Uważaj! Zawał serca może spotkac każdego!

Ból przyjmujący postać ucisku lub rozpierania, nie dający się dokładnie zlokalizować, promieniujący do szyi i ramion. Duszność i niepokój - to często pierwsze, typowe objawy zawału serca. Nie wolno czekać, aż dolegliwości ustąpią. Trzeba wzywać pomoc.

Lekarze twierdzą, że Polacy zbyt często lekceważą objawy zawału serca. Tymczasem udrożnienie zamkniętej tętnicy wieńcowej po upływie kilkunastu godzin nie uratuje zagrożonej części mięśnia serca, ten bowiem zdążył już obumrzeć.

Zawał serca! Co to takiego?

To martwica części mięśnia sercowego, do której dochodzi na skutek zatrzymania dopływu krwi poprzez tętnicę wieńcową. Naczynie to może być ciasno zwężone lub zamknięte w wyniku nagłego pęknięcia blaszki miażdżycowej - w miejscu pęknięcia powstaje zakrzep, który, narastając, zamyka światło tętnicy. Tętnica dostarcza krew do dużego obszaru mięśnia sercowego - w wyniku jej zamknięcia, na skutek ostrego niedokrwienia, obszar ten zaczyna obumierać. Zawał serca wymaga natychmiastowego leczenia!

Zawał serca najczęściej objawia się silnym, ściskającym lub rozrywającym bólem w klatce piersiowej trwającym powyżej 20-30 minut. Co ważne, ból nie jest związany z wykonywanym wysiłkiem fizycznym. Nie da się wskazać jego źródła - ma charakter rozlany, obejmuje dużą część klatki piersiowej i może promieniować do szyi, żuchwy, ramion i rąk (częściej do lewej ręki). Bólowi często towarzyszy silny niepokój, nawet strach. Mogą pojawić się dodatkowe objawy - nudności, bóle brzucha, wymioty, nasilone poty. Ból nie mija po zażyciu zwykłych leków przeciwbólowych (np. paracetamol lub ibuprom) ani po lekach przyjmowanych pod język (nitrogliceryna czy sorbonit).

Wezwać karetkę!

Przy podejrzeniu zawału nie można czekać, aż bóle same ustąpią. Uszkodzenia w obrębie serca mięśniowego postępują - liczy się każda minuta! Należy natychmiast wezwać karetkę i, jeśli to możliwe, pozostać w bezruchu w pozycji leżącej lub siedzącej. Nie wolno jechać do lekarza własnym transportem! Osoba przechodząca zawał serca powinna zażyć 300 mg aspiryny (może to być na przykład tabletka polopiryny S). Jeśli utraci przytomność, należy rozpocząć zewnętrzny masaż serca i sztuczne oddychanie (30 ucisków na środek klatki piersiowej i kolejno dwa oddechy).
Może dotknąć każdego, u kogo występują czynniki ryzyka choroby wieńcowej (np. rodzinne występowanie choroby wieńcowej, palenie tytoniu, podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów, nadciśnienie tętnicze, otyłość, płeć męska, wiek, cukrzyca). Najczęściej do zawału dochodzi u osób po 50. i 60. roku życia (u kobiet kilka lat później niż u mężczyzn). Ryzyko zawału zwiększa także palenie papierosów (u palaczy zagrożenie zawałem pojawia się nawet 10 lat wcześniej!).

Jak rozpoznać i leczyć?

W większości przypadków rozpoznanie zawału odbywa się na podstawie charakterystycznych objawów - dlatego tak ważny jest bezpośredni kontakt z lekarzem. Dopełnieniem jest badanie EKG. Dodatkowo, we krwi oznacza się tzw. markery uszkodzenia serca, takie jak troponina, CKMB.

Ponieważ przyczyną zawału jest nagłe zamknięcie tętnicy wieńcowej - zamknięte naczynie należy jak najszybciej otworzyć. W Polsce i na całym świecie preferowana jest angioplastyka pierwotna. Zabieg polega na wprowadzeniu w miejsce ciasnego zwężenia tętnicy cewnika z balonikiem i wszczepieniu tam metalowej sprężynki zwanej stentem. Jest to proteza naczyniowa, która zapobiega ponownemu zwężeniu tętnicy. Zabieg angioplastyki poprzedzany jest przez koronarografię - badanie, podczas którego rejestruje się przepływ kontrastu przez naczynia wieńcowe celem uwidocznienia jego światła.
Jeśli przeprowadzenie zabiegu nie jest możliwe albo wiąże się z dużym opóźnieniem leczenia (gdy konieczny jest np. długi transport), podaje się leki rozpuszczające zakrzep w tętnicy wieńcowej. Po skutecznym leczeniu niepowikłanego zawału serca pacjent pozostaje w szpitalu przez kilka dni (3-10). Czasami konieczne jest także wszycie by-pasów lub implantacja rozrusznika serca
Udostępnij