Na Kujawach i Pomorzu wielka rzeka zbliża się już do kresu swej podróży przez Polskę i dlatego ten fragment jej biegu oraz otaczających ją ziem nazywane są Doliną Dolnej Wisły. Dolina jest tak duża, że ma status krainy geograficznej oraz makroregionu fizycznogeograficznego.
Spójrzmy na nią oczami turysty i miłośnika przyrody... Tym bardziej, że jest to objęty prawną ochroną Obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły. Przedmiotem ochrony, zgodnie z Dyrektywą ptasią, są właśnie te skrzydlate stworzenia i ich siedliska.
Wiślana Natura 2000 rozciąga się od Włocławka niemal do Zatoki Gdańskiej, a zatem obejmuje odcinek doliny w województwach kujawsko-pomorskim i pomorskim.
- Na wielu odcinkach Wisły znajdują się malownicze piaszczyste łachy i wyspy, odsłaniane gdy poziom rzeki opada- tłumaczy Maria Dombrowicz, regionalna dyrektor ochrony środowiska w Bydgoszczy. - Stanowią miejsce lęgu wielu gatunków ptaków zakładających gniazda w płytkich zagłębieniach wprost na ziemi, na przykład wymagające szczególnej ochrony rybitwy rzeczne. Ptaki te unikają miejsc zadrzewionych, z wysoką, gęstą roślinnością.
Takie siedliska lęgowe nie zawsze są bezpieczne - a na ich występowanie i zmienność wpływają zwłaszcza wahania poziomu wód. Teraz, gdy dolną Wisłą płynie fala wezbraniowa po intensywnych opadach na południu Polski, łachy i wiślane ostrogi są zalane.
Na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Bydgoszczy i w uzgodnieniu z Zespołem Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego w nurcie Wisły zakotwiczono dwie górnopokładowe barki o łącznej powierzchni 145 m kwadratowych. Służą jako miejsce lęgowe ptaków stanowiących przedmioty ochrony obszaru Natura 2000. Barki pokryte są grubą warstwą piasku, na którym umieszczono pęczki faszyny i fragmenty konarów oraz korzeni, co ma symulować naturalne siedlisko lęgowe. Zamontowano też płotki, które zapobiegają wpadaniu piskląt do wody.
Fala wezbraniowa na Wiśle w czwartek dotrze do naszego regionu
Jednak bogactwem Doliny Dolnej Wisły są nie tylko ptaki - to także odcięte na skutek regulacji rzeki już w połowie XIX wieku starorzecza, siedliska wielu gatunków zwierząt, ryb , innych organizmów wodnych i ptaków. Brzegi porastają lasy łęgowe i szpalery wierzb. To oczywiście także areały pól uprawnych i pastwisk.
Chronionym bogactwem doliny, znajdującym się na wysokich, urwistych skarpach są także murawy kserotermiczne, czyli ciepłolubne.
Dla turystów i krajoznawców ogromne znaczenie ma fakt, że w dolinie rozlokowały się miasta, które przez setki lat bogaciły się na handlu rzecznym: Dobrzyń nad Wisłą, Włocławek, Nieszawa, Toruń, Solec Kujawski, Bydgoszcz, Chełmno, Świecie, Grudziądz, Nowe.
