Solec Kujawski uczci pamięć swojego mieszkańca. Sprawiedliwego wśród Narodów Świata

Historia rodziny Damskich pełna jest dramatycznych chwil. Wiele szczegółów z ich życia wciąż nie jest do końca znanych. Rodzice Johna Damskiego: Jan i Stanisława przyjechali do Solca Kujawskiego prawdopodobnie w 1919 r. Mieli już wówczas dwóch synów. Tu urodziły im się kolejne dzieci.

„Jan Damski był policjantem, starszym posterunkowym, pełnił obowiązki komendanta” – czytamy w nocie biograficznej udostępnionej nam przez Elżbietę Wysocką, prezes Stowarzyszenia Rozwoju Solca Kujawskiego, które zaangażowało się w przygotowanie uroczystości.

Jego syn Jan, który po II wojnie światowej wyjechał do USA i zmienił imię na John, był wybitnym lekkoatletą i piłkarzem, wicemistrzem Polski w trójskoku. Należał do Towarzystwa Gimnastycznego Sokół.

- Solec przed wojną liczył 5 tysięcy osób i była tylko jedna rodzina żydowska - Daumanów, którzy mieli 3 synów i córkę – wspominał po latach John Damski. On sam przyjaźnił się z Jakubem Daumanem, którzy podobnie jak jego bracia także należał do Sokoła.

Matka Johna Damskiego zmarła w 1932 r. Ojciec w czasie II wojny światowej - nie wiadomo dokładnie jak – znalazł się na terenach ZSRR. Tam zginął. Figuruje w IPN na liście represjonowanych przez Związek Radziecki. Jego pamięć także Solec chce uczcić.

John walczył w Batalionie Obrony Wybrzeża w Gdyni, potem uciekł z obozu jenieckiego. Wraz z przyjaciółmi próbował przedostać się na Węgry i dalej do Francji. Aresztowano ich jednak blisko granicy.

Z więzienia w Sanoku, gdzie ich osadzono, tylko jednej nocy Gestapo wywiozło i zmordowało 115 więźniów, inni trafili do Auschwitz. John ocalał dzięki doskonałej znajomości języka niemieckiego. Ta umiejętność także w kolejnych latach wojny kilkakrotnie ratowała mu życie.

Cudem ocalony zamieszkał w Zamościu i podjął pracę przy budowie lotniska. Tam zaczął pomagać Żydom. Kilka osób wywiózł z getta ukrytych w samochodzie. Od 1941 r. pomagał Sarze Rozen i jej matce. Sara zmieniła imię na Krystyna i udawała jego żonę, co po wojnie stało się faktem.

„Przy likwidacji getta w Zamościu niedobitki prosiły Damskiego o załatwienie aryjskich papierów, co robił” - czytamy w dokumentach.

Więcej o historii Johna Damskiego, który po wojnie wraz z Krystyną wyjechał do Los Angeles, gdzie zmarł w 2000 r., a wcześniej uhonorowany został tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, dowiedzieć się będzie można podczas odsłonięcia tablicy.

Zawiśnie ona na domu nr 4 przy Placu Jana Pawła II w Solcu Kujawskim. To tutaj mieszkał wraz z rodzicami i rodzeństwem John Damski.

- W latach 20. w kamienicy tej mieścił się m. in. punkt sprzedaży pieczywa. Sama piekarnia znajdowała się w podwórzu, bliżej Wisły. Pieczywo sprzedawano tu także w czasie wojny. Po wojnie funkcjonował tu przez jakiś czas urząd gminy – informuje Łukasz Wojtecki z Muzeum Solca im. Księcia Przemysła.

Jeszcze kilka lat temu kamienica była w bardzo złym stanie. Pustostan dostał jednak drugie życie. Pieczołowicie odrestaurowany przez solecki samorząd służy dziś seniorom i osobom wykluczonym społecznie jako Dom Dobrych Praktyk.

Właśnie na murze tego budynku odsłonięta zostanie 22 marca pamiątkowa tablica. Potem w Soleckim Centrum Kultury odbędą się występy i konferencja pt. „John Damski – nieznany bohater”.