W Kujawsko-Pomorskiem atakują kleszcze. Granicę przekroczyły już prawdopodobnie nowe gatunki

To jakieś szaleństwo – mówi Kinga Jabłońska z toruńskiej dzielnicy Mokre. - Poszłam nad Wisłę z psem i po tym krótkim spacerze znlazłam w sierści sześć kleszczy. Siódmego zdjęłam z własnych spodni. Moja sunia nie miała jeszcze obroży przeciwkleszczowej, bo przecież jest dopiero luty. Nie przyszło mi do głowy, że będą atakować już o tej porze roku.

Kleszcze na swoim psie znalazł również pan Joachim. On jednak spacerował z psem w lesie przed Łysomicami. - Akurat tam nigdy wcześniej nie zetknąłem się z tym problemem, może dlatego, że jest to zwykle dość suchy las. Ale jednak i tam dotarły.
Na szczęście kleszcze, który zaatakowały w Toruniu to głównie dorosłe osobniki kleszcza łąkowego. Ze względu na rozmiar, stosunkowo łatwo zauważyć je na psie. Sporadycznie pojawiają się jednak również znacznie mniejsze nimfy (wcześniejsza faza rozwoju).

Skąd natłok kleszczy o tej porze roku? Odpowiedź jest prosta – zrobiło się stosunkowo ciepło, a przede wszystkim wilgotno. A to właśnie susza jest największym wrogiem polskich gatunków kleszczy – bez wilgoci nie potrafią oddychać. Jeśli więc pogoda się nie zmieni, kleszczy będzie coraz więcej.

Jak poważny jest to problem, pokazują statystyki medyczne. Już przed dwoma lat liczba osób dotkniętych rocznie kleszczowym zapaleniem mózgu przekroczyła 400, podczas gdy wcześniej wahała się zwykle od 200 do 300.

Co gorsza, lekarze obserwują większą liczbę ciężkich przypadków – z porażeniami, zapaleniem opon mózgowych, z zaburzeniami oddechowymi. Wymagają one długotrwałej rehabilitacji, a dla wielu osób powrót do pełnej sprawności jest już niemożliwy
Co prawda w przypadku kleszczowego zapalenia mózgu nasz region lokuje sie na odległym miejscu, to jednak należy pamiętać, że sąsiaduje m.in. z Warmińsko-Mazurskiem i Pomorskiem, w których odnotowuje się rekordy zachorowań.

Największym problemem jest jednak borelioza. W ubiegłym roku w Kujawsko-Pomorskiem potwierdzono 528 przypadków. Sporo, ale nadal kilkakrotnie mniej niż np. Małopolsce i na Mazowszu.

W przypadku psów chorobą odkleszczową poważniejszą od boreliozy jest babeszjoza, wywoływana przez pasożytnicze pierwotniaki z rodzaju Babesia. Może ona prowadzić do ciężkich powikłań również u ludzi, zwłaszcza u osób starszych i osób o osłabionym układzie odpornościowym.

U psów niezdiagnozowana w porę babeszjoza jest zabójcza, a jej objawy pojawiają się już kilka dni po ukąszeniu. Sygnałem alarmowym powinno być osłabienie, bóle stawów, a przede wszystkim krwiomocz (zwykle mocz ma barwę bursztynową).
Innym przykładem jest choroba erlichioza, wywoływana przez bakterie z rodzaju Ehrlichia. Najczęstsze objawy erlichiozy to gorączka, dreszcze, bóle głowy i mięśni oraz wysypka. Rzadziej występują: kaszel, nudności, wymioty, biegunka i bóle brzucha. Niekiedy erlichioza może przebiegać podobnie ciężko jako sepsa.

O tym, że kleszcze nękają nas mniej niż inne regiony (choć bardziej niż np. Wielkopolskę) decydują m.in. często powtarzające się susze. Te ostatnie nie będą jednak przeszkodą dla nowych, obcych gatunków, przed którymi przestrzegają naukowcy.

