Na trasie szlaku martyrologii można spotkać schrony piechoty, baterie dla armat oraz forty Twierdzy Chełmno, które wzniesione zostały w latach 1903-1914.
Fakty
Szlak: Chełmno-Papowo Biskupie-Lipieniek-Kornatowo liczy 38 km. Co to dla tych, którzy chcą poznać skrawek Ziemi Chełmińskiej i jej historią!
Zamierzeniem Krzyżaków było ustanowienie Chełmna stolicą państwa zakonnego. Od pocz. XIV do poł XV w. należało do Związku Miast Hanzeatyckich wyrastając na duże i bogate. Warto zobaczyć farę, Bramę Grudziądzką, najdłuższy odcinek murów obronnych w Europie, kościoły p.w.: św. Piotra i Pawła, św. Jakuba i Mikołaja, św. Ducha, klasztor cysterski, budynek Akademii Chełmińskiej z VII/VIII w. i koszar Korpusu Kadetów z XVII I/X IX w.
Pokonując 8 km docieramy do Klamer. W tzw. Piaskowni hitlerowcy rozstrzelali około 2 tys. osób, m.in. kobiety i dzieci. W 1944 r. chcąc zatrzeć ślady zbrodni wykopali zwłoki i je spalili. W miejscu kaźni wystawiony obelisk ku czci ofiar terroru.
Kolejny na trasie jest Rybie-niec. Znajduje się tam dwór dwukondygnacyjny z końca XIX w. z podjazdem przed frontem w otoczeniu parku krajobrazowego. W pobliżu są schrony i forty Twierdzy Chełmno z lat 1903-1914.
W Stolnie warto zobaczyć tzw. czworaki i park dworski z XIX w., które były częścią rozebranego pałacu Strubingów. Są tam schrony, bateria i fort Twierdzy Chełmno.
W Wielkie Czyste zobaczymy gotycki kościół p.w. św. Katarzyny wzniesiony około 1300 r. gotycki. Murowany z ociosanych kamieni polnych nadbudowany cegłą. Jest też Jezioro Wielkie Czyste (27,5 ha).
W Storlusie, na jeziorze Jeleniec, jest wyspa z grodziskiem stożkowym, późnośredniowieczna, tzw. kamerun, a także dwór z około poł. XIX w. z zabytkowym parkiem.
W Papowie Biskupim można dotrzeć do dworu z przełomu XIX/XX w. - na przeciw ruin zamku krzyżackiego. Zachowały się duże partie murów zamkowych znajdujące się w centrum wsi
Wrocławki mają dwór murowany wzniesiony w końcu XVIII w., z parkiem, zaś Dubielno - dwór z pocz. XX w.
Lipienek z ruinami zamku krzyżackiego założonego na wzgórzu, na którym znajduje się odsłonięta sklepiona kolebkowo piwnica skrzydła pn. zamku. Ruiny są zarośnięte. Dwór wzniesiony został w II poł. XIX w. może na fundamentach wcześniejszego. Otacza go park krajobrazowy.
W Kornatowie pozostały relikty parku z pocz. XX w. Dwór został rozebrany. Jest też Jezioro Kornatowskie mające 48,6 ha.
Szczyt motoryzacyjnej oszczędności? Koszt przejechania stu kilometrów tym autem to zaledwie... 8 złotych/TVN TURBO
