Rozbroili oni stacjonujące tam oddziały niemieckie, wzięli udział w walkach o Inowrocław i z bronią w ręku przeciwstawili się próbom odbicia przez wroga swoich terenów. W Pieraniu pamięć o powstaniu jest trwałym elementem miejscowej historii i tradycji.
W szczególny sposób dano temu wyraz w niedzielę podczas pięknej uroczystości, przygotowanej przez Gminny Komitet Obchodów 90. Rocznicy Powstania Wielkopolskiego, Szkołę Podstawową i miejscową społeczność.
Rozpoczęła się ona uroczystą mszą w kościele p.w. Św. Mikołaja, celebrowaną przez kustosza Sanktuarium Matki Boskiej Pierańskiej, ks. proboszcza Wojciecha Czechyrę. Wzięli w niej udział mieszkańcy okolicy i liczni goście - wśród nich posłowie Grzegorz Roszak i Krzysztof Brejza, gen. bryg. Andrzej Przekwas ze Sztabu Generalnego, prezes Kujawsko-Pomorskiego Oddziału Towarszystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego Marian Kadow, przewodniczący Rady Powiatu Piotr Czarnolewski, wójt Roman Wieczorek, oficerowie inowrocławskiego garnizonu, przedstawiciele stowarzyszeń, poczty sztandarowe.
Obecna była Kompania Honorowa Wojska Polskiego. Patriotyczną homilię wygłosił syn powstańca wielkopolskiego, ks. kan. Jan Trojanowski ze Strzelna. Po mszy uczniowie Szkoły Podstawowej zaprezentowali okolicznościowy montaż słowno-muzyczny, przygotowany pod kierunkiem Krystyny Rutkowskiej.
Spod kościoła nastąpił przemarsz ze sztandarami w zwartej kolumnie do szkoły, gdzie nieopodal starego jej budynku, w którym 90 lat temu powstańcy rozbroili oddział Heimatschutzu, odbył się dalszy ciąg uroczystości.
Po Hymnie Narodowym, przybyłych powitał dyrektor szkoły Marek Głowacki, a zabierający głos mówili znaczeniu powstania, jego miejscu w lokalnej historii związanych z nim miejscowości i w tradycji rodzin jego uczestników, o międzypokoleniowej pamięci i potrzebie jej kultywowania.
Major Dariusz Świech poprowadził Apel Pamięci, a Kompania Honorowa oddała trzykrotną salwę. Delegacje złożyły kwiaty pod tablicą na głazie upamiętniającym pierańskich powstańców.
