Marek Weckwerth proponuje
Rynek Starego Miasta w Tucholi. Domy pochodzą z przełomu XIX i XX wieku, ale stoją na gotyckich fundamentach. Miasto zachowało średniowieczny układ urbanistyczny z dużym rynkiem i krzyżującymi się pod kątem prostym ulicami.
Szlak Jagielloński - 1410
Trasą marszu wojsk polskich w roku 1410 (ok. 9 km) wytyczono pieszo - rowerowy szlak turystyczny. Początek znajduje się na skwerze przy Szkole Podstawowej nr 1 (ul. Szkolna), gdzie stoi tablica w kształcie tarczy z dwoma mieczami. Trasa prowadzi ulicą Świecką do Rudzkiego Mostu, potem do Piszczka, następnie w kierunku Wysokiej Wsi. Z tamtejszych wzgórz roztacza się piękny widok na Tucholę. Wkrótce dojdziemy dojedziemy do ul. Wiejskiej w Tucholi.
Sławne to było miasto, a i dziś ślady przeszłości można tu znaleźć.
Ponad 14-tysięczne miasto jest stolicą Borów Tucholskich, miejscem z którego wyprawy do zielonego królestwa najlepiej podejmować. Dziś jednak o jej walorach historycznych opowiemy, na solidnych kamiennych murach opartych.
Krzyżacka robota
- Jakie zabytki? - zapyta skonfundowany przybysz. Po zamku krzyżackim śladu już nie ma, zaś z dawnych murów miejskich zachowały się tylko relikty. Owe relikty otaczają Stare Miasto dość szczelnym kordonem. Na nich zaś wzniesiono współczesne domy, co być może uchroniło je przed rozbiórką. Trochę szkoda tylko, że drogowskazy "Mury miejskie" zapraszają do obejrzenia fragmentu fortyfikacji tylko od ulicy Nowodworskiego i skweru św. Małgorzaty. Polecam też spacer wzdłuż pozostałości średniowiecznych murów ulicami: Kościelną, Murową, Okrężną i przez plac Zamkowy do rzeczki Kicz.
Dojazd
Dojazd
Tuchola leży na skrzyżowaniu dróg, z których najważniejsze prowadzą do Bydgoszczy, Chojnic, Sępólna Krajeńskiego, Świecia, Czerska, Tlenia i Cekcyna. Wszędzie tam można dojechać autobusem PKS. Do Bydgoszczy i Chojnic można też dojechać bezpośrednio koleją.
Mury miejskie z kamienia polnego i cegły wznoszono w XIV i XV wieku, zatem w czasach krzyżackich. Dostępu do miasta strzegło także 15 baszt i 3 bramy.
Rycerzom zakonnym Tuchola zawdzięcza zachowany do dziś średniowieczny układ urbanistyczny z krzyżującymi się pod kątem prostym ulicami i rozległym rynkiem. Akt lokacyjny miasta wydał 22 lipca 1346 roku w Malborku sam wielki mistrz zakonu Henryk Dusemer.
W Muzeum Borów Tucholskich można zobaczyć makietę średniowiecznego miasta okolonego murami i zamku.
Pomorski gród
Współczesne domy wzniesiono na podstawach średniowiecznych murów obronnych. Kamienne mury okalają niemal całą Starówkę.
Pomorski gród
Przypuszcza się, iż tucholski gród już na przełomie XIII i XIV stulecia otrzymał status miasta. Decydującą mogła być konsekracja kościoła przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnkę 9 października 1287 roku. Z tej okazji wydano dokument, który jest też najstarszą wzmianką o Tucholi (Thuchol). By obraz przeszłości grodu był pełniejszy, w czasy książąt pomorskich należałoby się jeszcze cofnąć, a więc przynajmniej do początku XIII wieku. Wtedy zapewne powstała osada.
