Triduum Paschalne 2024 - co to znaczy? Oto tradycje na Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielką Sobotę

Triduum Paschale to w tradycji chrześcijańskiej trzy dni poprzedzające Zmartwychwstanie:

• Wielki Czwartek,
• Wielki Piątek,
• Wielka Sobota.

Obchody Triduum Paschalnego są niezwykle ważne dla Katolików - to najważniejszy czas w roku liturgicznym. Wielki Tydzień - dni oczekiwania na Wielkanoc - powinny być czasem uspokojenia oraz oczyszczenia grzesznej duszy.

Triduum Paschalne w 2024 przypada 28 marca (Wielki Czwartek), 29 marca(Wielki Piątek) i 30 marca (Wielka Sobota). Po tych dniach następuje Niedziela Wielkanocna - 31.01.2024 - kiedy to świętujemy zmartwychwstanie Chrystusa.

Słowo "triduum" pochodzi z języka łacińskiego i oznacza "trzy dni", jednak nie chodzi tu o tylko określenie liczby dni poprzedzających Wielkanoc - Wielki Czwartek, Piątek i Sobotę - ale także o fazy odkupienia za grzechy, czyli:

• ostatnia wieczerza,
• śmierć Jezusa na krzyżu,
• zmartwychwstanie.

W Wielki Czwartek rozpoczyna się Triduum Paschalne.

W Wielki Czwartek w kościołach na całym świecie celebrowana jest tylko jedna uroczysta msza - tzw. Msza Wieczerzy Pańskiej upamiętniająca Ostatnią Wieczerzę Pańską. Od momentu jej rozpoczęcia kończy się okres Wielkiego Postu i rozpoczyna się Triduum Paschalne. W czasie śpiewu "Chwała na wysokości" w kościołach biją dzwony. Podczas tej wyjątkowej mszy kapłani obmywają nogi 12 mężczyznom, co symbolizuje pokorę Jezusa Chrystusa i jego poniżenie. Następnie kapłan przenosi Najświętszy Sakrament do tzw. ciemnicy, gdzie następnie odbywa się adoracja w ciszy. To symbol modlitwy Jezusa w ogrodzie oliwnym i wdzięczności za ustanowienie Eucharystii.

W Wielki Czwartek w kościołach milkną dzwony a do końca Wielkiego Tygodnia używa się drewnianych kołatek czy "klekotek".

W Wielki Czwartek wspominane są ostatnie chwile Jezusa przed śmiercią na krzyżu. Tego dnia w kościele katolickim wspomina się także wszystkich kapłanów, ponieważ podczas Ostatniej Wieczerzy nie tylko został ustanowiony sakrament Eucharystii, ale również sakrament kapłaństwa. Wierni modlą się za księży oraz w intencji nowych powołań kapłańskich. Odprawiane są Msze Św. Krzyżma, podczas których biskupi poszczególnych diecezji konsekrują oleje święte a księża odnawiają przyrzeczenia złożone po ukończeniu seminarium duchownego.

Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego oraz wytycznymi Episkopatu Polski wierni Kościoła katolickiego nie są zobowiązani do udziału we Mszy Św. w Wielki Czwartek. Kapłani zachęcają jednak do udziału w uroczystościach.

Drugim dniem Triduum Paschalnego jest Wielki Piątek - dzień śmierci Jezusa Chrystusa.

Wielki Piątek to jedyny dzień w całym roku liturgicznym, gdy nie odbywa się Msza Święta. Nie udziela się także sakramentów za wyjątkiem namaszczenia chorych. W kościołach odprawiana jest tylko liturgia Męki Pańskiej.

Liturgię tego dnia poprzedzają nabożeństwa Drogi Krzyżowej. W Wielki Piątek odbywa się tzw. przeproszenie krzyża - wierni adorują drzewo krzyża będące symbolem zbawienia. Następnie Najświętszy Sakrament przeniesiony zostaje do symbolicznego Grobu Pańskiego. W Wielki Piątek od samego rana gospodyni podnosiła pierzyny i smagała domowników po nogach rózgą, mówiąc "Boże rany Boże rany mój Jezu Kochany”.

