Kongres Rozwoju Energetyki Odnawialnej KREO23 – spotkanie nauki, biznesu i samorządów

Transformacja energetyczna bezsprzecznie łączy się z pojęciem bezpieczeństwa energetycznego, które najbardziej popularna, bo ustawowa (legalna) definicja określa jako: „aktualne i przyszłe zaspokojenie potrzeb odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska”. Zapis ten poprzez nawiązanie do ekologii wpisuje się w założenia zrównoważonego rozwoju. Bezpieczeństwo energetyczne powinno być jednak zapewniane nie tylko centralnie – przez naczelne i centralne organy administracji państwowej, w tym rządowej – ale też regionalnie i lokalnie. W celu realizacji tego procesu w sposób kompleksowy i najbardziej skuteczny, trzeba nieustannie poszerzać katalog podmiotów sprawczych zarówno o decydentów samorządowych, zwłaszcza gmin, jak i o podmioty prywatne – przedsiębiorców działających w branży energetycznej.

Energetyka należy do jednego z najbardziej strategicznych obszarów rozwoju państwa. To krwioobieg procesów gospodarczych, czynnik w znacznym stopniu wpływający na ceny, na ogólną koniunkturę. Decydentem w sprawie wielu inwestycji energetycznych, zwłaszcza tych najbardziej strategicznych i perspektywicznych – jak gazociąg Baltic Pipe czy gazoport w Świnoujściu – musi pozostać państwo i jego suwerenne organy. Państwowe działania i inwestycje w obszarze energetyki muszą być jednak uzupełniane przez samorządy. Transformacja energetyczna powinna być podejmowana również na poziomie lokalnym. Uczestniczy w niej już wiele gmin z naszego regionu. Bo czym jest np. samorządowa farma fotowoltaiczna na terenie gminy Chełmża czy samorządowe inwestycje w instalacje fotowoltaiczne, solarne i pompy ciepła w gminie Łubianka? Te przykłady można mnożyć. Możliwości działań samorządowych w kontekście rozwoju energetyki obywatelskiej i rozproszonej powinny być jednak coraz szersze. Wynika to chociażby z ustrojowych zasad RP – decentralizacji oraz subsydiarności. Do maksymalizacji efektów transformacji energetycznej potrzebne są jednak także czynniki zewnętrzne, w tym normalizacja relacji z UE i uruchomienie tak oczekiwanego KPO.

Polskie gminy już od samego zarania samorządności w III RP, na mocy ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, mają zaspokajać zbiorowe potrzeby wspólnoty w ramach tzw. zadań własnych, w tym także: zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. W trzeciej dekadzie XXI wieku samorządowych powinności z tego zakresu jest znacznie więcej. Ich realizacja powinna się odbywać w oparciu o nowoczesne narzędzia, formy i mechanizmy energetyki rozproszonej i obywatelskiej, takie jak np. spółdzielnie i klastry energetyczne czy aktywność prosumencka mieszkańców (np. panele fotowoltaiczne na dachach). Rozsądny i nowoczesny samorząd urozmaica źródła energii, ciepła i paliw, stawiając także na OZE.

Jakie są podstawowe narzędzia zapewniania bezpieczeństwa energetycznego RP na poziomie regionalnym i lokalnym? Oprócz konwencjonalnych źródeł energii, należy w tym zakresie kłaść coraz większy akcent na inwestycje w OZE, a w niedalekiej przyszłości również w technologie wodorowe. Narzędziami zapewniania bezpieczeństwa energetycznego są więc chociażby instalacje fotowoltaiczne (np. gminne farmy energetyki słonecznej), wiatraki, elektrownie wodne (np. szczytowo-pompowe), biogazownie czy rozwiązania hybrydowe – łączące profity z działania dwóch bądź kilku z przywołanych wyżej instalacji. System produkcji energii elektrycznej w Polsce powinien podlegać dalszej ewolucji poprzez stopniowe odchodzenie od scentralizowanej energetyki wielkoskalowej w kierunku małych i mikro instalacji, umiejscawianych blisko lokalnych, często niewielkich, ośrodków popytu. Oczywiście transformacja energetyczna na poziomie lokalnym spotyka się z wieloma wyzwaniami, jak np. z brakiem dostatecznej wiedzy pośród mieszkańców i wynikających z tego stereotypów społecznych, problemami z przyłączeniami do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego czy niedostateczną infrastrukturą magazynów energii. Istotne wydają się też ograniczenia finansowania inwestycji w OZE przed uruchomieniem KPO.

