Alpaki można kupować, ale tylko te zdrowe. Najlepiej od sprawdzonych hodowców

1) Czy kupując alpakę poza Polską muszę uzyskać potwierdzenie, że to zwierzę jest zdrowe? Jeśli tak, to w jaki sposób, jeśli nie, to dlaczego?

Alpaki są ssakami parzystokopytnymi z rodziny wielbłądowatych. Przywóz zwierząt kopytnych do UE, w tym także do Polski został uregulowany w przepisach UE. Szczegółowe wymagania weterynaryjne dla przywozu zwierząt kopytnych zawarte zostały w rozporządzeniu Komisji (UE) NR 206/2010 z dnia 12 marca 2010 r. ustanawiającym wykazy krajów trzecich, ich terytoriów lub części, upoważnionych do wprowadzania do Unii Europejskiej niektórych zwierząt oraz świeżego mięsa, a także wymogi dotyczące świadectw weterynaryjnych.

Zgodnie z ww. rozporządzeniem przesyłki zawierające zwierzęta kopytne wprowadzane są do Unii jedynie wówczas, gdy spełniają następujące warunki:

• pochodzą z krajów trzecich, ich terytoriów lub części, wymienionych w kolumnach 1, 2 i 3 tabeli określonej w załączniku I część 1, dla których istnieje wzór świadectwa weterynaryjnego, odpowiadający danej przesyłce, wymieniony w kolumnie 4 tabeli w załączniku I część 1;
• posiadają stosowne świadectwo weterynaryjne, sporządzone zgodnie z odpowiednim wzorem świadectwa weterynaryjnego, ustanowionym w załączniku I cześć 2, uwzględniające szczególne warunki wskazane w kolumnie 6 tabeli w części 1 tego załącznika, wypełnione i podpisane przez urzędowego lekarza weterynarii kraju trzeciego wywozu;
• spełniają wymogi ustanowione w świadectwie weterynaryjnym, o którym mowa w lit. b), w tym:

I dodatkowe gwarancje określone w tym świadectwie, o ile wskazano w kolumnie 5 tabeli w załączniku I część 1;
II wszelkie dodatkowe wymogi dotyczące certyfikacji weterynaryjnej, które państwo członkowskie przeznaczenia może nałożyć zgodnie z unijnym prawem weterynaryjnym i które są uwzględnione w świadectwie.

Każda przesyłka zawierająca alpaki wprowadzana do Polski w ramach handlu wewnątrzunijnego jest zaopatrywana w świadectwo zdrowia wystawiane przez urzędowego lekarza weterynarii w kraju pochodzenia (wysyłki) zwierząt.

W świadectwie zdrowia urzędowy lekarz weterynarii zaświadcza, iż alpaki spełniają wymagania wynikające z artykułu 6 ust. 2 dyrektywy Rady 92/65/EWG z dnia 13 lipca 1992 r. ustanawiającej wymagania dotyczące zdrowia zwierząt regulujące handel i przywóz do Wspólnoty zwierząt, nasienia, komórek jajowych i zarodków nieobjętych wymaganiami dotyczącymi zdrowia zwierząt ustanowionymi w szczególnych zasadach Wspólnoty określonych w załączniku A pkt I do dyrektywy 90/425/EWG tj. alpaki muszą pochodzić z gospodarstwa urzędowo wolnego od gruźlicy i urzędowo wolnego od brucelozy lub muszą pochodzić z gospodarstwa, w którym nie notowano przypadków brucelozy oraz gruźlicy w ciągu 42 dni poprzedzających załadunek zwierząt i w którym alpaki poddane były, w ciągu 30 dni poprzedzających załadunek, testom z wynikami negatywnymi na gruźlicę i brucelozę.

Ponadto, przed wysyłką alpaki są poddawane badaniu klinicznemu. W świadectwie zdrowia urzędowy lekarz weterynarii musi zaświadczyć, iż alpaki podczas przedmiotowego badania nie wykazywały żadnych klinicznych objawów jakiejkolwiek choroby, na którą są podatne.

