Na nasze pytania dotyczace zatrudniania uczniów i studentów w wakacje odpowiadała Beata Papke z Wydziału Ubezpieczeń i Składek oddziału ZUS w Bydgoszczy. Dyżur odbył się w ramach akcji ZUS „Bezpieczna przyszłość”.
Jestem studentem studiów zaocznych. Czy za mnie również nie trzeba odprowadzać składek do ZUS-u z tytułu umowy zlecenia?
Za studenta, który nie ukończył 26 lat, nie trzeba opłacać składek do ZUS-u na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Dotyczy to umów zlecenia i odnosi się zarówno do studentów dziennych, jak i zaocznych.
Czy jako student jestem ubezpieczony? Jakim ubezpieczeniom podlegam?
Jeśli student nie ma swojego ubezpieczenia lub nie może być zgłoszony jako członek rodziny, do ubezpieczenia zdrowotnego powinna zgłosić go uczelnia. Aby uzyskać ubezpieczenie zdrowotne, należy samemu zgłosić się do dziekanatu w tej sprawie, ponieważ studenci są ubezpieczani na swój wniosek. Status studenta nie jest natomiast podstawą do objęcia ubezpieczeniami społecznymi.
Niedawno zacząłem pracę na umowę o pracę, ale chciałbym dorobić sobie do wynagrodzenia. Mój pracodawca zaproponował mi umowę zlecenia. Czy będę w takim przypadku zwolniony z opłacania składek?
Jeśli student zawiera umowę zlecenia z własnym pracodawcą albo na jego rzecz, to pracodawca będzie musiał opłacić od umowy zlecenia wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Podstawę oskładkowania będzie stanowić suma wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę oraz umowy zlecenia.
Czy jako student jestem zwolniony z opłacania składek do ZUS, jeżeli założę własną działalność?
Założenie własnej działalności gospodarczej jeszcze w trakcie studiów nie zwalnia z zapłaty składek na ZUS. Studenta obowiązują takie same zasady jak pozostałych przedsiębiorców. Może na przykład skorzystać z „Ulgi na start” i opłacać jedynie składkę zdrowotną. Po skorzystaniu przez 6 miesięcy z tego uprawnienia lub wcześniej, jeśli zrezygnuje, może rozpocząć opłacanie preferencyjnych składek. Oznacza to, że przez następne 24 miesiące kalendarzowe prowadzenia swojej firmy będzie mógł opłacać za siebie składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od podstawy wynoszącej 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Jestem doktorantem i pobieram stypendium doktoranckie. Czy podlegam ubezpieczeniom?
Doktoranci pobierający stypendium doktoranckie podlegają obowiązkowo następującym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Mogą też zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Okresem podlegania ubezpieczeniom społecznym jest okres otrzymywania stypendium doktoranckiego.
Mam status doktoranta, nie otrzymuję stypendium doktoranckiego. Czy uczelnia może mnie zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego?
Ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają studenci i doktoranci, którzy nie mają innego tytułu do tego ubezpieczenia, również doktoranci, którzy nie otrzymują stypendium doktoranckiego, jeśli tylko nie mają innego tytułu do tego ubezpieczenia (np. umowa o pracę, umowa zlecenia). Obowiązek zgłoszeniowy spoczywa na uczelni.
Jestem doktorantem i jednocześnie rencistą. Czy z tytułu pobierania stypendium doktoranckiego muszę opłacać składki do ZUS?
Doktorant, który jest rencistą, nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania stypendium doktoranckiego. Może jednak zgłosić się dobrowolnie do ubezpieczeń: emerytalnego i rentowych. W takiej sytuacji będzie też podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu. Nie ma możliwości zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Jestem młodą mamą. Czy w trakcie urlopu macierzyńskiego mogę brać udział w zajęciach na mojej uczelni?
Przepisy kodeksu pracy nie zakazują możliwości podejmowania nauki w czasie urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego.
Chciałabym w moim sklepie zatrudnić tegoroczną maturzystkę. Do kiedy ma ona jeszcze ważną legitymację szkolną? Czy muszę za nią odprowadzać składki?
Maturzyści zachowują status ucznia do 31 sierpnia danego roku, a w przypadku dostania się na studia do 30 września. Od 1 października uzyskują oni status studenta, który podobnie jak status ucznia trwa nie dłużej niż do ukończenia 26. roku życia. Studenci i uczniowie do 26. roku życia są zwolnieni z opłacania składek ZUS na umowie zlecenia. Osoby uczące się po 26. roku życia lub te, które utraciły status studenta, zostaną natomiast objęte ubezpieczeniami.
Czy ekspedientka może być zatrudniona na umowę o dzieło?
