Czarcie Góry, Zbocza Świętopełka i inne nowe sanktuaria przyrody w Kujawsko-Pomorskiem. Jest czym się pochwalić

To jeszcze nie wszystko, bowiem w kolejnym kroku Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy zamierza zwiększyć liczbę rezerwatów jeszcze o siedem. Razem będzie zatem 19 o całkowitej powierzchni ok. 540 hektarów. Listę i zdjęcia zobacz w poniższej galerii.

Zadanie realizowane jest w ramach ogólnokrajowego projektu pod nazwą „100 rezerwatów na 100-lecie Lasów Państwowych”, który ma zwiększyć liczbę i ogólną powierzchnię najcenniejszych przyrodniczo obszarów.

Należące do państwa przedsiębiorstwo „Polskie Lasy Państwowe” powołane zostały w czerwcu 1924 roku rozporządzeniem prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego. Dziś jest to Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.

Uprawnienia do tworzenia nowych rezerwatów mają regionalne dyrekcje ochrony środowiska (RDOŚ) i stąd podpisy szefowej bydgoskiej placówki - dr Ewy Patalas – pod aktami powołującymi kolejne rezerwaty.

Jednak lasy naszego regionu administrowane są przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Toruniu i „wychodzą” poza granice województwa kujawsko-pomorskiego. Obejmują także cały powiat chojnicki na Pomorzu. Tam także powstają nowe rezerwaty, a ustanawia je RDOŚ w Gdańsku.

Skupmy się wszakże na pięciu nowych rezerwatach w Kujawsko-Pomorskiem, które dołączają do już istniejących 101 chronionych obszarów. Mamy ich zatem 106 o łącznej powierzchni 9 tys. 892,03 hektarów.

Ustanowienie nowych rezerwatów jest efektem pracy zespołu składającego się z przedstawicieli RDOŚ w Bydgoszczy i RDLP w Toruniu. Zespołu specjalistów, którego celem było wyłonienie terenów o szczególnych wartościach przyrodniczych i objęcie ich ochroną.

Trzy nowe rezerwaty w powiecie świeckim zostały ustanowione z inicjatywy Zespołu Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą.

Mowa o Zboczach Świętopełka, Czarcich Górach i o Wąwozie Wyrwa. Pozostałe dwa rezerwaty to Bruchniewska Ostoja w powiecie tucholskim (Nadleśnictwo Zamrzenica) i Rosiczka w Nadleśnictwie Bydgoszcz.

Zbocza Świętopełka w Nadleśnictwie Dąbrowa to rezerwat leśny o powierzchni 31,52 ha (otulina 136,73 ha), w którym chroni się grąd porastający strome stoki Doliny Dolnej Wisły. Cały teren porośnięty jest drzewami o zróżnicowanym wieku i strukturze gatunkowej. Od kilkudziesięciu już lat, w wyniku zaniechania prowadzenia prac leśnych, dochodzi tam do naturalnych procesów starzenia się i odnawiania drzewostanu.

Znajdujące się w tym samym ciągu nadwiślańskich stoków Czarcie Góry stały się rezerwatem przyrody nieożywionej o powierzchni 13,23 ha (otulina 58,22 ha). Celem ochrony jest zachowanie miejsc występowania procesów geomorfologicznych - ruchów masowych, w szczególności aktywnych, rozległych osuwisk.

Jak przypomina RDOŚ w Bydgoszczy – to jeden z nielicznych w Dolinie Dolnej Wisły obszar, gdzie można obserwować jak rzeka oddziałuje na strome stoki strefy krawędziowej. Mamy tu do czynienia z intensywną erozją, małymi osuwiskami świeżo powstającymi w górnej części stoku oraz rozległymi osuwiskami obejmującymi cały stok o głębokościach przemieszczeń rzędu kilku metrów. Większość rezerwatu porastają zboczowe lasy grądowe. Na odsłoniętych, niewielkich powierzchniach zboczy utrzymuje się roślinność ciepłolubnych muraw z okazami m.in. dzwonka syberyjskiego i szałwii łąkowej. Murawy licznie porasta trawa kłosownica pierzasta.

Nazwa Czarcich Gór nawiązuje do miejscowych legend, także tych związanych z żeglugą wiślaną – flisacy, szyprowie i rybacy mieli widywać na poszarpanych szczytach czarta.

Położony w pewnym oddaleniu od Wisły, bo w ujściu strugi Wyrwa do Wdy Wąwóz Wyrwa jest rezerwatem leśnym utworzonym na powierzchni 48,80 ha (otulina 220,60 ha). To pogranicze gmin Drzycim i Świecie (w Nadleśnictwie Dąbrowa).

W tym rezerwacie chodzi o zachowanie grądu zboczowego porastającego stoki doliny strugi Wyrwy i zachodzących w nim procesów odnowy i starzenia się drzewostanu, a także gatunków z nim związanych. Obiekt stanowi część doliny Wyrwy, zarówno jej strefy zboczowej, jak i dno doliny wraz z odcinkiem samej strugi. Teren jest porośnięty drzewami o zróżnicowanym wieku i strukturze gatunkowej. W wyniku zaniechania prowadzenia na tym obszarze prac leśnych zachodzą od kilkudziesięciu lat naturalne procesy starzenia się i odnawiania drzewostanu oraz akumulacji martwego drewna.

Rezerwat Bruchniewska Ostoja utworzono w gminie Lubiewo (powiat tucholski) na terenie Nadleśnictwa Zamrzenica. To las o powierzchni 43,30 ha (otulina 32,88 ha). W nowo utworzonym rezerwacie chodzi o ochronę kompleksu złożonych ekosystemów leśnych, stanowiących ostoję zwierząt.

Drzewostany zbudowane są z głównie sosny w wieku do 159 lat, dębu szypułkowego do 159 lat, buka pospolitego do 134 lat, modrzewia europejskiego do 134 lat, brzozy do 63 lat, olszy czarnej do 134 lat, grabu pospolitego do 101 lat, jawora do 63 lat. Tutejszy las tworzy bardzo dobre warunki siedliskowe dla różnych gatunków zwierząt, w tym dziuplaków związanych ze środowiskiem wodnym, bielika oraz wilka, dla których zidentyfikowano także miejsca rozrodu.

Rosiczka to z kolei torfowiskowy obszar o powierzchni 14,12 ha (otulina 43,24 ha) w gminie Białe Błota w Nadleśnictwie Bydgoszcz. W rezerwacie chroni się torfowisko wysokie o strukturze dolinkowo-kępkowej z licznie występującą typową roślinnością torfowiskową.

Licznie występuje tu typowa roślinność torfowiskowa, jak rosiczka okrągłolistna (która dała nazwę rezerwatowi), żurawina błotna, wełnianka pochwowata, modrzewnica pospolita.

* RDOŚ w Bydgoszczy proponuje jeszcze do objęcia ochroną prawną: Zboczy Dybowskich, Krzewińskiego Bagna, Doliny Rzeki Mątawy, Uroczyska Nasięgniewo im. dr Wiesława Cyzmana, Doliny Zamrzonki.

Wcześniej w pomorskiej (chojnickiej) części Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu ustanowiono rezerwaty Jezioro Sosnówek i Jezioro Żabionek – oba w Nadleśnictwie Rytel.