Każda przesyłka zwierząt żywych i produktów pochodzenia zwierzęcego przywożona z krajów trzecich podlega weterynaryjnej kontroli granicznej w zatwierdzonym posterunku kontroli na granicy zewnętrznej UE. Wykaz takich posterunków we wszystkich krajach członkowskich UE publikowany jest w Decyzji Komisji Nr 821/2009 z dnia 28 września 2009 r. ustalającej wykaz zatwierdzonych punktów kontroli granicznej, ustanawiającej niektóre zasady kontroli przeprowadzanych przez ekspertów weterynaryjnych Komisji oraz ustanawiającej jednostki weterynaryjne w systemie TRACES (Dz. Urz. L 296 z 12.11.2009 z późn. zm.). Kontrola ta polega na kontroli dokumentów (świadectwa zdrowia, inne dokumenty towarzyszące przesyłce), tożsamości (kontroli zgodności stanu faktycznego z dokumentacją), i fizycznej (badanie kliniczne i dobrostanu w przypadku zwierząt, pobieranie prób do badań). Wszystkie etapy kontroli zostały opisane w prawodawstwie UE - dyrektywa Nr Rady 91/496 z dnia 15 lipca 1991 r. ustanawiająca zasady regulujące organizację kontroli weterynaryjnych zwierząt wprowadzanych na rynek Wspólnoty z państw trzecich i zmieniająca dyrektywy 89/662/EWG, 90/425/EWG oraz 90/675/EWG i stosowane są we wszystkich krajach członkowskich w sposób jednolity. Procedury kontroli produktów i zwierząt określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2003 r. o weterynaryjnej kontroli granicznej (Dz. U. Nr 165, poz. 1590 z późn. zm.), która stanowi implementację prawa Unii Europejskiej w tym zakresie.

Każda kontrola rejestrowana jest także w systemie TRACES, opracowanym i administrowanym przez służby Komisji Europejskiej, który umożliwia prześledzenie drogi przesyłki i jej identyfikację a także sporządzanie statystyk i przekazywanie powiadomień za pomocą systemu RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) o niebezpiecznych produktach i paszach. W przypadku zwierząt wystosowanie powiadomienia RASFF jest możliwe w przypadku zwierząt rzeźnych.

Dokumentem potwierdzającym przeprowadzenie przez granicznego lekarza weterynarii weterynaryjnej kontroli zwierząt jest dokument CVED A - zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) NR 282/2004 z dnia 18 lutego 2004 r. wprowadzającym dokument zgłoszenia i kontroli weterynaryjnych dotyczących zwierząt wwożonych do Wspólnoty pochodzących z krajów trzecich (Dz. Urz. L 49 z 19.2.2004 z późn. zm.).

2) Czy to prawda, że Unia Europejska nakazała nam w 2016 roku umieścić alpaki na liście zwierząt gospodarskich, hodowlanych? Czy tak się stało?

Przepisy unijne, o które Pani pyta to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1012 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie zootechnicznych i genealogicznych warunków dotyczących hodowli zwierząt hodowlanych czystorasowych i mieszańców świni, handlu nimi i wprowadzania ich na terytorium Unii oraz handlu ich materiałem biologicznym wykorzystywanym do rozrodu i jego wprowadzania na terytorium Unii oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 652/2014, dyrektywy Rady 89/608/EWG i 90/425/EWG i uchylające niektóre akty w dziedzinie hodowli zwierząt.

Ww. rozporządzenie dotyczy jedynie takich gatunków jak bydło, świnie, owce, kozy i koniowate. Wpisanie alpak na listę zwierząt hodowlanych nie wynikało zatem z przepisów unijnych w tym zakresie. Zgodnie z informacją znajdującą się na stronie KPRM w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów do ustawy o organizacji i rozrodzie zwierząt gospodarskich, alpaki zostały wpisane do projektu tej ustawy zgodnie z postulatami hodowców alpak (link do strony: https://bip.kprm.gov.pl/kpr/wykaz/r61504195681460,Projekt-ustawy-o-organizacji-hodowli-i-rozrodzie-zwierzat-gospodarskich.html). Szczegółowe informacje w tym zakresie powinien udzielić Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, gdyż on jest organem odpowiedzialnym za prace legislacyjne w tym zakresie.

