Wczoraj w Warszawie odbyła się konferencja prasowa zapowiadająca otwarcie Muzeum Polaków Ratujących Żydów na Podkarpaciu im. Rodziny Ulmów w Markowej (MPRŻ). Otwarcie muzeum nastąpi 17 marca. Andrzej Duda, prezydent RP, objął honorowy patronat nad tą uroczystością.
- Nasze muzeum jest pierwszą polską instytucją muzealną zajmującą się problematyką Polaków ratujących Żydów podczas okupacji niemieckiej. Dotychczas nie było placówki, która w szerokim kontekście II wojny i okupacji niemieckiej w usystematyzowany sposób prezentowałaby sylwetki Polaków, którzy mimo zagrożenia życia swojego i bliskich zdecydowali się pomagać Żydom skazanym przez Niemców na zagładę - tłumaczył dr Mateusz Szpytma, dyrektor MPRŻ w Markowej.
Muzeum ma upamiętnić Polaków, którzy ratowali Żydów, zdając sobie sprawę, że za to grozi rozstrzelanie. Wnętrze będzie wzorowane na domu, w którym mieszkała rodzina Ulmów; zostaną tu umieszczone sprzęty gospodarstwa domowego, które udało się zachować. Na zewnątrz ustawiono ścianę. Na niej znajdzie się ponad 830 nazwisk osób ratujących Żydów w czasie wojny. Przed wejściem, na podświetlanej posadzce, umieszczono nazwiska ponad 130 zamordowanych osób.
- Markowa, w której znajduje się siedziba MPRŻ, jest miejscem symbolicznym. W tej podłańcuckiej miejscowości rodzina Ulmów została zamordowana przez Niemców za ukrywanie Żydów. Ta tragedia sprzed 72 lat ma wymiar szczególny. Historia rodziny Ulmów to znakomity przykład dla młodzieży. Pokazuje, jak wiele człowiek może zrobić dla drugiego człowieka - tłumaczył wczoraj dziennikarzom Władysław Ortyl, marszałek woj. podkarpackiego.
Rodzina Wiktorii i Józefa Ulmów została zamordowana 24 marca 1944 r. w Markowej przez niemieckich okupantów. Łącznie życie straciło siedemnaście osób, w tym siedmioro dzieci Ulmów, którzy ukrywali Żydów (rodziny Szallów i Goldmanów). Była to wstrząsająca zbrodnia. Niemieccy żandarmi najpierw zastrzelili rodziców, a potem ich kilkuletnie dzieci: Stasię (lat 8), Basię (lat 6), Władzia (lat 5), Franusia (lat 4), Antosia (lat 3) i Marysię (1,5 roku). Najmłodsze zaczęło się rodzić po rozstrzelaniu pani Wiktorii, która była w zaawansowanej ciąży.
Dla upamiętnienia bohaterskiej postawy i tragicznej śmierci rodziny Ulmów władze województwa zadecydowały o budowie w ich rodzinnej miejscowości muzeum ich imienia.
Warto przypomnieć, że w 2013 r. na stronie internetowej izraelskiego instytutu Yad Vashem pojawił się znaczący wpis: „Zbrodnia na Ulmach - gdy cała rodzina została zamordowana razem z ukrywanymi Żydami - stała się symbolem polskiej ofiary i męczeństwa podczas niemieckiej okupacji”. Natomiast już kilka lat wcześniej, bo w 1995 r., instytut Yad Vashem przyznał pośmiertnie Wiktorii i Józefowi Ulmom tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2003 r. Kościół katolicki rozpoczął proces beatyfikacyjny Ulmów.
Na terenie obecnego woj. podkarpackiego Niemcy zamordowali za pomaganie Żydom około 150 Polaków. Znana jest lista blisko 1100 osób, którzy ukrywały Żydów.