Relikty zamku
Krzyżacka warownia zajmowała południowo-zachodnią część współczesnego Starego Miasta, zaś na zachód od niej (dokładniej na dzisiejszym placu Zamkowym) po rzeczkę Kicz rozciągało się chronione murami zamkowe gospodarstwo "Kalten-berg". Niewielkie fragmenty murów zamkowych można znaleźć na zapleczu Urzędu Miasta Tucholi opodal rzeczki Kicz. W podziemiach budynku zachowały się gotyckie piwnice. Na podwórzu zakładu mechaniki pojazdowej przy pl. Zamkowym można zobaczyć fragment murów, podobnie jak w stylowych piwnicach kawiarni "Pod Halabardami" mieszczącej się w Domu Kultury.
Grunwaldzki epizod
Od początku XIV wieku na zamku rezydował komtur, któremu podlegały ziemie aż po Swornegacie, Leśno, Brusy, nawet Wiele i jezioro Wdzydze.
Słynne dwa nagie miecze, które posłowie krzyżaccy wręczyli królowi Władysławowi Jagielle przed bitwą pod Grunwaldem pochodzą waśnie z tucholskiego zamku. Owe miecze przywiózł komtur tucholski Henryk von Schwelborn, który bitwy nie przeżył. Zginął podczas ucieczki. Ponoć został ścięty na miejscu, po zatrzymaniu przez tak zwanych harcowników (rycerzy podejmujących samodzielne pojedynki z wrogiem).
Ostatnia bitwa
Pod Tucholą rozegrała się ostatnia z większych bitew pamiętnego roku 1410. Piątego listopada pod miasto podeszły od południa oddziały królewskie pod dowództwem Piotra Szafrańca. Stanęły w dolinie zwanej Borowiackim Morzem pośród wzgórz Hexenberg (Góra Czarownic). Wysłany pod miasto niewielki oddział zwabił Krzyżaków w zasadzkę. Wielu z uciekających żołnierzy utonęło w wodach i bagnach Jeziora Zamkowego, które broniło dostępu do Tucholi od zachodu. Sukces był wielki, ale Polacy nie zamierzali zdobywać warownego miasta ani zamku.
Powrót do Korony
Tuchola, całe Pomorze, ziemia dobrzyńska i chełmińska wróciły do Korony po wielkich wojnach polsko-krzyżackich, na mocy II pokoju toruńskiego w roku 1466.
Kres świetności
Nawet wojny szwedzkie nie wyrządziły w Tucholi tak wielkich szkód, jak pożar w roku 1781 (to już czasy zaboru pruskiego).
Wbrew głosom wielu mieszkańców, by miasto przenieść nad Brdę w okolice współczesnego Rudzkiego Mostu (3 km od centrum), postanowiono jednak odbudować je na zgliszczach. Za budulec posłużyły cegły z rozbieranych systematycznie murów, baszt i bram. Z dawnej zabudowy nie ostała się nawet gotycka fara św. Bartłomieja stojąca na rynku. Zasypano także fosę opływającą miasto.
Wspomnień czar
Gdy zatem odwiedzisz Tucholę u schyłku lata, siądziesz pod parasolem na rynku, a może w kawiarni "Basztowej", wspomnij historię tę znakomitą, poszukaj jej śladów!
Informacja Turystyczna
Punkt Informacji Turystycznej znajduje się w budynku Muzeum Borów Tucholskich przy ul. Podgórnej 3, tel. 052/ 334-21-89, e-mail: [email protected]. Informacji udziela zawsze uśmiechnięta Martyna Iwicka.
Przy okazji warto zwiedzić muzeum, gdzie leśne skarby wyeksponowano (głównie wypchane zwierzęta i ptaki), gdzie dawne sprzęty i ubiory borowiackie zobaczysz.
Pod adresem internetowym www.it.tuchola.pl znajduje się oficjalny serwis miejski. Tam zaś wiele ciekawych informacji o mieście i okolicach, o szlakach turystycznych, bazie gastronomicznej i noclegowej
