Świadczenie wspierające po zmarłym. Oto kiedy rodzina ma prawo się o nie upomnieć do ZUS

Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim, wyjaśnia, że o świadczenie wspierające może ubiegać się osoba, która wspólnie zamieszkiwała i gospodarowała z osobą zmarłą, nawet jeśli nie jest z nią spokrewniona.

- Możliwość ta dotyczy jedynie sytuacji, w której osoba z niepełnosprawnością w dniu śmierci miała przyznane prawo do świadczenia wspierającego i świadczenie to nie zostało tej osobie wypłacone. Roszczenie o wypłatę świadczenia wspierającego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której to świadczenie przysługiwało – mówi rzeczniczka.

By ubiegać się o wypłatę świadczenia wspierającego po zmarłym, należy do ZUS złożyć odpowiedni wniosek (formularz SWN-INF).

Zdarza się również, że osoba z niepełnosprawnością miała w dniu śmierci przyznane świadczenie wspierające wraz z wyrównaniem za poprzednie miesiące i wyrównanie to nie zostało wypłacone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wówczas osoba, która z nią wspólnie zamieszkiwała i gospodarowała, ma prawo do wypłaty tego wyrównania.

Krystyna Michałek wyjaśnia, kiedy nie można się ubiegać o niezrealizowane świadczenie wspierające.

Nie jest możliwie wnioskowanie o wypłatę pieniędzy, jeśli osoba z niepełnosprawnością złożyła wniosek o świadczenie do ZUS, ale zmarła przed przyznaniem świadczenia. W takiej sytuacji ZUS nie ma już podstaw prawnych, by ustalić, czy osoba zmarła spełniłaby warunki do świadczenia wspierającego, a tymi warunkami są:

• posiadanie decyzji wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON), w której liczba punktów została ustalona na poziomie uprawniającym do przyznania świadczenia,
• złożenie wniosku do ZUS-u o świadczenie wspierające po uzyskaniu ostatecznej decyzji WZON,
• ukończone 18 lat,
• zamieszkiwanie w Polsce,
• bycie obywatelką lub obywatelem Polski albo Unii Europejskiej lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a jeśli nie – to przebywanie w Polsce i dostęp do rynku pracy.

I jeszcze jedna ważna kwestia: nie można złożyć wniosku o świadczenie wspierające po śmierci osoby z niepełnosprawnością.

Świadczenie przyznawane jest osobie z niepełnosprawnością na podstawie wniosku, który inicjuje postępowanie w tej sprawie. Wniosek o świadczenie może złożyć zarówno osoba z niepełnosprawnością, jak i osoba upoważniona do jej reprezentowania. W momencie śmierci osoba fizyczna traci status podmiotu prawa, co oznacza, że przestaje posiadać zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych. W związku z tym wygasają wszelkie prawa i obowiązki związane z zmarłym, a także pełnomocnictwa, które ta osoba wcześniej udzieliła.

- To oznacza, że jeśli przed śmiercią osoby z niepełnosprawnością nie został złożony wniosek o świadczenie wspierające, to nie może go złożyć inna osoba. Osoba wspólnie zamieszkująca i gospodarująca z osobą z niepełnosprawnością nie ma możliwości skutecznego ubiegania się o przyznanie niezrealizowanego świadczenia wspierającego nawet, jeśli osoba z niepełnosprawnością otrzymała decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia, która przyznaje jej odpowiednią liczbę punktów i decyzja ta, w momencie śmierci osoby z niepełnosprawnością, była ostateczna - zaznacza Krystyna Michałek.

Świadczenie wspierające wynosi od 40 do 220 proc. renty socjalnej. Od 1 marca 2024 roku do tegorocznej waloryzacji jest to kwota 1780,96 zł brutto.

• Oto stawki świadczenia w zależności od liczby punktów na decyzji z WZON.
• 95-100 pkt. w decyzji z WZON - 220 proc. renty socjalnej - 3919 zł brutto świadczenia wspierającego,
• 90-94 pkt. w decyzji z WZON - 180 proc. renty socjalnej - 3206 zł brutto świadczenia,
• 85-89 pkt. w decyzji z WZON - 120 proc. renty socjalnej - 2138 zł brutto świadczenia,
• 80-84 pkt. w decyzji z WZON - 80 proc. renty socjalnej - 1425 zł brutto świadczenia,
• 75-79 pkt. w decyzji z WZON - 60 proc. renty socjalnej - 1069 zł brutto świadczenia,
• 70-74 pkt. w decyzji z WZON - 40 proc. renty socjalnej - 713 zł brutto świadczenia.

W przypadku odmowy przyznania świadczenia, od decyzji można odwołać się do sądu za pośrednictwem ZUS w terminie miesiąca od daty doręczenia decyzji.