Niemieccy naukowcy odnaleźli sporo kleszczy afrykańskich, które spadły z ptaków przelatujących z Afryki na północ. Choć przenoszenie kleszczy przez ptaki jest zjawiskiem znanym, to zwykle gatunki afrykańskie nie były w stanie przertrwać w naszym klimacie. Wskutek ocieplenia, znalazły jednak sprzyjające warunki w Europie i zdołały przeobrazić się w kolejne stadia.
Problem w tym, że kleszcze afrykańskie przenoszą inne choroby niż te, które lekarze diagnozują w przypadku kontaktów z polskimi kleszczami. Pojawiły się w Polsce pojedyncze przypadki zachorowań na choroby przenoszone przez obce kleszcze w przypadku osób, które nie wyjeżdżały z kraju.

Do niedawna w Europie dominowały głównie dwa gatunki kleszczy: Ixodes ricinus i Dermacentor reticulatus. Jednakże, obserwuje się wzrost populacji i zasięgu nowych gatunków, takich jak Amblyomma oraz Haemaphysalis. Te nowe gatunki są potencjalnymi nosicielami różnych chorób, które dotąd nie były tak powszechne w Europie.

Przykładem może być kleszcz Amblyomma variegatum[/b]. Gatunek pochodzi z Afryki i Karaibów, ale został już zaobserwowany w niektórych rejonach Europy, w tym we Francji i na Sardynii. Jest nosicielem m.in. bakterii Leptospira.
Nowym gatunkiem kleszcza jest również Haemaphysalis longicornis, znany również jako kleszcz wschodnioazjatycki. Ten gatunek został już zaobserwowany m.in. we Włoszech i w Niemczech. Kleszcze te, oprócz boreliozy, są potencjalnymi roznosicielami gorączki plamistej.

W przypadku ludzi:

• 1. Noś odpowiedni ubiór: Podczas przebywania w lesie lub innych terenach, gdzie kleszcze są obecne, warto nosić długie spodnie, koszulę z długim rękawem oraz nakrycie głowy. Kleszcze mogą być bardziej aktywne na trawach i krzewach.
• 2. Stosuj repelenty: Na rynku dostępne są różne preparaty odstraszające kleszcze, zawierające substancje czynne takie jak DEET lub permetryna.
• 3. Regularnie kontroluj własne ciało: Po powrocie do domu warto dokładnie sprawdzić ciało, szczególnie miejsca, gdzie kleszcze lubią się ukrywać, takie jak pachy, krocze, za uszami oraz włosy na głowie. Jeśli zauważysz kleszcza, usuń go ostrożnie.
• 4. Unikaj wysokich traw i lasów w okresie intensywnej aktywności kleszczy: Jeśli to możliwe, staraj się unikać przebywania w miejscach, gdzie kleszcze są szczególnie liczne, zwłaszcza w okresie intensywnej aktywności tych pasożytów.

W przypadku zwierząt:

• 1. Regularnie stosuj preparaty przeciwkleszczowe: Na rynku dostępne są różne preparaty, takie jak krople na kark, spraye czy obroże.
• 2. Kontroluj sierść: Regularnie sprawdzaj futro swojego psa, zwłaszcza po spacerach w terenach, gdzie kleszcze są obecne. Staraj się usunąć kleszcze natychmiast po ich znalezieniu, aby uniknąć ryzyka zakażenia.
• 3. Skracaj futro: Krótsze futro może ułatwić zauważenie kleszczy oraz ułatwić ich usuwanie. Zatem, regularne strzyżenie psa może być dodatkową metodą ochrony przed ukąszeniami kleszczy.
• 4. Unikaj terenów z dużą ilością kleszczy: Stosuj alternatywne trasy podczas spacerów, aby uniknąć obszarów z dużą ilością kleszczy. Staraj się unikać wysokich traw i lasów, które są ulubionymi miejscami tych pasożytów.