Tryszczyn 1939. Ten film trzeba było nakręcić...

Robert Grochowski jest bydgoskim archeologiem. O tym, co wydarzyło się obok leśniczówki w Tryszczynie we wrześniu i październiku 1939 roku opowiedział w filmie "Tryszczyn 1939", którego premiera odbyła się 3 września po zmierzchu na miejscu zbrodni niemieckich.

Przeczytaj również: Zbiorowy mord w Tryszczynie. Film o tragedii [wideo]

Na polach należących do rodziny Latosów, tuż za cmentarzem, w którym tablica upamiętniająca te tragiczne wydarzenia i gdzie Robert Grochowski odkrył szczątki wielu osób i należące do nich przedmioty.

Jego dziadek 3 września 1939 roku tu właśnie, w rowach strzeleckich bronił Niemcom dostępu do Bydgoszczy. Od 30 września tego samego roku rowy strzeleckie stały się grobem zamordowanych tu około 800 Polaków i Żydów, a w roku 1941 - również jeńców rosyjskich. Wśród rozstrzelanych były także harcerki...

- Potwierdziła to w roku 1945 ekshumacja przeprowadzona dzięki leśniczemu z Tryszczyna, który dokumentował niemieckie zbrodnie. Tym leśniczym był śp. Henryk Bolcek - opowiada Robert Grochowski. - W filmie zagrał go znający pana Bolcka pan Andrzej Białkowski, zastępca nadleśniczego z Nadleśnictwa Bydgoszcz. Sceny z nim nagrywaliśmy w Nadleśnictwie w Żołędowie.

Nie byłoby jednak filmu, gdyby nie ludzie dobrej woli. A tych nie brakowało. - Mówiłem już o pomocy leśników z Nadleśnictwa Żołędowo - mówi Grochowski. - Największy wkład w filmie ma grupa rekonstrukcji historycznej "Wiking" z Torunia z Tomaszem Krynem.

To dzięki nim mieliśmy sprzęt, broń hukową i aktorów grających role Niemców. Piotr zagrał dowódcę SS. Nie mogę nie wspomnieć o grupie rekonstrukcji historycznej 62 pułku piechoty wielkopolskiej i Macieju Turalskim, o Bydgoskim Stowarzyszeniu Miłośników Zabytków "Bunkier"... O harcerkach koronowskich, które zagrały ofiary mordu z 1939 roku.

- Też grałem ofiarę mordu - wspomina Grochowski. - Leżysz w rowie, nad tobą stoją "Niemcy" i strzelają do ciebie. Wiesz, że z broni hukowej... Ale to traumatyczne przeżycie. Podziwiam koronowskie harcerki...

Twórcy filmu nie dysponowali żadnym funduszem na jego produkcję, więc wszyscy robili wszystko za darmo, na własny koszt dojeżdżali na plan filmowy. Zdjęcia trwały cztery dni. Kręcone były w różnych miejscach. A grali w filmie "Tryszczyn 1939" mieszkańcy Bydgoszczy, Torunia, Grudziądza, Koronowa.

Za darmo pracowali kamerzyści: Dominik Motoła i Andrzej Zaborowski z firmy Sonic ART Studio. Kręcili w sierpniu i już w minioną sobotę film był gotowy do emisji.

Scenariusz pan Robert pisał wspólnie ze Sławomirem Brettem, wspólnie też reżyserowali film.

Jego twórcy nie spodziewali się, że w sobotę wieczorem na polach Tryszczyna pojawi się tylu widzów. Najpierw o godz. 20 była uroczysta msza święta w intencji pomordowanych - na terenie leśniczówki Tryszczyn odprawił ją proboszcz z Żołędowa. Potem wszyscy przeszli pod telebim ustawiony w miejscu kaźni...
Rozpoczyna się projekcja. Zaciera się granica między dokumentem, a scenami nakręconymi dla potrzeb tego filmu. Potem cisza. I oklaski.

- Ten film powstał dla tego miejsca - mówi Grochowski. - Ale nie chciałbym, by został na półkach. Niech uczy innych historii.