Kalwarie Kujaw i Pomorza

Serwis Turystyka <

a href="http://www.pomorska.pl/turystyka">www.pomorska.pl/turystyka

Kalwaria Pakoska jest najstarsza w regionie - pamięta XVII w.

Chyba tylko turyści wiedzą, że PTTK ustanowiło odznakę krajoznawczą "Poznaj Kalwarie w Polsce". Kalwaria jest to zespół kościołów lub kaplic symbolizujących stacje Męki Pańskiej, budowane zazwyczaj na wzgórzach, tak aby przypominać swoim położeniem Jerozolimę.

Na liście polskich kalwarii jest 55 obiektów, a nawet więcej - jeśli wziąć pod uwagę trzy kalwarie na ziemi kłodzkiej klasyfikowane jako jeden obiekt krajoznawczy.

W spisie nie ma niestety kalwarii bydgoskiej. Są za to dwie inne w Kujawsko - Pomorskiem: pakoska i lisewska. W Wielką Sobotę zapraszam zatem do ich zwiedzenia, także bydgoskiej.

Pakość
Najstarszą kalwarią w regionie jest pakoska, pamiętająca pierwszą połowę XVII wieku. Jest więc drugim po Kalwarii Zebrzydowskiej (pierwsze stacje wzniesiono w latach 1609-1617) takim obiektem w Polsce.

Odznaka "Poznaj kalwarie"

Ozdobą Lisewa jest średniowieczny kościół

Odznaka "Poznaj kalwarie"

- Odznakę ustanowiono, by popularyzować krajoznawstwo i różne formy turystyki kwalifikowanej oraz system odznak PTTK, a w szczególności wiedzę o kalwariach w Polsce.
- Odznaka jest trzystopniowa: brązowa, srebrna i złota. Warunkiem zdobycia tej pierwszej jest zwiedzenie 10 kalwarii. Stopnie wyższe to zwiedzenie kolejno 20 i 30 kalwarii.
- Odznakę przyznaje Zespół Weryfikacyjny Odznak Krajoznawczych przy Oddziale Wojskowym PTTK, ul. Lubelska 139/15, 22-109 Chełm - 6.
- Podstawą przyznania odznaki jest prowadzenie kroniki, której forma jest dowolna - zależy od jej właściciela.

Tutejsze kaplice to "czysta" historia związana z kontrreformacją. W Pakości nasilał się reformatorski ruch husycki, któremu tamę postawił ks. proboszcz Albert (Adalbert) Kęsicki. To on zainicjował w roku 1628 budowę Kalwarii Męki Pańskiej, by wzmocnić katolicką wiarę mieszkańców miasteczka i okolic. W roku 1631 Działyńscy sprowadzili ojców reformatorów - franciszkanów, oddając im w posiadanie średniowieczny zamek nad Notecią i nakazując opiekę nad kalwarią. To właśnie franciszkanie przebudowali (do 1680 r.) warownię w klasztor i kościół pw. św. Bonawentury, które przetrwały do naszych czasów.

Drogi kalwarii wytyczono tak, aby topografia jak najwierniej przypominała Jerozolimę. Przed rokiem 1647 wzniesiono dwie kaplice, pozostałe (w sumie 25) powstały na przełomie XVII i XVIII stulecia. Kaplice znajdują się na obu brzegach Noteci, ale serce Kalwarii Pakoskiej "bije" na wzgórzu na lewym brzegu - w pobliżu drogi do Barcina.

Ten wspaniały zabytek baroku, aczkolwiek od dziesięcioleci remontowany, wymaga stałej opieki konserwatorskiej.

W skarbcu klasztorym przechowywana jest największa w Polsce relikwia Krzyża Świętego.

Lisewo
Kalwaria Lisewska na ziemi chełmińskiej jest młoda - prace przy budowie drogi krzyżowej rozpoczęto w roku 2006. Poświęcił ją biskup toruński Andrzej Suski.
Jednak tutejsza parafia ma prastary rodowód. Kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego wzniesiono pod koniec XIII wieku. Wnętrze kryje m.in. granitową chrzcielnicę z przełomu XIII/XIV w., nieco tylko starsze lichtarze, XV -wieczny świecznik z postacią Matki Bożej. Jednak prawdziwą ozdobą świątyni jest XVII-wieczny, otoczony kultem obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem zwany też Matką Boską Lisewską.

W czasach krzyżackich w kościele odbywały się zjazdy i sądy rycerstwa ziemi chełmińskiej. Podczas jednego z spotkań (w 1437 r.), wznowiono tu działalność opozycyjnego Towarzystwa Jaszczurczego.

W Dolinie Śmierci
Kalwaria Bydgoska w fordońskiej Dolinie Śmierci jest miejscem szczególnym - tu w roku 1939 hitlerowcy rozstrzelali ok. 1200 mieszkańców Bydgoszczy i okolic oraz Golubia-Dobrzynia.
Przy wylocie Doliny Śmierci wznosi się kościół pw. Matki Bożej Królowej Męczenników, który w roku 2008 prymas Polski Józef Glemp podniósł do rangi Sanktuarium Kalwarii Bydgoskiej - Golgoty XX Wieku.
W Dolinie Śmierci i na wzgórzu ustawiono stacje drogi krzyżowej.
W minioną niedzielę członkowie i sympatycy Koła Turystycznego "Fordon" przy Regionalnym Oddziale PTTK "Szlak Brdy" w Bydgoszczy przeszli ponad 12-kilometrową trasę z Myślęcinka do Doliny Śmierci, by uczestniczyć w X Misterium Męki Pańskiej pt. "Crux mea, lux mea", czyli "Krzyż mój, światło moje". Większość trasy pokrywała się z nowo utworzonym szlakiem turystycznym (czerwony) im. Jeremiego Przybory.

