Kawał historii naszych ziem pod nowo budowanymi drogami

- Przyglądałem się pracom drogowców w Pakości na drodze wojewódzkiej 255 i zauważyłem odkrytą przez nich głęboką jamę w ziemi. Moim zdaniem to pozostałość zabytkowego pieca do wypalania naczyń ceramicznych. Tak uważam, bo widziałem tam zczerniałe okruchy ceramiki - mówi nasz Czytelnik proszący o anonimowość. Po tym odkryciu od razu powiadomił archeologów w Bydgoszczy i ci nakazali wstrzymanie robót.

Znalezisko znajduje się w pobliżu skrzyżowania z drogą prowadzącą przez koronę zapory na Jeziorze Pakoskim.

Archeolog wstrzymała prace

- Na miejscu była już nasza archeolog i rzeczywiście nakazała wstrzymanie prac drogowych - potwierdza Elżbieta Dygaszewicz, kierownik bydgoskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu. - Nie było tam nadzoru archeologicznego, choć nasze wytyczne dla tej inwestycji jednoznacznie mówiły, że powinien. Zapomniano o tym. Teraz taki zostanie ustanowiony. Jednak na tym etapie rozpoznania stanowiska nie możemy powiedzieć czy rzeczywiście mowa jest o znalezisku archeologicznym. Zbadamy to.

Pod drogą S5 kryją się siekierki przodków. Tu się od neolitu dobrze żyło

- Podstawą jest dla nas decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji - wyjaśnia Michał Sitarek, rzecznik Zarządu Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy. - Jeśli droga przebiega przez obszary, na których można spodziewać się odkryć archeologicznych, w umowie z wykonawcami zapisany jest wymóg prowadzenia robót pod nadzorem archeologicznym, a w szczególnych przypadkach zlecenie wyprzedzających badań archeologicznych.

Tam odkryto już wiele

Modernizowana droga nr 255 wiedzie z Pakości prosto do Jankowa, gdzie w latach 70. XX wieku prowadzono badania ratunkowe na terenie powstającego zalewu (Jeziora Pakoskiego). Na jednym z trzech niewielkich akwenów połączonych Notecią była wyspa, na której znajdował się gród ludności kultury łużyckiej otoczony wałem skrzyniowym.

Wzdłuż brzegów jeziora odkryto ponad 100 stanowisk archeologicznych prezentujących kultury od wczesnego neolitu do późnego średniowiecza.

Cmentarzysko w Żninie

W Żninie podczas prac na drodze numer 251 (ul. Dworcowa) na odcinku między krajową „piątką” a mostem nad Gąsawką odkryto ostatnio pozostałości cmentarza kultury łużyckiej. Był tam także cmentarz nowożytny, a jego likwidacja nastąpiła bez ekshumacji. Zgodnie z decyzją konserwatora zabytków konieczna jest ekshumacja oraz dodatkowe badania.

Na trasie S5 w okolicach Bydgoszczy wykopią szczątki żołnierzy Września

- Takie sytuacje, szczególnie jeśli są połączone z ratowaniem przed zniszczeniem, oznaczają dodatkowy zakres robót - mówi Michał Sitarek. - Wydłuża to czas inwestycji od kilku dodatkowych tygodni do nawet kilku miesięcy i zwiększa koszty.

Na S5 już nie szukają

- Na kujawsko-pomorskim odcinku budowanej drogi ekspresowej S5 prace archeologiczne zakończyły się już wiosną, a ich wyniki są opracowywane - informuje Tomasz Okoński, rzecznik bydgoskiego oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. - Dotyczy to także stanowisk odkrywanych dopiero w trakcie prac ziemnych. Przebadano 63 stanowiska o łącznej powierzchni ponad 37 hektarów.

Tomasz Okoński dodaje, że Wszystkie zabytki po konserwacji i ekspertyzach docelowo trafiają do lokalnych muzeów, m.in. w Bydgoszczy i Biskupinie.

W lipcu w podbydgoskich Włókach ekshumowano polskich i niemieckich żołnierzy poległych w bitwie we wrześniu 1939 roku.
Szczątki 4 żołnierzy polskich znajdowały się w bliskim sąsiedztwie pomnika (i cmentarza wojennego), który w 1947 mieszkańcy gminy Dobrcz wznieśli, upamiętniając walki żołnierzy polskich w latach 1939-45. Szczątki 11 żołnierzy niemieckich poległych 1939 roku znajdowały się natomiast po drugiej stronie istniejącej drogi krajowej nr 5.

Na A1 było 130 stanowisk

Na budowie autostrady A1 badania archeologiczne prowadzono przez 14 lat na 130 stanowiskach. Odkryto ponad 80 tys. obiektów archeologicznych i pozyskano prawie 2,5 mln artefaktów (przedmiotów zabytkowych).

Dziedzictwo prawem chronione

Prawo nakłada na inwestora obowiązek przeprowadzania prac archeologicznych na trasie budowanej drogi. Wynika to z ratyfikowanej przez Polskę Europejskiej Konwencji o Ochronie Dziedzictwa Archeologicznego sporządzonej w La Valetta (Malta) w 1992 roku (Dz. U. z 9 października 1996 r.).

Konwencja przypomina, że dziedzictwo archeologiczne jest źródłem zbiorowej pamięci europejskiej i ma zasadnicze znaczenie dla wiedzy o historii ludzkości. Konwencja przestrzega też, że dziedzictwo to jest poważnie zagrożone zniszczeniem z powodu wzrastającej liczby projektów zagospodarowania przestrzennego, zagrożeń naturalnych, nielegalnych lub nienaukowych wykopalisk i niewystarczającej świadomości społecznej.