniosła 7500 m sześciennych.

Leżące po sąsiedzku nadleśnictwo Solec Kujawski podjęło się zatrzymania odpływu wód opadowych na cieku, na którym zamontowano zastawki.

Z kolei nadleśnictwo Miradz poprawiło i ustabilizowało warunki wilgotnościowe siedlisk leśnych - wybudowano zastawki oraz próg piętrzący. Jest to szczególnie ważne ze względu ustanowiony w tym rejonie obszar chroniony, włączony do sieci Natura 2000.
Nadleśnictwo Włocławek chce zmodernizować istniejące urządzenia małej retencji, a nadleśnictwo Skrwilno (na ziemi dobrzyńskiej) pogłębi zbiornik wodny. Podobne działania ma w planach nadleśnictwo Lutówko na Krajnie.

Woda z kopalni

Bardzo ciekawy i chyba najbardziej oryginalnym projekt realizuje nadleśnictwo Gołąbki na Pałukach, które wykorzysta wodę z odwodnienia złoża kamienia wapiennego kopalni Wapienno (Lafarge Holcim) do nawadniania lasu. Woda z kopalnianego jeziora Jordan popłynie na teren leśnictw Szczepanowo i Niedźwiedzi Kierz.

Susza w Polsce już jest, a może być jeszcze gorzej. Rodzą się plany ratunkowe

- Woda płynie prostym rowem przez Krotoszyn i wpada w Barcinie do Noteci, i de facto jest tracona. Jednak już niedługo zostanie w lesie, zasilając wyschnięty mały zbiornik wodny i bagna - zapewnia Józef Popiel, starszy specjalista ds. ochrony lasu, przyrody, edukacji i turystyki w nadleśnictwie Gołąbki. - A w lesie woda jest bardzo potrzebna, bo ten cierpi z powodu wieloletniej suszy. Cierpią drzewa, zwłaszcza sosna. W takim przypadku drzewa tracą odporność na czynniki zewnętrzne, na szkodniki.

Projekt małej retencji w nadleśnictwie Gołąbki jest na etapie końcowego opracowania dokumentacji. Potem leśnicy będą się starać o pozwolenie na budowę i jeszcze w tym roku chcą ogłosić przetarg na prace budowlane. Planowane zakończenie w 2022 roku. Roboty pochłoną kilka mln zł.

W Borach Tucholskich

Na suszę mniej narażone są Bory Tucholskie, bo to największy kompleks leśny w regionie, przez który przepływają Brda i Wda, ale tutejsze nadleśnictwa także starają się zatrzymywać jak najwięcej wody.

W nadleśnictwie Dąbrowa na przykład powstają zastawki typu kaskadowego na Sinowej Strudze, prawym dopływie rzeki Mątawy. W nadleśnictwie Zamrzenica chcą przeciwdziałać odpływowi wody z bagna i przywrócić pierwotną funkcję mokradłom. Z kolei w nadleśnictwie Trzebciny będzie odtworzony jeden ze zbiorników wodnych.