Gorsza praca lub płaca

Mam pracować na pół etatu, a pensja ma być obniżona o 500 zł. Czy pracodawca mógł tak postąpić? - pyta pani Małgorzata ze Żnina

Celem wypowiedzenia zmieniającego nie jest rozwiązanie umowy o pracę, ale tylko modyfikacja treści stosunku pracy. Mimo to skutkiem jego wręczenia może być rozwiązanie umowy o pracę.

Wypowiedzenie zmieniające może być zastosowane względem każdego rodzaju umowy o pracę, która może być rozwiązana za wypowiedzeniem. Przede wszystkim dotyczy jednak umów zawartych na czas nieokreślony oraz umów na czas określony, które zostały zawarte na czas dłuższy niż sześć miesięcy.

Dokonanie wypowiedzenia zmieniającego powoduje, że w sytuacji, gdy pracownik nie przyjmie nowych warunków pracy lub płacy, składając oświadczenie, wówczas umowa o pracę ulega rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia.

Oświadczenie zawierające odmowę zaproponowanych warunków pracownik powinien złożyć do połowy okresu wypowiedzenia, a jeżeli nie złoży go do tego czasu uważa się, że wyraził on zgodę na te warunki. Pismo pracodawcy powinno zawierać odpowiednie pouczenie w tej kwestii.

Długość wypowiedzenia
Do wypowiedzenia zmieniającego stosuje się odpowiednio przepisy regulujące wypowiedzenie rozwiązujące umowę o pracę. Długość okresu wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony zależy od długości stażu zakładowego. Okres wypowiedzenia jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Trzeba uzasadnić
Wypowiedzenie zmieniające dotyczące umowy zawartej na czas nieokreślony musi zawierać przyczyny, które uzasadniają ten krok ze strony pracodawcy. Przy czym wskazanie przyczyny musi być zgodne z prawdą oraz konkretne.

Brak wskazania konkretnej przyczyny wypowiedzenia może skutkować w razie wniesienia przez pracownika powództwa do sądu pracy, uwzględnieniem tego powództwa i uznaniem przez sąd wypowiedzenia za bezskuteczne, przywróceniem pracownika do pracy lub zasądzeniem na jego rzecz odszkodowania.
Przyczyną wypowiedzenia zmieniającego może być: reorganizacja działalności przedsiębiorstwa, zmiana produkcji, potrzeba dostosowania wynagradzania do nowych zasad wynagrodzenia wprowadzanych w całym przedsiębiorstwie czy rozpoczęcie procesu likwidacji pracodawcy.

Warunki umowy
Nie każda zmiana warunków pracy i płacy wymaga uprzedniego wypowiedzenia zmieniającego, tylko taka która dotyczy istotnych warunków pracy lub płacy lub pogarsza sytuację pracownika. Istotne warunki umowy to przede wszystkim postanowienia dotyczące rodzaju, miejsca i wymiaru czasu pracy oraz wynagrodzenia. Treścią wypowiedzenia zmieniającego może być zmiana miejsca pracy, charakteru pracy, poszczególnych składników wynagrodzenia za pracę (np. dodatków funkcyjnych).

Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane, w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku. Pod warunkiem jednak, że nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom zawodowym pracownika.
Kto pod ochroną?
Pracownica w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego jest chroniona także przed niekorzystną zmianą warunków pracy i płacy. Od tej zasady istnieje wyjątek. Zakaz wypowiadania umów ulega ograniczeniu przede wszystkim w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Wówczas pracodawca może rozwiązać umowę z kobietą w ciąży lub przybywająca na urlopie macierzyńskim za wypowiedzeniem.

Szczególnej ochronie podlega również stosunek pracy osób, które osiągnęły wiek przedemerytalny. W myśl bowiem art. 39 kodeksu pracy, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do wieku emerytalnego.