Wykaz kalwarii w Polsce
1. BARDO ŚLĄSKIE - gm. Bardo, pow. ząbkowicki, woj. dolnośląskie.
2. BATORÓW - gm. Szczytna, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
3. BOLESŁAWIEC - gm. Bolesławiec, pow. bolesławiecki, woj. dolnośląskie.
4. BURGRABICE - gm. Głuchołazy, pow. nyski, woj. opolskie.
5. CHEŁM - gm. Chełm, pow. Chełm, woj. lubelskie.
6. DOMASZKOWICE - gm. Nysa, pow. nyski, woj. opolskie.
7. DUSZNIKI-ZDRÓJ - gm. Duszniki-Zdrój, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
8. GIERAŁCICE - gm. Głuchołazy, pow. nyski, woj. opolskie.
9. GŁOTOWO - gm. Dobre Miasto, pow. olsztyński, woj. warmińsko-mazurskie.
10. GŁUCHOŁAZY - gm. Głuchołazy, pow. nyski, woj. opolskie.
11. GÓRA KALWARIA - gm. Góra Kalwaria, pow. piaseczyński, woj. mazowieckie.
12. GÓRA ŚW. ANNY - gm. Leśnica, pow. strzelecki, woj. opolskie.
13. GRODKÓW - gm. Grodków, pow. brzeski, woj. opolskie.
14. KALWARIA PACŁAWSKA - gm. Fredropol, pow. przemyski, woj. podkarpackie.
KALWARIA ZEBRZYDOWSKA - gm. Kalwaria Zebrzydowska, pow. wadowicki, woj. małopolskie.
16. KATOWICE-PANEWNIKI - gm. Katowice, pow. Katowice, woj. śląskie.
17. KĄTY - gm. Nowy Żmigród, pow. jasielski, woj. podkarpackie.
18. KIEŁCZYN - gm. Dzierżoniów, pow. dzierżoniowski, woj. dolnośląski.
19. KŁODZKO - gm. Kłodzko, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
20. KODEŃ - gm. Kodeń, pow. bialski, woj. lubelskie.
21. KRZESZÓW - gm. Kamienna Góra, pow. kamiennogórski, woj. dolnośląskie.
22. LEWIN KŁODZKI - gm. Lewin Kłodzki, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
23. LEŻAJSK - gm. Leżajsk, pow. leżajski, woj. podkarpackie.
24. LISEWO - gm. Lisewo, pow. chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie.
25. LUBIĄŻ - gm. Wołów, pow. wołowski, woj. dolnośląskie.
26. LUBOMIERZ - gm. Lubomierz, pow. lwówecki, woj. dolnośląskie.
27. ŁOZINA - gm. Długołęka, pow. wrocławski, woj. dolnośląskie.
28. MORAWICA - gm. Morawica, pow. kielecki, woj. świętokrzyskie.
29. MROCZKOWA - gm. Skoroszyce, pow. nyski, woj. opolskie.
30. NYSA - gm. Nysa, pow. nyski, woj. dolnośląskie.
31. OŁDRZYCHOWICE KŁODZKIE - gm. Kłodzko, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
32. PAKOŚĆ - gm. Pakość, pow. inowrocławski, woj. kujawsko-pomorskie.
33. PIASECZNO - gm. Gniew, pow. tczewski, woj. pomorskie.
34. PIEKARY ŚLĄSKIE - gm. Piekary Śląskie, pow. Piekary Śląskie, woj. śląskie.
35. PILICA - gm. Pilica, pow. zawierciański, woj. śląskie.
36. POLANICA-ZDRÓJ (oo. Sercanie) - gm. Polanica, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
37. POLANICA-ZDRÓJ (ss. Józefitki) - gm. Polanica, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
38. PORĘBA - gm. Bystrzyca Kłodzka, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
39. PRASZKA - gm. Praszka, pow. oleski, woj. opolskie.
40. PRZYDROŻE MAŁE - gm. Korfantów, pow. nyski, woj. opolskie.
41. PSZÓW - gm. Pszów, pow. wodzisławski, woj. śląskie.
42. RADECZNICA - gm. Radecznica, pow. zamojski, woj. lubelskie.
43. RADOCHÓW - gm. Lądek-Zdrój, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
44. SŁUPIEC - gm. Szczucin, pow. dąbrowski, woj. małopolskie.
45. ŚCINAWA MAŁA - gm. Korfantów, pow. nyski, woj. opolskie.
46. TOKARNIA - gm. Tokarnia, pow. myślenicki, woj. małopolskie.
47. UJŚCIE - gm. Ujście, pow. pilski, woj. wielkopolskie.
48. WAMBIERZYCE - gm. Radków, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
49. WEJHEROWO - gm. Wejherowo, pow. wejherowski, woj. pomorskie.
50. WIELE - gm. Karsin, pow. kościerski, woj. pomorskie.
51. WÓJTOWICE - gm. Bystrzyca Kłodzka, pow. kłodzki, woj. dolnośląskie.
52. WSCHOWA - gm. Wschowa, pow. wschowski, woj. lubuskie.
53. WROCŁAW-SOŁTYSOWICE - cm. kościoła św. Brata Alberta, woj. dolnośląskie.
54. ZIEMIA KŁODZKA:
kalwaria na Cierniku,
kalwaria na Iglicznej,
kalwaria na Szczytniku.
55. ŻARKI-LEŚNIÓW - gm. Żarki, pow. myszkowski, woj. śląskie.