Naukowcy z Torunia badają "krowią mordę" z Gniewu i patynki z Elbląga. Niezwykłe eksponaty w Instytucie Archeologii

Wykopaliska w Gniewie rozpoczęły się 2009 i trwały wiele lat. Archeolodzy z Torunia zostali zaproszeni przez miejscowego proboszcza Zbigniewa Rutkowskiego. Ich badania miały poprzedzić generalny remont świątyni. 

Kościół w Gniewie, co było powszechną praktyką w tamtych czasach, wykorzystywano również jako miejsce pochówku. I to z niezwykłą intensywnością -  w niektórych miejscach ujawniono aż sześć warstw pochówków. Według szacunków badaczy pod posadzką pochowano ponad tysiąc osób.  

Kierująca projektem, prof. Małgorzata Grupa nie kryła zaskoczenia nadzwyczajnym bogactwem wyposażenia grobów. W doskonałym stanie zachowały się między innymi jedwabie, buty, a nawet modlitewniki w skórzanych oprawach.  
Archeolodzy podkreślali, że świadectwa takiej zamożności nieczęsto znajduje się nawet w grobach królewskich, a Gniew jest jednym z najbogatszych znalezisk z badań archeologicznych przeprowadzonych do tej pory, dotyczących kościelnych pochówków w naszym kraju.  

W kolejnych latach kolejno konserwacji poddawane są znaleziska z gniewskich wykopalisk. Obecnie przyszedł czas na buty. I te również okazują się niezwykłe. - Znaleźliśmy między innymi świetnie zachowane “krowie mordy” - nie kryje satysfakcji prof. Małgorzata Grupa. - Nazwa jest nieco dziwaczna, ale mowa o “obuwiu Tudorów”, z charakterystycznym szerokim noskiem. W takich butach występuje na portretach między innymi król Henryk VIII. Znalezisko z Gniewu jest absolutnie unikatowe. Nie wiadomo mi o żadnego grobie w Europie, w którym członkowie elit byliby pochowani w takim rodzaju obuwia.  

Kolor dla bogatych
Ale to nie jedyny przejaw zamożności dawnych mieszkańców Gniewu. - Zidentyfikowaliśmy również kilka par butów ze śladami barwienia na czerwono - mówi prof. Grupa. - Kolor czerwony był zarezerwowany dla klas wyższych, ale przecież Gniew był miastem królewskim i dworem starosty. To była ówczesna elita.  

Okazuje się, że w Rzeczpospolitej II połowy XVII wieku noszono się tak samo, jak na dworach we Francji, w Hiszpanii, we Włoszech czy w Anglii. Modowe nowinki docierała tu praktycznie już po 6 tygodniach po pojawieniu się na Zachodzie 

Na warsztacie toruńskich konserwatorów znajduje się również inny unikalne znalezisko z dziedziny historycznego obuwnictwa.  Chodzi o patynki – rodzaj drewnianego sandała, w który wkładało się eleganckie buty, aby ich nie zabrudzić.  

Wysoki koturn chronił przed nieczystościami płynącymi w rynsztokach. W mieście taki but był podstawą. Oczywiście patynek znajdujemy sporo, ale te które pojawiają się w zbiorach muzealnych są zwykle mocno zużyte. Do tej pory najlepiej zachowaną patynką był egzemplarz znaleziony przed laty w Toruniu. Jednak absolutna rewelacją są patynki z Elbląga - całkowicie “nowa”, bez śladów użycia. Dzięki temu wiemy już na pewno, że wysokość takich “obcasów” wynosiła aż 13 cm. Można sobie wyobrazić, że chodzenie w takich butach wymagało pewnych umiejętności, tym bardziej, że ludzie chodzili po bardzo nierównym bruku.  
Aktualnie wszystkie buty przechodzą proces konserwacji, po czym najprawdopodobniej trafią do jednostek muzealnych.