Umowa o dzieło dotyczy czynności niepowtarzających się w sposób ciągły, okresowy i spełniający znamiona umowy o pracę czy umowy zlecenia. Jeśli chodzi o pracę w sklepie, to mamy do czynienia właśnie z takimi czynnościami. Pracodawca powinien podpisać z osobą starającą się o takie zatrudnienie umowę o pracę lub umowę zlecenia.
Czy jako student mogę dorobić do renty rodzinnej na umowie o pracę?
Tak, ale trzeba uważać, by dodatkowe zarobki nie spowodowały zmniejszenia czy zawieszenia wypłaty świadczenia. Zarobki do kwoty 5703,20 zł brutto miesięcznie, czyli do 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wpłyną na zmniejszenie renty rodzinnej. Jeśli będą wyższe niż 10 591,60 zł brutto, czyli 130 proc. tego wynagrodzenia, to świadczenie ZUS może zawiesić. Uzyskanie przychodów miesięcznie w granicach od 5703,20 zł do 10 591,60 zł brutto spowoduje zmniejszenie wypłacanego świadczenia o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia. W przypadku renty rodzinnej dla jednej osoby jest to kwota 757,08 zł. Limity te będą obowiązywać do końca sierpnia br. Na zmniejszenie lub zawieszenie renty rodzinnej przez ZUS, ma wpływ przede wszystkim przychód z tytułu zatrudnienia albo innej działalności, który podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, np. z umowy o pracę, umowy zlecenia czy też umowy o dzieło zawartej z własnym pracodawcą. Wyjątek stanowi umowa zlecenia zawarta z uczniem lub studentem do 26. roku życia, która nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Oznacza to, że przychody osiągane z takiej umowy, co do zasady, nie są wliczane do limitu przychodów, od których zależy zmniejszenie lub zawieszenie renty rodzinnej. Przychód ten będzie miał znaczenie, jeśli uczeń, student wykonuje umowę zlecenia dla firmy, w której jednocześnie jest pracownikiem.
Czy jeśli przebywam na urlopie dziekańskim i podejmę pracę na umowę zlecenia, to będę musiał opłacać składki do ZUS-u?
Student w okresie korzystania z urlopu dziekańskiego zachowuje prawa studenta. Wykonując więc w tym czasie umowę zlecenia, nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu z tej umowy pod warunkiem, że nie ukończył 26 lat.
W jaki sposób ZUS będzie sprawdzał status studenta i mojego pracownika na umowie zlecenia?
Jednym ze sposobów udokumentowania takiego statusu jest zaświadczenie z uczelni.
Czy w momencie obrony pracy licencjackiej w lipcu stracę status studenta?
Student, który obroni pracę licencjacką, traci tym samym status studenta po dniu obrony pracy. Jeśli podejmie jednak decyzję, aby zapisać się na studia magisterskie, status studenta zostanie przywrócony z momentem przyjęcia na studia II stopnia.
Nie przegap
Studiuję w Polsce, ale nie mam polskiego obywatelstwa, nie mam również 26 lat. Czy podejmując pracę na umowę zlecenia powinienem opłacać składki do ZUS-u?
Ustawa nie uwzględnia obywatelstwa danej osoby, a jedynie wiek oraz posiadanie statusu studenta. Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce na umowę zlecenia do 26. roku życia, mających status studenta, nie powoduje obowiązku opłacania składek do ZUS-u.
Prowadzę działalność gospodarczą. Na okres wakacji chciałbym zawrzeć umowę zlecenia ze swoim synem. Syn jest studentem oraz nie ma 26 lat. Czy powinienem odprowadzić za niego składki? Nadmieniam, że prowadzimy wspólne gospodarstwo domowe.
Jeśli syn ma status studenta i nie ukończył 26. roku życia, to z tytułu umowy zlecenia nie będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Fakt, że prowadzicie państwo wspólne gospodarstwo domowe, nie ma wpływu na ustalenie podlegania ubezpieczeniom. Inaczej byłoby w przypadku zawarcia umowy o pracę.
Mam 24 lata i jestem studentką. Chciałabym wziąć urlop dziekański i w tym czasie pracować na umowę zlecenia. Czy zleceniodawca będzie musiał za mnie opłacać składki?
Nie. W okresie urlopu dziekańskiego jako zleceniobiorca nie będzie pani objęta ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym. Obowiązek ubezpieczeń wystąpi, dopiero gdy ukończy pani 26. rok życia albo utraci status studenta.
Pracuję na umowę zlecenie. Jestem studentem, który 25 lipca ukończy 26 lat. Czy przez okres wakacji jeszcze nie będą za mnie opłacane składki ZUS?
Od 25 lipca tego roku ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe z tytułu umowy zlecenia są dla pana obowiązkowe i z tego tytułu zleceniodawca będzie musiał opłacić składki. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i może pan do niego przystąpić na swój wniosek.