Dalszy rozwój sektora OZE w Polsce zależeć będzie od współpracy czterech sektorów – polityki państwa, nauki, przedsiębiorców oraz właśnie samorządów. Szansę na ich integrację stworzy Kongres Rozwoju Energetyki Odnawialnej – KREO23. Wydarzenie stanowi kulminacyjną część szerszego projektu: „Edukacja ekologiczna mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego w zakresie OZE i efektywności energetycznej” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Organizatorzy otrzymali też dotację od nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu. Kongres Rozwoju Energetyki Odnawialnej stanowi pierwszą edycję wydarzenia o charakterze cyklicznym. Jego celem jest opracowanie modelowych rozwiązań dla sektora energetycznego, a także przekazanie wypracowanych efektów jak najszerszemu gronu odbiorców zainteresowanych tematyką transformacji energetycznej. Pozwoli to zapewnić zgodność proponowanych rozwiązań z zakresu legislacji i technologii z aktualnymi potrzebami profesjonalnego obrotu prawnego i ekonomicznego.

Jak podkreśla dr Paweł Machalski, Prezes Zarządu Forum Rozwoju Energetyki Odnawialnej, „swoistym wyróżnikiem naszego kongresu jest fakt, że nie ograniczamy się wyłącznie do komponentów biznesowo-gospodarczych, ale uwzględniamy także fundamentalne znaczenie teorii naukowych. Rozwój gospodarczy wymaga coraz bardziej intensywnej współpracy przedsiębiorców i samorządowców z instytutami naukowymi i uczelniami w oparciu o standardy B+R”. KREO23 pozwoli zebrać opinie ekspertów z sektora naukowego oraz specjalistów-praktyków związanych z sektorem energetycznym. Pierwszy dzień kongresu będzie miał charakter dyskusyjny z udziałem polityków, samorządowców oraz przedsiębiorców. Drugi dzień organizujemy w formie konferencji naukowej z przedstawicielami wiodących ośrodków akademickich z całej Polski. Podczas konferencji poruszymy wiele obszarów dotyczących kreowania nowych idei i wyzwań transformacji energetycznej RP. W czasie uroczystego bankietu wręczymy statuetki FREO – Kreator Energii, przewidziane dla osób szczególnie zasłużonych w dziedzinach: odnawialnych źródeł energii, ochrony środowiska, ekologii oraz zrównoważonego rozwoju. Post factum przewidziane jest wydanie publikacji naukowej.

Jak dodaje dr Paweł Machalski, „nie będzie pełnego bezpieczeństwa energetycznego Polski bez włączenia w proces jego zapewniania wszystkich jednostek samorządu terytorialnego, dlatego szczególną rolę odegrają dyskusje przeprowadzone w ramach panelu samorządowego”. Zapraszamy do uczestnictwa w KREO23 nie tylko samorządowców czy decydentów politycznych, ale też naukowców, przedsiębiorców branży OZE, studentów i wszystkich zainteresowanych. Będzie też możliwość uczestnictwa on line poprzez transmisję na profilach FREO na portalach: YouTube oraz Facebook.

Tekst bazuje na tezach z artykułów naukowych:

1. M.B. Pietrzak, B. Igliński., W. Kujawski, P. Iwański, Energy transition in Poland – assessment of the renewable Energy sector, „Energies” 14, 2021, 2046.
2. B . Igliński., U. Kiełkowska, M.B. Pietrzak, M. Skrzatek, K. Gopalakrishnan, G. Piechota, The regional energy transformation in the context of renewable energy sources potential, „Renewable Energy” 2023, 119246.
3. P. Machalski, Wybrane mechanizmy zapewniania bezpieczeństwa energetycznego i ekologicznego w wymiarze lokalnym, [w:] Bezpieczeństwo lokalne – wybrane problemy teorii i praktyki, red. G. Górski, A. Potoczek, Jagielloński Instytut Wydawniczy, Toruń 2022, s. 199-228.
4. P. Machalski, Zapewnianie bezpieczeństwa energetycznego jako wyzwanie dla społeczności lokalnych, [w:] Współczesne uwarunkowania logistyki i bezpieczeństwa w środowisku lokalnym, regionalnym i globalnym, red. R. Dzik, R.B. Panfil, Wydawnictwo Rys, Poznań 2023, s. 183-208.