Zima dobrze trzyma w dolinie Kulawy

Ten kto wkroczy w dolinę Kulawy koło wsi Laska dozna wrażenia jakby znalazł się w zaginionym świecie - pięknym i tajemniczym.

Dolina jest rezerwatem przyrody chroniącym torfowiska, źródliska, mezotroficzne zbiorniki wodne (pośrednie między ubogimi i bogatymi w substancje organiczne) oraz leśne i łąkowe ekosystemy lądowe. Większa część rezerwatu położona jest na terenie nadleśnictw Przymuszewo (Regionalna Dyrekcja Lasów państwowych w Toruniu).

Czytaj: Urocza Laska pod Dębem Łokietka

Jak powstała dolina? Tego dowiadujemy się z tablicy ustawionej przy wiodącej wzdłuż rzeki ścieżce edukacyjnej. To ułożona południkowo, a w dolnej części niemal równoleżnikowo rynna polodowcowa o długości 28,5 km, jedna z najdłuższych na polskich pojezierzach. Rynna obejmuje nie tylko dolinę Kulawy, ale też ciągnie się dalej na południe. Na tym odcinku jej najgłębsze fragmenty wypełnia dziś aż 9 jezior. Ostatnim w łańcuszku jest jezioro Kosobudno (to już na szlaku rzeki Brdy).

Rynna wykształciła się w okresie pomorskiego stadium zlodowacenia. Po wytopieniu ogromnej bryły lodu powstało prajezioro, którego reliktem - po ociepleniu się klimatu i obniżeniu poziomu wód o ok. 10 metrów - jest dolina i współczesny łańcuch jezior (w sumie 14).

W wodach prajeziora następowało opadanie zawiesiny węglanowej, która zaległa na dnie w postaci kredy jeziornej. Kredę wydobywano dawniej w wyrobiskach, które dziś przekształcono w stawy rybne. To górny bieg rzeczki, która zanim wpłynie do jeziora Dużego Głuchego jest zwykłym strumykiem. Wysoką zawartość węglanu wapnia ma już w pobliżu źródła. Cała rzeka na tylko 7,5 km długości.

Poniżej Głuchego Małego, piętrzonego jazem, od Kulawy odchodzi rów nawadniający 12-hektarowe łąki. Ów niewielki kanał wybudowały władze pruskie pod koniec XIX wieku. System nawadniający przestał działać pod koniec lat 70. XX stulecia. Przez kolejne lata łąki zatracały swój charakter, przesuszyły się. W ostatnich latach system zrewitalizowano. Wracają więc rośliny lubiące wilgotne środowisko.

Rzeka zaś płynie sobie wąską zabagnioną doliną o stromych zboczach. W jej dolnym biegu dno porasta rdestnica alpejska, która charakteryzuje czyste natlenione górskie wody Półkuli Północnej.

W tak wspaniałej wodzie żyją pstrąg potokowy i koza (z rodziny piskorzowatych). W Kujawie żyje też minóg strumieniowy, który jednak nie jest rybą a kręgowcem wodnym, strunowcem.Wędkarze uważają go wszakże za rybę. Może trafniej byłoby go nazywać stworem, bo ma niezbyt ciekawe (z ludzkiego punktu widzenia) obyczaje żywieniowe - ssawką wyposażoną w rogowe zęby przyczepia się do ofiary, wysysa krew, wyrywa kawałki ciała.

Żyje tu też rak pręgowaty. Ten gatunek pochodzi z Ameryki i odporny jest na dżumę raczą, która dziesiątkuje populacje rodzimego raka szlachetnego.

Brzegi rzeki porastają lasy. Na prawym brzegu można podziwiać stare pomnikowe buki oraz uroczysko zwane Doliną Mnichów. Skupisko mnichów przypominają z pewnej odległości, najlepiej pod wieczór, okazałe jałowce pospolite. Stąd nazwa doliny.

I jeszcze jedna ciekawostka doliny Kulawy - ściana drewnianej stodoły w osadzie Wawrzonowo obrośnięta porostami z rodziny brodaczkowatych.