Dlaczego dzieża nie wychodziła z domu? O tym podczas wystawy w barcińskim MDK [zdjęcia]

Galeria w Miejskim Domu Kultury, w której do tej pory odbywały się różnego rodzaju wystawy odrodziła się pod nową nazwą i odświeżonym wnętrzem. Nawiązując do historii miejsca, w którym działa dom kultury - m.in. dawnej restauracji - powołano Barcińskie Wystawy Artystyczne "Kujawiak".

Jak odczynić dzieżę? Miotłą dębową
Wystawa, która odbyła się pod nowym szyldem nawiązuje do dawnych metod wyrobu chleba, masła i sera. Eksponaty, które pokazano na wernisażu wypożyczono z Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Znajdziemy tu m.in. dzieże do wyrobu ciasta chlebowego, różnego rodzaju maselnice i foremki do masła. Do Barcina przyjechała Grażyna Szelągowska, kustosz wystawy i przybliżyła historię pokazanych przedmiotów. Dodała do tego mnóstwo ciekawostek.

Z naczyniami do wyrobu chleba, masła i sera oraz samym procesem ich wytwarzania związanych było mnóstwo przesądów. Jeśli chodzi o chleb wierzono, że dopóki jest w piecu, gospodyni nie może usiąść, bo wtedy chleb opadnie i zrobi się zakalec. Co jeszcze?

- W dzieży chlebowej musiała być jedna klepka dębowa bo wierzono, że chleb będzie zdrowy, udany - mówiła Grażyna Szelągowska. - Dzieży nie można było pożyczać. Wierzono, że dzieża nie lubiła przeciągów, wychodzenia z domu, a poza tym sąsiadka mogła ją zepsuć i ciasto mogło nie rosnąć. Jeśli gospodyni stwierdziła, że dzieża jest zepsuta to wtedy mogła ją naprawić. Kładła ją na progu, tłukła miotłą dębową i dzieża była naprawiona. Albo okadzała ją ziołami z wianków wyświęconych na oktawę Bożego Ciała. Dzieża była także używana na weselach. Sadzano na niej dziewczynę i dokonywano oczepin. Od tego momentu stawała się gospodynią. W dzieżach bardzo często kąpano również dziewczynki po narodzeniu wierząc, że będą miały gładką skórę, że będą pięknie lśnić, tak jak chleb - dowiedzieliśmy się.

Inne przesądy związane były m.in. foremkami do masła. Wierzono, że nie wolno było ich pożyczać. Jeśli jednak tak się stało, po oddaniu, należało wrzucić do nich kilka bazi palmy święconej w Niedzielę Palmową. To gwarantowało, że będą odczynione.

Chleb z mąki żytniej, razowej i pytlowej
W polskiej tradycji, a zwłaszcza tradycji ludowej, chleb był symbolem pożywienia, dostatku i pomyślności. Na dawnych wsiach, chleb był podstawowym i najważniejszym pożywieniem. Odgrywał ważną rolę w obrzędowości ludowej, medycynie i magii. Na wsi, do sporządzania chleba używano przede wszystkim mąki żytniej razowej lub pytlowej, niekiedy z większym lub mniejszym dodatkiem innych rodzajów mąk, na przykład jęczmiennej, owsianej, gryczanej lub grochowej.

Jeśli chodzi o masło wyrabiano je prawie wyłącznie ze śmietany pochodzącej z mleka krowiego. Sery natomiast wyrabiano głównie z mleka krowiego, rzadziej z owczego, najrzadziej z mleka koziego.

Wszyscy, którzy przybyli na wczorajszy wernisaż, nie tylko wyszli z garściami przydanych i ciekawych informacji, mogli także skosztować chleba żytniego z prawdziwym masłem i gzikiem, kawy zbożowej oraz zaopatrzyć się w ciekawe przepisy.

Wystawę można oglądać w godzinach pracy placówki.