Projekt ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich - Wykaz prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów - BIP Rady Ministrów i Kancelarii Prezesa Rady Ministrów - bip.kprm.gov.pl

3) Czy alpaki mogą przenosić gruźlicę bydła?

Tak. Alpaki mogą być zakażone prątkami Mycobacterium bovis wywołującymi gruźlicę u bydła. Mogą również stanowić źródło zakażenia M.bovis dla bydła, a także dla ludzi.

Gruźlica wywołana Mycobacterium bovis, niezależnie od gatunku zwierzęcia, u którego wystąpiła, w tym u alpak, podlega obowiązkowi monitorowania zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Zgodnie z art. 51 ust. 1 ww. ustawy organy Inspekcji Weterynaryjnej prowadzą system zbierania, przechowywania, analizowania, przetwarzania danych i przekazywania informacji dotyczących występowania m.in. podlegających obowiązkowi monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych (wykaz w załączniku 5 do ww. ustawy). Podmioty świadczące usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej oraz zakłady higieny weterynaryjnej i inne laboratoria w rozumieniu przepisów o Inspekcji Weterynaryjnej przekazują Powiatowemu Lekarzowi Weterynarii m.in. comiesięczną informację o chorobach odzwierzęcych i odzwierzęcych czynnikach chorobotwórczych podlegających obowiązkowi monitorowania, w tym informację o wystąpieniu gruźlicy wywołanej przez M.bovis.

Dodatkowo, z uwagi na fakt, iż M.bovis ma potencjał zoonotyczny, wystąpienie gruźlicy wywołanej ww. prątkiem, w tym także u alpak, musi być zgłoszone niezwłocznie do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego (art. 51 ust. 5 pkt 2 ww. ustawy).

4) Jaki jest nadzór Inspekcji Weterynaryjnej nad alpakami w Polsce?

W ramach nadzoru nad przemieszczaniem alpak na terytorium Unii Europejskiej, Państwa Członkowskie mają obowiązek dokonywać powiadomień o organizowanych przesyłkach zwierząt poprzez wprowadzenie odpowiedniego świadectwa zdrowia do systemu informatycznego TRACES (Trade Control and Expert System). W momencie zatwierdzenia świadectwa zdrowia, system automatycznie powiadamia o przesyłce właściwe władze weterynaryjne, sprawujące nadzór nad miejscem przeznaczenia przesyłki. W przypadku zaistnienia potrzeby prześledzenia przesyłek alpak przemieszczanych z lub do Państwa Członkowskiego, władze właściwe mają dostęp do świadectw zdrowia wprowadzonych do systemu TRACES, w zakresie dotyczącym przesyłek przemieszczanych przez terytorium danego państwa.

Kontrola weterynaryjna w handlu alpakami jest to kontrola wykonywana w ramach nadzoru nad obrotem zwierzętami pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej - czyli w ramach wspólnego rynku.

W ramach handlu przeprowadzane są następujące kontrole:

a) kontrole przed wysyłką przeprowadzane w gospodarstwie – 100% przesyłek zwierząt podlega kontroli;
b) kontrole niedyskryminujące po przyjeździe zwierząt do miejsca przeznaczenia – Powiatowy Lekarz Weterynarii przeprowadza miesięcznie kontrole 5% przesyłek żywych zwierząt, których miejscem przeznaczenia jest obszar danego powiatu, a które zostały wysłane z innych państw członkowskich. Wybór przesyłek dokonywany jest na podstawie analizy ryzyka. Analiza ta powinna obejmować w szczególności liczbę stwierdzonych nieprawidłowości oraz państwa pochodzenia zwierząt. Liczba wytypowanych do kontroli przesyłek jest określana szacunkowo na podstawie średniej liczby przesyłek zwierząt wprowadzanych na teren powiatu każdego miesiąca.