Ubywa gospodarstw rolnych, bo wielu młodych woli bardziej przewidywalną i spokojną pracę

- Dzięki Bogu my mamy następcę, syn przejmie nasze rodzinne gospodarstwo - mówi Ryszard Błaszkiewicz z Rakowa (pow. rypiński), który jest członkiem zarządu Kujawsko-Pomorskiej Izby Rolniczej.

Zdaje sobie jednak sprawę, że wielu właścicieli - szczególnie małych gospodarstw - będzie musiało pożegnać się z rolą. Nie mając następców zapewne sprzedadzą lub wydzierżawią grunty, które powiększą przede wszystkim średnie i duże gospodarstwa.

Tak się dzieje od lat i liczba gospodarstw systematycznie spada również w woj. kujawsko-pomorskim. Przybywa za to tych większych. Michał Cabański z Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy podaje, że w 2020 r., w stosunku do 2010 r., liczba gospodarstw rolnych ogółem zmniejszyła się o 12,5% (indywidualnych o 12,8%).

Cabański zauważa, że najwięcej, bo o 45,9%, przybyło gospodarstw największych (50 ha i więcej):„Gospodarstwa te w 2020 r. stanowiły 5,8% gospodarstw ogółem. Użytkowały one 39,6% ogółu użytków rolnych i posiadały 33,4% ogółu przeliczeniowych sztuk dużych zwierząt gospodarskich. W porównywanych latach najwięcej, bo o 3,6 tys. (21,8%) ubyło gospodarstw z grupy obszarowej od 5 do 10 ha użytków rolnych. W 2020 r. stanowiły one ponad jedną piąta gospodarstw ogółem i użytkowały niecałe 9% ogólnej powierzchni użytków rolnych (94,1 tys. ha).”

Z danych Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy wynika, że w 2010 r. w Kujawsko-Pomorskiem było 68,1 tys. gospodarstw (w tym 67,8 tys. indywidualnych), zaś w 2020 roku - 59,6 tys. (59,2 tys. gospodarstw indywidualnych).

Ubywa także aktywnych rolników, którzy np. wnioskują o dopłaty obszarowe. Jak wynika z danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w 2005 roku w Kujawsko-Pomorskiem składali oni 70 190 takich wniosków, w 2008 roku - 67 524, w 2010 roku - 66 268, w 2015 roku - 64 423, a w 2022 roku już tylko 58 544 wnioski.

Prawdopodobnie w ostatnim naborze, który rozpoczął się 15 marca br., zostanie złożonych jeszcze mniej wniosków, bo przez rok gospodarstw znowu ubyło.

- Gospodarstw ubywa z dwóch podstawowych powodów - mówi prof. Wojciech Knieć, socjolog wsi, UMK w Toruniu. - Po pierwsze - brak woli przejmowania gospodarstw, po drugie - małe gospodarstwa nie mogą zapewnić takiej przyszłości, jakiej młodzi ludzie oczekują.

Zdaniem socjologa znaczenie ma prestiż zawodu rolnika: - A z badań przeprowadzonych wśród młodych mieszkańców wsi (do 25 roku życia) wynika, że ten prestiż ostatnio spada.

- Bardzo szanuję rolników, także mojego tatę, który jest bardzo pracowity i zna się na rzeczy, ale ja tak nie chcę żyć - mówi 22 - letni syn gospodarza. - Wiem, że tacie jest bardzo przykro, bo nie przejmę gospodarstwa.

Młody mężczyzna tłumaczy, że wielkość gospodarstwa miała duże znaczenie, ale nie tylko to. - W dzisiejszych czasach kilkunastohektarowe gospodarstwo nie daje szans na godne życie, no chyba, że postawi się na ekologię - dodaje. - Jednak w ekologii dużo prac trzeba wykonać ręcznie, a ludzi do pracy brakuje. Po co mam się ciągle martwić, szarpać? Wolę iść do pracy w mieście, zrobić swoje i po ośmiu godzinach mieć wolne. No i urlopy są ważne, a moi rodzice nigdy nie mieli prawdziwych wakacji.

Jego rodzice zdecydowali już, że ziemię rolną sprzedadzą, gdy osiągną wiek emerytalny. Zostawią sobie dom i warzywnik, ale rolnikami już nie będą.

Większe problemy ze znalezieniem następców mają ci rolnicy, którzy zajmują się produkcją zwierzęcą. Bo to praca bardzo absorbująca, wymaga ciągłej obecności w gospodarstwie, a niektórzy młodzi nie chcą być „przywiązani”.

- To jest duży problem - przyznaje Ryszard Błaszkiewicz, który zajmuje się produkcją trzody chlewnej. - Dzięki synowi nie zrezygnowaliśmy z trzody, bo to on miał tyle determinacji, że przekonał nas, by jeszcze poczekać z decyzją. No i miał rację! Ale syn wie także, że najlepiej mieć alternatywne źródło dochodu, bo w rolnictwie brakuje stabilizacji. Gospodarstw wciąż będzie ubywać.

Prof. Knieć zauważa, że taki trend trwa w Europie od kilku dekad. I jest to zjawisko postępujące. - W Polsce ratunkiem dla mniejszych gospodarstw może być produkcja ekologiczna i rolniczy handel detaliczny - dodaje socjolog. - Kto znajdzie dla siebie niszę i wykorzysta unijne wsparcie, ma większe szanse na przetrwanie.