Wodniacy kochają Mazury, ale Region Wodny Noteci też ma wiele do zaoferowania - zobaczcie!

Bydgoska jednostka "Wód Polskich" zarządza Regionem Wodnym Noteci, który obejmuje duże fragmenty pięciu województw:

• kujawsko-pomorskiego,
• pomorskiego,
• zachodniopomorskiego,
• wielkopolskiego,
• lubuskiego.

Dominują tu pola i łąki, a malowniczości dodają mu liczne starorzecza, kanały, lasy, jeziora, rowy odwadniające. To szczególne miejsce na żeglugowej mapie Polski.

Niewątpliwym atutem są zabytkowe, ale wciąż sprawne i działające śluzy, jazy i inne obiekty hydrotechniczne usytuowane na połączeniu wodnym Wisły z Odrą (na Międzynarodowej Drodze Wodnej E70 –Kanał Bydgoski, skanalizowana rzeka Noteć do ujścia do Warty w Santoku). RZGW w Bydgoszczy zarządza też szlakiem wodnym Warta–Kanał Bydgoski (poprzez jezioro Gopło i Kanał Górnonotecki), a także górną Notecią.

Zabytkowe obiekty zbudowane w XIX i na początku XX wieku przez niemieckich inżynierów (zachodnia cześć Polski była wtedy pod zaborami) jako część alternatywnego dla dróg lądowych handlowego szlaku wodnego, obecnie wymagają odpowiedniego zarządzania. Dlatego systematycznie prowadzone są prace modernizacyjne, aby ich użytkowanie było sprawne, a żegluga na szlakach wodnych stała się bezpieczniejsza i przyjemniejsza dla wodniaków.

Poprzez Kanał Górnonotecki, wykorzystując Bydgoski Węzeł Wodny, można dopłynąć do jeziora Gopło położonego na terenie Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia (krajobrazowego), a następnie Kanałem Ślesińskim do Warty i dalej do Odry. To właśnie ten szlak wchodzi w skład turystycznej „Wielkiej Pętli Wielkopolski” (ok. 765 km).

- Najbardziej jednak wykorzystywana jest droga wodna Wisła–Odra, czyli wspomniana Międzynarodowa Droga Wodna E70, która z uwagi na powiązania z europejskim systemem dróg wodnych, jest atrakcyjna dla turystów zachodnioeuropejskich – przekonuje Edyta Nowacka.

Osobliwością przyrodniczą i dużym atutem turystycznym jest także Noteć Środkowa i Dolna, a także Jeziora Pałuckie. Wschodnia rynna tych jezior dostępna jest dla wodniaków płynących szlakiem Noteci, który przebiega m.in. przez Jezioro Wolickie koło Barcina, z którego można wpłynąć na Strugę Foluską i nanizany na nią łańcuch malowniczych jezior. Wschodnią rynnę Jezior Pałuckich w okolicach Żnina i Biskupina tworzą naturalne zbiorniki zasilane wodami Gąsawki, dopływu Starej Noteci Rynarzewskiej.
Atrakcyjność szlaków wodnych gmin nadnoteckich, walory środowiska przyrodniczego i kulturowego przyciągają również wodniaków z zagranicy.

Kanał Bydgoski łączy dwa systemy wodne: rzeki Brdy (dorzecze Wisły) i Noteci (dorzecze Odry). To bez wątpienia unikalny w skali europejskiej przykład XVIII-wiecznej myśli technicznej oraz rozwoju techniki na przestrzeni XIX i pierwszej ćwierci XX wieku.
Jest najstarszym funkcjonującym kanałem w Polsce zbudowanym w latach 1772–1774. Jest śródlądowym szlakiem wodnym, stanowiącym część połączenia wodnego Wisła–Odra o długości 24,1 km. Zaliczony do II klasy drogi wodnej.

Kanał, z którego korzystają dziś wodniacy, pochodzi z lat 1912–1914, gdy go poszerzono, pogłębiono i wykopano nowy odcinek pomiędzy śluzami „Czyżkówko” a „Okole” (wyłączając stary kanał). W 1968 r. śluza „Okole" stała się scenerią jednego (bądź dwóch) z odcinków serialu "Czterej pancerni i pies". Do pełnej eksploatacji przywrócona została w 2019 roku po generalnym remoncie.

Kanał posiada 6 śluz żeglugowych jednokomorowych betonowych o wymiarach komór 57,4 x 9,60 m. Wysokości spadów na śluzach wahają się od 1,83 („Józefinki”) do 7,58 m („Okole”) i 7,52 m („Czyżkówko”) - w związku z czym obiekty wyposażono w zbiorniki oszczędnościowe.

Kanał Bydgoski jest dwustopniowy. Jego szczytowe stanowisko zasilane wodami Kanału Górnonoteckiego znajduje się pomiędzy śluzami „Osowa Góra” a „Józefinki”.

Jest rzeką nizinną, a z uwagi na swój charakter i warunki żeglugowe dzieli się na część skanalizowaną i swobodnie płynącą: odcinek skanalizowany (od Kanału Bydgoskiego do Krzyża), zaś odcinek swobodnie płynący (od Krzyża do Santoka).
Koryto rzeki zabudowane zostało systemem tam poprzecznych (ostróg) i podłużnych (równoległych).

