Cztery ciekawe wycieczki po regionie w sierpniu. Take są plany toruńskiego PTTK

Spotkanie turystów o godz. 9.45 na dworcu PKP Toruń Główny, skąd nastąpi wyjazd o godz. 10.04 do Suchatówki (kierunek Inowrocław).

Trasa około 17-kilometrowej wyprawy będzie prowadziła z Suchatówki przez jeziora Nowe i Stare, Dąblin, Jarki, do stacji Cierpice-Kąkol. Wyprawę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Wojciech Pydyn.

Jak wyjaśnia Henryk Miłoszewski, prezes OM PTTK w Toruniu - powodzie w latach 1960-1961 i 1966-1968, a przez to straty materialne w rolnictwie, leśnictwie i gospodarce komunalnej Gniewkowa i okolicy, zmusiły władze do działań zaradczych. Tak powstał projekt odwodnienia Obniżenia Gniewkowskiego, który realizowano w latach 1969-1970 poprzez: wykopanie kanału przez wydmy gniewkowskie, zapewniając grawitacyjny spływ nadmiaru wód za pośrednictwem Strugi Zielonej do Wisły. Zadaniem kanału było odprowadzanie nadmiaru wody z Jeziora Nowego do Strugi Zielonej. Operacja przybrała jednak niezamierzony skutek, ponieważ kanałem spłynęła większość wody z Jeziora Nowego.

W środę 16 sierpnia Komisja Turystyki Pieszej przy Oddziale Miejskim PTTK w Toruniu zaprasza starszych mieszkańców miasta do udziału w 5-kilometrowej wycieczce pieszej z cyklu "60 + z PTTK". Spotkanie uczestników o godz. 10.00 przy ul. Łódzkiej, na przystanku MZK (Ceramika) linii 11 i 44. Celem wycieczki będą ciekawostki związane z Rudakiem. Wycieczkę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Piotr Kruszczyński.

Rudak wzmiankowany był w 1340 roku jako Rodecke w dokumencie komtura nieszawskiego Heinricha Zenge, który sprzedał część ziemi niejakiemu Hermannowi Gerunge – opisuje Henryk Miłoszewski. Rudak tak jak i sąsiednie wioski czynszowe Gosorzyn, Stawki Małe, Stawki Duże oraz Piaski podlegał administracyjnie komturstwu nieszawskiemu.

Od 1466 cały teren dawnego komturstwa nieszawskiego przeszedł na własność Królestwa Polskiego, dla jego administracji utworzono starostwo dybowskie z siedzibą na zamku „Dybów”. W 1603 roku opustoszała po wojnach wieś Rudak została zasiedlana na mocy przywileju królewskiego przez osadników olęderskich. W 1661 roku w lustracji królewskiej została wymieniana karczma znajdująca się na gruntach wsi Rudak i Gosorzyn, którą prowadził Jan Baron. Jeszcze kilkakrotnie w historii Rudaka były przedłużane kontrakty lokacyjne dla Olędrów, zwykle na 40 lat i tak było m.in. w 1648, 1683, 1767r oraz 1782 roku.

W 1765 roku wioski Rudak i wchłonięty przez nią Gosorzyn posiadały 18 osadników olęderskich gospodarujących na 18 włókach ziemi (ok. 300 ha). W 1885 roku cały obszar Rudaka obejmował 812 ha i był zamieszkany przez 785 osób, z których 620 było wyznania ewangelickiego. Dzieci z rodzin ewangelickich uczęszczały do szkoły ewangelickiej, która w 1887 roku wykazywała ich 61 oraz 1 nauczyciela. W 1938 roku Rudak przyłączono do Torunia.

Ciekawostki krajoznawcze: kościół pw. Opatrzności Bożej wzniesiony w latach 1902-1909, pierwotnie ewangelicki; dawna pastorówka obecnie plebania z lat 1902 – 1909; ruiny Fortu Kolejowego (Eisenbahnfort) z lat 1863-1866 na planie sześcioboku; cmentarz ewangelicki przy ul. Włocławskiej z połowy XIX wieku oraz cmentarz ewangelicki przy ul. Rudackiej, także z połowy XIX wieku. Na wydmach na Rudaku odkryto pozostałości obozowisk prehistorycznych myśliwych (łowców reniferów) z okresu schyłkowego paleolitu (IX – VIII tysiąclecie p.n.e.).

19 sierpnia Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego im. Mariana Sydowa w Toruniu zaprasza mieszkańców miasta i regionu do udziału w kolejnej wyprawie krajoznawczo-pieszej w ramach „Wędrówek rodzinnych z PTTK”.

Spotkanie o godz. 7.30 na dworcu PKP Toruń Główny, skąd o godz. 7.39 nastąpi wyjazd do Firlusa (kierunek Grudziądz). Trasa wyprawy (25 km) będzie prowadziła z Firlusa przez Lipienek, Szerokopas, Zajączkowo, Orzechowo, Sierakowo, z zakończeniem w Kowalewie Pomorskim.

Podczas wyprawy turyści obejrzą m.in. ruiny zamku krzyżackiego i dwór w Lipienku, ruiny gotyckiego kościoła w Zajączkowie oraz gotycki kościół w Orzechowie. Wyprawę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Jacek Orłowski.

Henryk Miłoszewski podaje, iż krzyżacki gród Lipienek (niem. Leipe) wzmiankowany był po raz pierwszy w roku 1277 roku, gdy wódz Jaćwingów (Jaćwięgów) Skumand zdobył go i spalił. W 1321 roku w drewnianej jeszcze warowni mistrz krajowy ziemi chełmińskiej Meinhard von Querfurt wydał przywilej lokacyjny dla miasta Grudziądza.

