Jak pomóc dziecku w kryzysie psychicznym? Poradnik dla rodziców. Wywiad z psychoterapeutką, Eweliną Sztreją-Stankiewicz

Kryzys psychiczny u osoby nastoletniej przejawia się zaburzeniem zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Trudności obejmują codzienne funkcjonowanie, obszar relacji społecznych, wyniki w nauce i nastrój. Wielu nastolatków ma trudność w rozpoznawaniu czy nazywaniu swojego stanu psychicznego. Rodzic obserwując funkcjonowanie dziecka ma możliwość zauważenia sygnałów budzących zaniepokojenie, nawet kiedy dziecko jeszcze o nich nie mówi.

Dla części rodziców najłatwiejszym do rozpoznania sygnałem może się okazać różnica w funkcjonowaniu w obszarze fizjologicznym. Będzie ona obejmowała zmiany w rytmie okołodobowym, czyli przesunięcie lub nawet zamiana pór aktywności i snu. Zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność) mogą stanowić podstawę do wnioskowania o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu młodego człowieka. Kolejną wartą uwzględnienia zmianą może okazać się spadek lub wzrost łaknienia, przekładający się na wzrost lub spadek masy ciała.

Zmiana reakcji emocjonalnych nastolatka obejmuje nie tylko wzrost natężenia ich przeżywania, ale i zmniejszenie ekspresji emocjonalnej. Przykładem emocji częściej pojawiających się w kryzysie psychicznym będą te z nich, które rozpoznajemy, jako nieprzyjemne (np. złość, smutek, lęk). Warto również zwrócić uwagę na wahania nastroju, czyli zmianę samopoczucia od jego obniżenia po wzrost (stan euforii). Stan emocjonalny będzie obejmował zmiany w samopoczuciu opisywane, jako uczucie braku sensu życia, poczucie bezwartościowości i beznadziei.

W związku z tym, że emocje wpływają znacząco na procesy motywacyjne, rodzic powinien zwrócić uwagę na wykazywanie przez adolescenta niechęci do podejmowania różnych działań. Ważnym obszarem aktywności nastolatka są sprawy związane ze szkołą, kryzys może przejawiać się zatem w obniżonej motywacji do nauki, gorszych ocenach lub trudnościach w uczeniu się wynikających z zaburzeń procesów poznawczych.

Dla wielu osób w wieku nastoletnim znaczącą rolę odgrywają kontakty rówieśnicze. Jeżeli dziecko wykazywało wcześniej zainteresowanie spędzaniem czasu z rówieśnikami, a obecnie rodzic dostrzega wyraźnie mniejszą lub nawet całkowitą niechęć do spotykania się i utrzymywania kontaktów społecznych, należy zakładać, że jedną z przyczyn może być kryzys psychiczny. Mniejsze zainteresowanie aktywnością związaną z życiem rodzinnym, niebranie udziału we wspólnych posiłkach czy innych aktywnościach, mogą również stanowić podstawę do niepokoju. Z kolei nastolatkowie posiadający zainteresowania lub uprawiający jakiś sport na skutek załamania mogą zrezygnować ze swoich pasji.

Rodzice zachowujący czujność i reagujący na objawy kryzysu psychicznego u dziecka mogą zapobiec rozwinięciu się objawów i tym samym wystąpieniu zaburzeń zdrowia psychicznego. Pomagając dziecku w kryzysie psychicznym należy wykazać się delikatnością. Wspieranie nastolatka może bowiem okazać się trudne.

Ważne będzie zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, co obejmuje zadbanie o rutynę, informowanie o podjętych krokach związanych z niesieniem pomocy i uzyskanie zgody dziecka na udział w działaniach pomocowych. Należy stworzyć możliwość skorzystania przez dziecko z pomocy profesjonalisty (psychologa, psychoterapeuty, psychiatry). Ważne, by szukać różnych sposobów radzenia sobie z sytuacją kryzysową poprzez wspólne czytanie lub polecenie przeczytania literatury samopomocowej.

Rodzice powinni komunikować gotowość do wysłuchania dziecka i udzielenia mu pomocy. Bardzo ważne jest również uważne słuchanie, czyli pozostawienie przestrzeni do wyrażania przez dziecko swoich myśli i uczuć, uprawomocnienie jego przeżyć. Dawanie poczucia akceptacji i zrozumienie cierpienia jest również niezwykle istotne.

Kiedy dziecko otworzy się na rozmowę nie należy mu przerywać. Nie wolno również osądzać go za wystąpienie kryzysu i jego objawów ani umniejszać jego cierpieniu. Nie należy porównywać sytuacji dziecka, do swojej sytuacji, gdy było się w jego wieku. Czasy się zmieniły, świat się zmienił. Dziś dzieci stają przed zupełnie innymi wyzwaniami, niż ich rodzice w czasie dorastania.

Rozmawiała Małgorzata Serafin, dziennikarka specjalizująca się w tematach zdrowia psychicznego. Prowadzi program na YT na temat zdrowia psychicznego, gdzie rozmawia z osobami z doświadczeniem kryzysu.

Dowiedz się więcej na zobaczczlowieka.pl