Pod murami starego Świecia

Jeśli znudziły Was udeptane szlaki, zapraszam nad Wisłę. Znajdziecie tu wspaniałe widoki, powietrze przesycone wonią soczystych pastwisk, łąk i pól uprawnych. I oczywiście zabytki - te holenderskie często już naruszone zębem czasu, ale jakże charakterystyczne dla sąsiedztwa wielkiej rzeki i średniowieczne, by wspomnieć o grodziskach, a zwłaszcza widocznym na przeciwległej krawędzi pradoliny Chełmnie. Cel naszej wędrówki to kościół starofarny w Świeciu i tutejszy zamek krzyżacki.
Szukając dawnego brzegu
Do obu zabytków dochodzi się zwykle (lub dojeżdża) od strony miasta lub szosą od drogi krajowej nr 1. Dziś jednak proponuję przejście przez Żurawią Kępę, które ma tę zaletę, że daje przynajmniej namiastkę wyobrażenia jak wyglądały okolice starego Świecia w średniowieczu.
Po kilku stuleciach, a zwłaszcza po regulacji Wisły przeprowadzonej przez Prusaków w XIX w. i budowy wałów przeciwpowodziowych, krajobraz zmienił się diametralnie. Rzeka odsunęła się od Świecia o kilkaset metrów. Żurawia Kępa wchłonięta została przez stały ląd, ale nazwa pozostała. Pozostały też starorzecza - to, co stanowiło przed wiekami lewy brzegi Wisły a teraz rozległe stawy. Można zatem wyobrazić sobie jak blisko podchodziła woda pod miasto i warownię stanowiącą przykład jedynego w całym zakonie krzyżackim typowego zamku wodnego. Do naszych czasów jedynie Wda zachowała swe dawne koryto (zresztą przekopane celowo przez Krzyżaków) i dosłownie obmywa ocalałe skrzydło zamku.

Ubiegłotygodniową wędrówkę zakończyliśmy w Głogówku Królewskim, skąd już niedaleko do starego Świecia. Przejść jeszcze można, by uatrakcyjnić wycieczkę, dawną drogą wiodącą do przeprawy promowej przez Wisłę (do Chełmna). Dziś brzegi rzeki łączy most drogowy.
Po drodze ułożonej z betonowych płyt przechodzimy pod mostem. Droga wkrótce się kończy, więc trzeba przejść przez wał przeciwpowodziowy, znajdując zaraz polną drogę. Idziemy mniej więcej wzdłuż wałów, wchodząc niepostrzeżenie na Żurawią Kępę. Wiekowe drzewa może jeszcze pamiętają gdy kępę obywały zewsząd wody Wisły - dziś przejdziemy tu suchą stopą.
Wkrótce na horyzoncie pojawia się okazały budynek, nazywany na mapach szpitalem. To dawny ośrodek odwykowy, w którym kurowały się nawet znane osobistości, a teraz służy niepełnosprawnym Romom. Można tu wejść, bo gospodarze gościnni.
Kościół starofarny
Potężna bryła kościoła starofarnego widoczna jest nawet z odległej o kilka kilometrów kępy- nieomylnie więc trafimy do celu.
Świątynia chroniona była od średniowiecza solidnymi murami, które i miastu zapewniały bezpieczeństwo. Zachowany południowo - zachodni odcinek murów i dziś robi wrażenie. Gotycki kościół pw. św. Stanisława Biskupa, wznoszono niemal przez cały XV w. Odbudowany po wojnach szwedzkich i II wojnie światowej, jest wspaniałym świadectwem kunsztu budowniczych. Na jego murach zachowała się tabliczka z 1884 r. wskazująca poziom powodzi. To właśnie wylewy Wisły spowodowały ostateczne przeniesienie w XIX w. miasta na obecne miejsce na wysoki brzeg.
Zamek krzyżacki
Spod kościoła do zamku krzyżackiego jest już tylko “kilka kroków". Budowla stanęła w latach 1335-50 na miejscu dawnego grodu należącego do książąt pomorskich, potem do Łokietka. Z czterech skrzydeł zachowało się jedno, najbardziej okazałe i ponad 34-metrowa wieża, z której roztacza się wspaniały widok na okolicę.
Nie ma już śladu po fosie oddzielającej zamek od przedzamcza i drugiej fosie pomiędzy przedzamczem a miastem.
[email protected]
Zwiedzanie
W sezonie letnim zamek można zwiedzać - bilet normalny 4 zł, ulgowy - o polowę tańszy.