W Wielki Piątek obowiązuje post ścisły. Oznacza on obowiązek poszczenia zarówno ilościowego, jak i jakościowego. W praktyce oznacza to, że można zjeść trzy posiłki, w tym jeden do syta i dwa skromne. Nie należy jednak jeść mięsa, natomiast ryby - wolno. Przestrzeganie postu ścisłego nie dotyczy wszystkich. Do postu jakościowego zobligowani są wszyscy wierni, którzy ukończyli 14. lat. Z kolei do zachowania postu ilościowego zobowiązani są katolicy między 18. a 60. rokiem życia.

W Wielką Sobotę - ostatni dzień Triduum Paschalnego - także nie odbywa się Msza Święta. Tego dnia kościół milczy, wierni skupiają się przy Grobie Pańskim na modlitwie i adoracji Chrystusa złożonego do grobu. Zgodnie z tradycją w Wielką Sobotę wierni święcą pokarmy - to tzw. święconka - oraz odwiedzają Grób Pański.

Każdy pokarm w koszyczku wielkanocnym ma swoje znaczenie:

• chrzan symbolizuje mękę Pana Jezusa ale również siłę, ma przynosić osobom go spożywającym dobre zdrowie,
• jajka to symbol nowego życia,
• chleb symbolizuje ciało Chrystusa ale również pomyślność i dobrobyt, jest podstawowym pokarmem każdego człowieka,
• wędliny, kiełbasy czy wędzony boczek mają symbolizować płodność, zdrowie i dostatek materialny,
• sól i pieprz - sól nie tylko dodaje potrawom smaku, ale także chroni je przed zepsuciem a według dawnych wierzeń - odstrasza zło; jest symbolem sedna życia i prawdy, "sól ziemi" to wybrańcy Jezusa. Pieprz zaś nawiązuje do gorzkich ziół dawniej używanych przez Żydów, co miało przypominać im o niewolniczej pracy w Egipcie,
• ser oznacza przyjaźń, porozumienie między człowiekiem a przyrodą, gwarantuje zdrowie i rozwój stada domowych zwierząt,
• ciasto symbolizuje doskonałość,
• masło wiąże się z dobrobytem,
• baranek - może być wykonany z ciasta chlebowego czy z masła - symbolizuje Chrystusa Zmartwychwstałego.

Wielka Sobota często jest mylnie określana jako Wigilia Paschalna. W rzeczywistości obchody Wigilii Paschalnej rozpoczynają się dopiero po zmroku, kiedy to odbywa się liturgia Wigilii Paschalnej, podczas której poświęcona zostaje woda i ogień. Uczestnicy liturgii odnawiają także przyrzeczenia chrzcielne. W wielu parafiach dzieci przyjmują sakrament chrztu świętego. Kończy się adoracja przy Grobie Pańskim. Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do tabernakulum, złożoną w grobie figurę Chrystusa zdjętego z krzyża należy przykryć białym płótnem. Obok pojawia się posąg Chrystusa zmartwychwstałego. To jedna z najbardziej uroczystych liturgii w roku i zakończenie Triduum Paschalnego, bowiem zgodnie z żydowską tradycją o zmroku nastaje nowy dzień, rozpoczyna się już więc radość ze Zmartwychwstania Jezusa.

Kiedy trzeba pójść do kościoła w Wielki Tydzień? Czy do kościoła w czasie trwania Wielkiego Tygodnia trzeba chodzić codziennie? Według Kodeksu Prawa Kanonicznego w Triduum Paschalne, a więc w Wielki Czwartek, Wielki Piątek i w Wielką Sobotę nie ma obowiązku uczestniczenia we mszach świętych i nabożeństwach. Niedziela wielkanocna jest natomiast dniem obowiązkowym.