Szlakiem kościołów i dworów w okolicach Żnina i Szubina

To wyjątkowe miejsce na turystycznej mapie zabytkowych kościołów naszego regionu. Nie dość, że ta budowla sakralna jest zwyczajnie piękna, zbudowana w stylu tzw. pruskiego muru, to jeszcze stanowi ciągłość historyczną z czasami naprawdę odległymi.

Miejscowość wymieniona została (pośród 409 innych na ziemiach polskich) w roku 1136 w tzw. Bulli gnieźnieńskiej, dokumencie papieskim sporządzonym w Pizie. Bulla znosiła zwierzchność arcybiskupstwa magdeburskiego nad Kościołem polskim.

Na przełomie XIII i XIV wieku arcybiskupi gnieźnieńscy wznieśli i wyposażyli kościół pw. Katarzyny Aleksandryjskiej. Akta kurii gnieźnieńskiej wspominają, że w roku 1415 proboszczem był niejaki Maciej, zaś w 1460 Marcin Koszewski.

Nie wiadomo ile kościołów wznosiło się na tym miejscu przez wieki, wiadomo wszak, iż w roku 1826 kościół spłonął. Dwa lata później zbudowano wspomniany na wstępie, który zachował się szczęśliwie do dziś. Jest jednonawowy, wyposażony w trzy ołtarze. Ołtarz główny w stylu barokowym z ołtarzem św. Katarzyny ustawiono z inicjatywy ks. Ignacego Zająca (był proboszczem od roku 1927 do wybuchu II wojny światowej). Ołtarze boczne są starsze - gotyckie, z obrazami Przemienienia Pańskiego i Niepokalanego Poczęcia NMP. Ks. Zając sprawił trzy dzwony, które jednak zostały zrabowane potem przez Niemców. Postawił też przed kościołem figurę Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Przy kościele znajdują się grobowce ziemian pochodzących z terenu parafii.

Od roku 2000 kościół znajduje się na liście zabytków województwa kujawsko-pomorskiego.

W pobliskim Brzyskorzystewku (położonym przy drodze krajowej nr 5 i budowanej S-5) można oglądać późnoklasycystyczny, zaniedbany dwór z drugiej połowy XIX. Budynek otacza park opadający w dolinę Rawki, która jest lewym dopływem Gąsawki. W parku rosną pomnikowe drzewa.

W tej miejscowości znajduje się także osiedle mieszkaniowe pracowników przedsiębiorstwa przetwórstwa rolnego. Działa tu klub piłkarski "Brzysko-Rol".

Kilka kilometrów na północ (jadąc lokalnymi drogami) znajduje się inna ciekawa miejscowość - Słupy. Położona jest na północnym (prawym) wznoszącym się wysoko brzegu rzeki Gąsawki.

Ponoć miejscowość zawdzięcza nazwę słupom granicznym, jakie ustawiono nad Gąsawką w średniowieczu. Nie wiadomo kto miał oznakować granicę. Jeśli zrobiło to arcybiskupstwo gnieźnieńskie, Gąsawka stanowiła północną linię ziem. Przeprawy strzegł istniejący tam w X i XI stuleciu gród.

Pierwsza wzmianka w dokumentach o istnieniu Słupów pochodzi z roku 1233 (wymieniała jako właściciela wsi Drogomira, syna Piotra). Wiadomo jednak, że najpóźniej w XII wieku w Słupach erygowano parafię i już wtedy nosiła wezwanie św. Wita. Obecny kościół zbudowano w pierwszej połowie XIX wieku.

We wsi wznosi się także późnoklasycystyczny dwór z przełomu XVIII i XIX wieku. Dzięki dworowi wieś dobrze się rozwijała - działały cegielnia, młyn na Gąsawce, gorzelnia oraz wytwórnia serów. Prowadzono też hodowlę bydła holenderskiego. Dwór otacza założony pod koniec XIX stulecia park, opadający łagodnie ku dolinie Gąsawki.