Młode Polki przy parafii św. Antoniego na bydgoskiego Czyżkówku

Korowód "Nie ma to jak druhną być" na zlocie okręgowym w Bydgoszczy, 7 września 1930 r. Zofia Paluchowska (po mężu Ratajczak) przykucnęła przed grupą.
(fot. archiwum rodziny)

- Moja mama przed wojną też należała do Młodych Polek, ale na Czyżkówku - powiedział Rajmund Ratajczak. - Mamy nawet zdjęcia.
Później okazało się, że nie tylko mama do Młodych Polek należała, ale także jej siostry.

Zofia Ratajczak (ur. w 1910 r.) nazywała się wówczas Paluchowska, mieszkała przy ul. Grunwaldzkiej niedaleko restauracji Leona Glapy.
- Mama opowiadała, że w sali u Glapy mieli swoje spotkania - wspomina Ireneusz Ratajczak, starszy brat Rajmunda. - Mama uczestniczyła w zlotach i archidiecezjalnych zjazdach, jeździli na wspólne wycieczki, co widać na zdjęciach.

Szczęśliwie, mama podpisała zdjęcia na odwrocie.

Ze wspomnień mamy obaj panowie Ratajczakowie zapamiętali, że koło, do którego należała, nazywało się "Wiosna". Działało przy parafii św. Antoniego na Czyżkówku. Powstało zanim wybudowano kościół, gdy msze odbywały się w sali przy ul. Koronowskiej.

Przeczytaj także:Feliks, Adolf i Leon Bukowscy - firma brukarska z początku XX wieku

Zarząd Stowarzyszenia Młode Polki w 1933 r. Po lewej stronie stoi Halina Paluchowska, druga od lewej siedzi jej siostra Maria.
(fot. archiuwm rodziny)

Kim były Młode Polki?

To katolicka organizacja młodzieży żeńskiej, której przyparafialne koła nazywały się Stowarzyszenie Młode Polki. Koła zaczęły powstawać po 1918 roku. Było to stowarzyszenie religijne, charytatywne, kulturalno-oświatowe, społeczno-patriotyczne. W takie właśnie prace i przedsięwzięcia włączały się druhny.
Pisze o tym Leszek Wilczyński w monografii "Młode Polki Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej w Wielkopolsce 1918-1939", z której zaczerpnęłam ogólne informacje.

Centrala nazywała się najpierw Związkiem Stowarzyszeń Młodzieży Żeńskiej (1919 r.), później Związkiem Młodych Polek.

Młode Polki działały w archidiecezji poznańskiej i gnieźnieńskiej, Bydgoszcz należała do tej drugiej. Sekretarzem generalnym Związku Młodych Polek w 1919 r. został ks. kanonik Józef Schulz. Ten sam, który od 21 grudnia 1931 roku był proboszczem bydgoskiej fary.

W 1934 roku Związek Młodych Polek otrzymał nazwę Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej. Stało się to, gdy organizacja została włączona w skład Akcji Katolickiej. Stała się jedną z czterech jej kolumn, jak mówiono. Centrala mieściła się w Poznaniu.

Nazwa Młode Polki funkcjonowała wyłącznie w Wielkopolsce, choć takie stowarzyszenia zawiązały się także na innych ziemiach polskich.

Świętem patronalnym stowarzyszeń młodzieży żeńskiej była pierwsza niedziela maja - Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej.

Młode Polki miały swój sztandar, odznakę, nosiły mundurki. Przed wojną wielkopolska centrala Młodych Polek ze składek członkiń zbudowała w Bninie Dom Młodej Polki. Odbywały się w nim m.in. kursy dla przyszłych mężatek.

Delegacja SMP "Wiosna" w Koronowie na 10-leciu, 21 czerwca 1931 r. Pierwsza od prawej Zofia Paluchowska
(fot. archiwum rodziny)

W strukturze Związku, obojętnie, jak się nazywał, był także okręg bydgoski, a w l. 30. wyodrębniono okręg Bydgoszcz (miejski).

W czerwcu 1928 r. w Bydgoszczy odbył się dwudniowy zlot, w którym uczestniczyło około półtora tysiąca druhen. Miesiąc wcześniej patronem Młodych Polek w Bydgoszczy został ks. Franciszek Hanelt.

Zlot w maju 1935 r. zgromadził ok. 700 osób.

Pierwsze koła Młodych Polek powstały przy bydgoskich parafiach wkrótce po odzyskaniu niepodległości.
W 1935 roku w Bydgoszczy działało 11 oddziałów (część podwójna - dla młodszych i starszych). W okręgu miejskim Bydgoszcz w 1939 roku oddziałów było 9: "Gwiazda" przy parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy na Szwederowie (1921 r.), "Promyk" (św. Trójcy, 1919), "Przedświt" (starszy i młodszy, założone w 1921 i 1926 przy farze), "Szarotka" (św. Wincentego a' Paulo, 1929), "Wiosna" (św. Antoniego, 1925), "Zorza" (parafia Serca Jezusowego, 1920), "Iskierki" (Siernieczek, 1934), "Tęcza" (Zimne Wody, 1938). Do oddziałów należało w sumie 570 druhen.

Właśnie do koła "Wiosna" należała Zofia Paluchowska, po mężu Ratajczak. Była jego prezeską.
Prócz niej, jak pamięta Ireneusz, jej najstarszy syn, w Młodych Polkach były także dwie jej siostry: Maria i Halina oraz kuzynka Jadwiga Kwasucka. Syn zapamiętał, że mama wymieniała także swoje koleżanki: Melanię Brzykcy i Łucję Langiewicz, które także należały do Młodych Polek.

W sali Glapy młode dziewczyny miały swoje spotkania, przygotowywały przedstawienia.
Ratajczakowie przy Grunwaldzkiej mieszkali do 1946 roku, potem przeprowadzili się na ul. Toruńską.

Po wojnie poznańska centrala stowarzyszeń z częścią podległych jej oddziałów funkcjonowała do 1950 r., ale było to już raczej trwanie, niż działanie.