Z badań wynika, że ponad 90 procent siedemnastolatków chociaż raz w życiu piło alkohol. A jak jest z narkotykami...?

To odsetek nastolatków sięgających po te środki - w porównaniu z latami ubiegłymi - wzrósł. I to niebezpiecznie. Poza tym... Młodzi ludzie piją i upijają się, dają sobie w żyłę i ciągle miejscem, w którym najłatwiej zdobyć narkotyki jest dyskoteka i szkoła.
Lektura raportu z ogólnopolskich badań przeprowadzonych w ubiegłym roku przez warszawski Instytut Psychiatrii i Neurologii nie pozostawia złudzeń - nie jest dobrze, niestety. A co gorsza, często - szczególnie w przypadku alkoholu - dzieciaki biorą przykład z nas, dorosłych. Bo jak inaczej wytłumaczyć fakt, że najbardziej rozpowszechnioną substancję psychoaktywną wśród młodzieży - podobnie zresztą jak u dorosłych - jest alkohol?

Piwko, winko i wódeczka

Eksperymentowanie z piciem chociaż raz w życiu zadeklarowało 85,2 procent gimnazjalistów z klas trzecich i 93,3 procent uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych. Jakiekolwiek napoje alkoholowe w czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem piło 74, 2 procent młodszych uczniów i 87, 8 procent uczniów starszych (dla porównania - w badaniach, przeprowadzonych w 2002 roku wśród dorosłych, odsetek respondentów, którzy pili jakikolwiek napój alkoholowy w czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem wyniósł 86 procent, czyli mniej niż u nastolatków).
Cytowane wyniki badania pokazują również, że wśród piętnasto-, szesnastolatków picie alkoholu stało się - przynajmniej w sensie statystycznym - normą, co wskazuje na przemiany obyczajowe w zakresie używania alkoholu przez młodzież i może budzić niepokój.
Picie alkoholu w naszej kulturze to raczej domena mężczyzn. Wśród dorosłych mieszkańców spotykamy wielokrotnie więcej niepijących kobiet, niż mężczyzn abstynentów. Wśród nastolatków proporcje te się wyrównują.
Najbardziej rozpowszechnionym napojem alkoholowym wśród młodzieży jest piwo, na drugim miejscu - wódka, a dopiero na trzecim - wino.
Dane pokazują, że w czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem upiło się chociaż raz 36,3 procent młodszej młodzieży i 58,4 procent starszych uczniów.

Od kleju po polską heroinę

(fot. Infografika: Monika Wieczorkowska)

Do szerokiej grupy, oprócz alkoholu, substancji psychoaktywnych należą leki przeciwbólowe i nasenne, sterydy anaboliczne i narkotyki. Na pierwszym miejscu pod względem rozpowszechniania eksperymentowania znajduje się marihuana. Do jakichkolwiek doświadczeń z nią przyznało się 14,2 procentów uczniów młodszych i 31, 5 procent uczniów starszych.
Po marihuanie są leki uspokajające i nasenne przyjmowane bez zalecenia lekarza; później - substancje wziewne, amfetamina, ecstasy, grzyby halucynogenne, LSD, kokaina, heroina, crack oraz polska heroina.
Należy zwrócić uwagę na bardzo niską, bo tylko niewiele ponad pół procenta, popularność narkotyków w zastrzykach.
Ale żeby nam się za dobrze nie zrobiło...
Szczególny niepokój powinny budzić dość znaczne odsetki młodzieży eksperymentującej z alkoholem w połączeniu z:
- tabletkami (6,9 procent w młodszej grupie i 13,2 procent w starszej)
- lub marihuaną (7,7 procent w młodszej, 19,9 procent w starszej).

Na wyciągnięcie ręki

6500 uczniów

Badaniem - pod kierunkiem Janusza Sierosławskiego z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie - objęto 6500 uczniów, tj. około 224 klas szkolnych, w zdecydowanej większości do trzecich klas gimnazjów i drugich klas szkół ponadgimnazjalnych (licea ogólnokształcące, licea profilowane, technika, zasadnicze szkoły zawodowe). Ankiety przeprowadzono w październiku i listopadzie 2005 roku.

Może wynik tych badań nie powinien dziwić, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że w zdobycie alkoholu i narkotyków młodzież nie musi włożyć zbyt dużo wysiłku.
ALKOHOL. Za bardzo łatwe do zdobycia uczniowie w wieku 15-16 lat uznali:
- piwo - 61,7 procent uczniów;
- wino - 50,3 procent uczniów;
- wódka - 39,8 procent.
Tylko 2,4 procent młodych ludzi stwierdziło, że niemożliwe do zdobycia jest piwo; 4,5 procent - wino; 6,5 procent - wódkę.
A przecież, zgodnie z polskim prawem, sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych nieletnim jest zabroniona!
Jeszcze łatwiej zdobyć poszczególne napoje alkoholowe w ocenie uczniów szkół ponadgimnazjalnych - odpowiedź "bardzo łatwe" padła ze strony 79,8 procent starszej młodzieży w przypadku piwa; 72,3 procent - wina, 64,3 - wódki.
LEKI USPOKAJAJĄCE I NASENNE. Dostęp do nich, w porównaniu z alkoholem, jest zdaniem młodzieży znacznie trudniejszy, ale... Bardzo łatwo byłoby je dostać 22,9 procentom młodszych respondentów i 24,2 procent starszych uczniów. Niemożliwe do zdobycia byłyby dla 12,8 badanych w pierwszej grupie i dla 6,9 procent uczniów szkół ponadgimnazjalnych.
NARKOTYKI. Niewiele niżej, niż leki, oceniana jest dostępność do narkotyków. Na przykład marihuana i haszysz byłyby niemożliwe do zdobycia tylko dla 9,6 procent starszych uczniów!
Większość respondentów orientuje się też gdzie można kupić marihuanę lub haszysz. Odsetek badanych znających takie miejsca jest wyższy wśród starszej młodzieży (65,9 procent) niż młodszej (51,7 procent). W tym kontekście uczniowie najczęściej wymieniali dyskotekę lub bar, na drugim miejscu mieszkanie dealera, na trzecim - ulicę, park.
Szkoła jako miejsce, gdzie można łatwo zaopatrzyć się w przetwory z konopi została wymieniona przez 17,7 procent gimnazjalistów oraz 24,9 procent uczniów szkół ponadgimnazjalnych.
Znaczna część badanych jest w stanie zdobyć marihuanę lub haszysz w czasie nie dłuższym niż jeden dzień.

JOANNA GRZEGORZEWSKA
[email protected]
Infografika monika wieczorkowska