Wyprawa do wsi Żałe
Początki miejscowości Żałe, bo o niej jest mowa, wiążą się ze wspomnianym grodem u południowego brzegu jeziora. Grodzisko nazywane jest przez miejscową ludność "Kopiec", od którego swą nazwę zapożyczyło też jezioro.
Jak się przypuszcza, gród powstał ok. 1100 roku za panowania Władysława Hermana lub Bolesława Krzywoustego. Równie dobrze jednak mogła to być siedziba Prusów, zdobyta później przez Polaków - osadników z Mazowsza lub Kujaw.
Ceglany zameczek
Pierwsza pisana wzmianka o miejscowości Żałe pochodzi z 1252 roku, gdy rycerz Piotrek Świętosławic wymienił gród na inne dobra z księciem Kazimierzem kujawskim. Rycerz otrzymał wówczas wieś Żałe i siedem jezior.
Księże chciał najwyraźniej umocnić swą władzę na tych ziemiach i na grodowym wzgórzu wybudował ceglany zameczek. Fortalicja spłonęła na skutek najazdu wojsk pruskich w XIII wieku lub krzyżackiego ataku w latach 20. XIV stulecia. Jak było naprawdę - źródła milczą.
Po tym wydarzeniu na wzgórzu długo hulał tylko wiatr, aż wreszcie w połowie XVI stulecia możny ród Żelskich herbu Ogończyk zbudował murowany dwór obronny. Ten przetrwał około sto lat, by podzielić los wielu innych zburzonych przez Szwedów.
Archeolodzy prowadzący prace w roku 1969 pod kierownictwem prof. Jadwigi Chudziakowej z Torunia znaleźli na wzgórzu szczątki ceramiki i gotyckich cegieł. Wzmianki z początku XX stulecia mówiły o gruzach zamku.
Ostatnimi właścicielami majątku Żałe byli ks. Teodor Matuszczyk i Henryk Radaszkiewicz.
Prastara parafia
Dziś najbardziej okazałą budowlą tej wsi jest murowany kościół parafialny pw. św. Anny. Kościół wzniesiono w latach 1930 - 1935.
Początki parafii giną w mroku dziejów. Pierwszy drewniany kościół mógł powstać już czasach pierwszych osadników przybyłych z Mazowsza lub Kujaw, a to niemal początki chrześcijaństwa w Polsce. Ja czytamy z informacji zawartej w kruchcie świątyni, z całą pewnością wiadomo, że przedwspółczesnym kościołem wznosiły się kolejno cztery drewniane.
W 1966 roku wieńczącym trwające od zakończenia II wojny światowej wyposażanie kościoła ten wzbogacił się o 15-głosowe organy poświęcone przez biskupa Bogdana Sikorskiego, ordynariusza diecezji płockiej.
Do parafii Żałe należy też kaplica Studzianka, gdzie znajduje się słynący od wieków cudami obraz Św. Rodziny.
Kraina jezior
Jezioro Kopiec ma zaledwie 15 hektarów, za to inny pobliski akwen - Jezioro Wielgie (Żałe) to już 163 hektary wody wypełniającej przypominającą bumerang rynnę polodowcową. Przez oba jeziora przepływa w swym górnym biegu rzeka Ruziec - dopływ Drwęcy. W pobliżu jest i trzecie jezioro - Głęboczek (14,1 ha).
Za tydzień znów zaproszę na wycieczkę po malowniczej ziemi dobrzyńskiej.
Czytaj e-wydanie »