Na początku XIV wieku Krzyżacy zaczęli wznosić murowany zamek, który został przeznaczony na siedzibę wójta krzyżackiego. Z 1374 roku mamy wiadomość o trzech znajdujących się na zamku działach i jest to pierwsza informacja o artylerii na ziemiach należących dziś do Polski (wtedy oczywiście do państwa krzyżackiego). W 1410 roku zamek został czasowo zajęty przez wojska polskie. W 1411 roku na zaproszenie ówczesnego wójta Henryka Holda na zamek przybył przywódca Towarzystwa Jaszczurczego Mikołaj z Ryńska. Podczas uczty został podstępnie uwięziony i dostarczony do zamku w Grudziądzu, gdzie po kilku dniach bez sądu został ścięty na rynku. Za pojmanie Mikołaja z Ryńska wójt Hold awansował jeszcze w tym samym roku zostając komturem w Radzyniu Chełmińskim, a później w latach 1413 – 1414 w Toruniu.

Od 1454 roku do 1772 roku zamek należał do króla polskiego; w 1466 roku został siedzibą starostwa niegrodowego. W trakcie wojen szwedzkich zamek zniszczono.

Ciekawostki krajoznawcze: ruiny zamku krzyżackiego założonego na wzgórzu rozplanowanego na rzucie kwadratu ze ściętym pd. – wsch. narożnikiem. Zamek złożony był z czterech skrzydeł otaczających wewnętrzny dziedziniec. Brama wjazdowa do zamku znajdowała się we wschodnim skrzydle. Cały zamek otoczony był oporowym murem, który poprzedzała mokra fosa. Przed bramą wjazdową od wschodu rozciągało się przedzamcze. Mury oporowe zbudowane były w większości z głazów narzutowych z użyciem łamanego granitu. Na zamkowym wzgórzu znajduje się odsłonięta sklepiona kolebkowo piwnica skrzydła północnego zamku. Całość ruin jest mocno zarośnięta.

We wsi znajduje się dwór wzniesiony w 2. połowie XIX wieku, późnoklasycystyczny być może na fundamentach wcześniejszego (piwnice sklepione kolebkowo). W otoczeniu dworu znajduje się park krajobrazowy w połowy XIX wieku z 23 gatunkami drzew (najciekawsze z nich to: sosna wejmutka i wiąz górski).

W dniu 26 sierpnia 2023 roku Oddział Miejski PTTK w Toruniu zaprasza do udziału w kolejnej wyprawie z cyklu „Wędrówki rodzinne z PTTK”. Spotkanie turystów o godz. 9.30 na dworcu PKS, przy ul. Dąbrowskiego, skąd nastąpi wyjazd o godz. 9.45 do Pigży (kierunek Łubianka).

Trasa wyprawy będzie prowadziła z Pigży przez Leszcz, Zamek Bierzgłowski, Olek, Barbarkę do pętli MZK przy ul. Pawiej. Długość przejścia pieszego wyniesie około 18 km. Na wyprawę należy zabrać z domu kiełbaskę, którą upieczemy podczas wyprawy w ognisku. Wyprawę poprowadzi przodownik turystyki pieszej PTTK Jacek Orłowski.

Na wydłużonym cyplu Wysoczyzny Chełmińskiej, usytuowane jest grodzisko Leszcz, które przez wielu historyków jest identyfikowane jako dawna własność Prusa Pipina. Na cyplu wznoszą się podwójne wały grodziska średniowiecznego, które chroniły lekko wklęsły majdan o wymiarach 60 x 40 metrów.

Według znanego historyka Wojciecha Kętrzyńskiego, który przeanalizował badania Maxa Toeppena, gród we wcześniejszej fazie stanowił siedzibę legendarnego Pipina wywodzącego się z Pomezanii – historycznej krainy położonej na północ od rzeki Osy.

Po raz pierwszy Pipina na karty historii wprowadził krzyżacki kronikarz – Piotr z Dusburga. Po przeprawieniu się Krzyżaków przez Wisłę i założeniu grodu w Starym Toruniu w 1231 roku, w ich najbliższym sąsiedztwie znajdowały się trzy grody Prusów, z których jeden – Rogow – usytuowany był powyżej Starego Torunia, drugi poniżej (identyfikowany jako Starogród) i trzeci leżący pomiędzy nimi (Pipingsee – Pigża).

Prusowie pod wodzą Pipina stałymi wypadami nękali rycerzy krzyżackich w ziemi chełmińskiej. Pragnąc to ukrócić, Krzyżacy przekupili dowódcę grodu Rogow, z którym sprzymierzyli się w celu zdobycia drugiego grodu (Starogród). Poszło im łatwo, ponieważ jego obrońcy byli spojeni alkoholem. Smaczku temu wydarzeniu dodaje fakt, że nieznany z imienia dowódca Rogow był wujem Pipina. Bez żadnego też skrępowania wydał Krzyżakom siostrzeńca, którego powleczono do Starego Torunia. Według "Kroniki oliwskiej" tam rozpłatano brzuch Pipinowi i zmuszono do biegu wokół drzewa, dopóki wnętrzności nie owinęły się na pniu. Była to okrutna "kara kiszek", która spotkała Prusa za śmierć wielu chrześcijan, w tym rycerzy zakonnych. Znany z imienia syn Pipina – Matto został wiernym sługą krzyżackim.

Dawny gród Leszcz był użytkowany jeszcze na początku XIV wieku. Wiadomo, że w 1311 roku należał do rycerza Piotra Hezelecht.
U podnóża wzniesienia dwoje wody toczą dwa bezimienne strumienie, nieopodal łącząc się w jeden...