Brzegi rzeki porastają pola uprawne, malownicze łąki i torfowiska (często podmokłe), zaś krawędzie doliny otoczone są pasmami moreny czołowej tworzącej krajobraz górzysty, stanowiący ciekawą odmianę na równinnym terenie.
Rzeka nie przepływa bezpośrednio przez tereny Puszczy Noteckiej, ale w wielu miejscach bardzo się do nich przybliża płynąc prawie ich skrajem - tak jest w okolicach Czarnkowa, Wielenia, Drawska, Drezdenka.

- Dlatego warto się tu zatrzymać, by zapuścić się w tutejsze lasy słynące z bogactwa runa leśnego, obfitości zwierzyny łownej, ukrytych w gęstwinie oczek wodnych i poznać sporo osobliwości przyrodniczych. To między innymi okazy starych i pięknych drzew: lip, dębów i buków oraz pooddychać nieskażonym powietrzem - sugeruje pani Edyta.

Noteć Dolna jest najdłuższym fragmentem połączenia wodnego Wisła – Odra zaliczonej do sieci europejskich śródlądowych dróg wodnych i oznaczonej numerem E -70. Dzieli się na część skanalizowaną i swobodnie płynącą: odcinek skanalizowany od Kanału Bydgoskiego do Krzyża tj. od km 38+900 do 177+200 o długości 138,3 km (klasa Ib) i odcinek swobodnie płynący nieskanalizowany od Krzyża do Santoku tj. od km 177+200 do 226+100 o długości 48,9 km (klasa II)

Śluzy na Noteci dolnej znajdują się na odcinku od Kanału Bydgoskiego do Krzyża. To 14 stopni wodnych (jaz piętrzący wodę i śluza żeglugowa). Wszystkie śluzy są jednokomorowe o wymiarach 57,40 x 9,60 m o konstrukcji betonowej. Wysokości spadów na śluzach wahają się od 0,43 m („Krostkowo”) do 2,72 m („Nakło Zachód”). Za pomocą śluz statki pokonują spad wynoszący łącznie 26,93 m.

Na szczególną uwagę turysty zasługuje Santok, położony w Kotlinie Gorzowskiej, u zbiegu Warty i Noteci. Z jednej strony (prawy brzeg) otoczony wyniosłą moreną czołową, a z drugiej (lewy brzeg) spoglądający na rozległe tereny doliny Warty i Noteci. Przystań przy prawym brzegu Noteci nadaje Santokowi dodatkowej atrakcyjności i doskonale promuje turystykę wodną.

Ten odcinek Noteci wchodzi w skład połączenia wodnego Warta – Kanał Bydgoski i ma długość 62,1 km (od km 59,5 do 121,6).

Jest rzeką skanalizowaną, przepływającą przez pięć jezior w kolejności od Gopła: Szarlej, Mielno, Wojdal, Sadłogoszcz, Pturek (druga nazwa Wolickie), zaliczona do klasy Ia drogi wodnej. Płynie szeroką i bardzo płaską doliną. Koryto rzeki ubezpieczone jest budowlami faszynowymi, przeważnie opaskami z kiszek i walców, wzmocnionymi palisadą. Na skraju doliny występuje krajobraz równin i wzniesień morenowych, pagórkowaty pojezierny oraz terasów z wydmami.

Noteć Górna posiada 2 śluzy żeglugowe jednokomorowe o wymiarach 42,0 x 4,93 m wykonane z betonu i cegły klinkierowej. Za pomocą śluz statki pokonują spad wynoszący 4,65 m (w kierunku Kanału Górnonoteckiego).

Szlak urozmaicają jeziora, z których największe to Mielno i Pturek. Wzdłuż ich brzegów jest kilka przystani sportowych i miejsc do zacumowania. Warto również zatrzymać się i zwiedzić następujące miejscowości:

• Pakość w km 80,94;
• Barcin w km 99,40;
• Lubostroń (zabytkowy pałac) w km 107,70;
• Łabiszyn w km 116,08.

Ten jest ostatnim odcinkiem połączenia wodnego Warta – Kanał Bydgoski i stanowi klasę drogi wodnej Ia. Długość: 25,5 km (od km 121,6 do 146,6).

Jest to kanał sztuczny łączący Noteć górną z Kanałem Bydgoskim. Przy każdej śluzie jest zbudowany jaz służący do odprowadzania nadmiaru wód Noteci krzyżującej się z kanałem lub z własnych lokalnych zlewni. Kanał Górnonotecki jest jednocześnie źródłem zaopatrującym w wodę Kanał Bydgoski.

Kanał Górnonotecki znajduje się w Kotlinie Toruńskiej. Końcowy odcinek kanału (od km 137,5 do 146,6) poprowadzony został krzywiznami wśród niewielkich, lesistych wzniesień. Wysokie, piaszczyste brzegi z bogatym zadrzewieniem tworzą bardzo ładny krajobraz, niezwykle atrakcyjny turystycznie.

Posiada 6 śluz żeglugowych jednokomorowych o wymiarach 42,0 x 5,0 m wykonanych z betonu, cegły klinkierowej i ciosów kamiennych; Za ich pomocą statki pokonują spad wynoszący 13,68 m w kierunku Kanału Bydgoskiego.