Prezes Sądu Rejonowego w Chojnicach o tym, jak się orzeka w dobie koronawirusa

Sądy od miesiąca nie działają już tak wcześniej. Czy coś się zmieniło?

- Nic się nie zmieniło. Funkcjonujemy jak do tej pory, tzn. zostały zniesione sprawy z wokand do końca kwietnia na razie. Oprócz spraw pilnych nie orzekamy.

Te sprawy pilne to jakie?

- Głównie, w przypadku sądu karnego, są to sprawy dotyczące pozbawienia wolności albo areszty. I to właściwie wszystko. Także takie o przedłużenie albo uchylenie aresztu. Jeśli chodzi o rodzinne sprawy, wszystko to, co jest związane z nagłymi kwestiami, zabezpieczeniem dzieci. To sprawy dotyczące ochrony zdrowia psychicznego, czyli np. umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym, leczenie bez zgody albo umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej. Te sprawy się toczą. Katalog tych spraw znalazł się w ustawie z 2 marca o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem i zwalczaniem Covid i innych chorób zakaźnych. Rozpatrywane są też sprawy dotyczące umieszczania małoletnich w schronisku.

- A sprawy spadkowe, alimenty? Wszystko czeka na lepsze czasy?

- Takie się nie odbywają. Gdy chodzi o rodzinne sprawy, dużo jest takich wniosków - zawsze ich było dużo - o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku przez dzieci. Mamy je teraz na posiedzeniach niejawnych. Wcześniej wyznaczaliśmy jawne, ale uznaliśmy, że to są tego typu kwestie, że - jeżeli ja mam wszystkie dokumenty - to mogę decyzję podjąć bez słuchania świadków. Przykład? Ktoś z rodzimy umiera. Wszyscy odrzucają po kolei spadek i dociera aż do dzieci. Jak rodzice zwracają się do nas z takimi wnioskami, to my je realizujemy bez obecności stron. Na posiedzeniach niejawnych. Jest wniosek, są: akt zgonu, akty urodzenia dzieci. Potem rodzina może iść do notariusza i złożyć w sądzie cywilnym wniosek. Dotąd, gdy dzieci były 13-letnie i starsze, to zapraszaliśmy je do sądu.

Co się dzieje w sądzie cywilnym?

- W cywilnym jest najmniej spraw. Dodam, że - poza tymi sprawami wynikającymi z katalogu spraw pilnych - jest zostawiona furtka dla prezesa sądu, który sam może uznać sprawę za pilną, jeżeli jej nie rozpoznanie spowodowałoby niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi albo poważną szkodę dla interesu społecznego lub grożącą niepowetowaną szkodę materialną. Takie decyzje już podejmowałam. Na przykład sąd słucha świadków, pokrzywdzonych do postępowań karnych, nawet jeżeli nie są postawione zarzuty i nie jest zatrzymana osoba, która podejrzana jest o popełnienie przestępstwa. Bo w tym katalogu spraw pilnych to wysłuchiwanie świadków jest tylko wtedy, gdy podejrzany jest zatrzymany. Wtedy mamy słuchać. A jeżeli nie jest zatrzymany, ale postępowanie dowodowe się już toczy, to ja mam wtedy taką możliwość, by to się zadziałało. Już takie decyzje podejmowałam. W sądzie cywilnym są na przykład sprawy z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Eksmisje w takim trochę innym trybie są prowadzone przez sąd cywilny i te sprawy też uznaję za pilne. Mimo tego, że z urzędu w tym katalogu się nie znalazły. Według mnie są to takie sytuacje, które nie mogą czekać.

A faktycznie są takie przypadki?

- Tak. Są, będą i będą się toczyły.

- Na, kiedy rozprawy są odraczane? Na czerwiec, a może nawet lipiec?

- Oczywiście moi koledzy sędziowie chcieliby pokończyć swoje wcześniejsze sprawy. Te marcowe wyznaczaliśmy na przykład na maj. Kwietniowe na czerwiec. Pamiętajmy, że w wydziale cywilnym i karnym są te wokandy z 2, -3-miesięcznym wyprzedzeniem wyznaczane. Tak naprawdę to niektórzy już na wrzesień odraczają.

Jeszcze dojdą nowe sprawy. Będą pewnie sytuacje, że ktoś nie przyjmie mandatu od policji za nieuzasadnione poruszanie się w mieście. Wtedy sprawa ma zostać rozpatrzona przez sąd.

- Tak. I wtedy będzie kumulacja. Nie da się tego uniknąć. Na razie oczywiście nie mamy żadnych wytycznych dotyczących maja, ale sytuacja związana z koronawirusem chyba jeszcze w maju się nie rozwiąże, więc obawiam się, że musimy się liczyć z tym, że te majowe sprawy będziemy musieli odraczać. Działamy na tyle, jakie są możliwości. To, co da się załatwić bez obecności stron, jak w tych rodzinnych sprawach, gdy orzekam zgodnie z wnioskiem. Bo wtedy wydaję decyzję, która jest zgodna z życzeniem strony, która się zwraca o rozstrzygnięcie. Wychodzimy naprzeciw potrzebom. To, co można zrobić w takim trybie, staramy się robić. Ale nie jest to duży odsetek spraw. Później będziemy się musieli zmierzyć z kumulacją, lawiną. To się będzie przekładało na terminy.

A potem dojdą sędziowskie urlopy. Trudno mi to sobie wyobrazić

- Tak. Do tego nie jesteśmy jeszcze w pełnym składzie, bo nie mamy obsadzonego jednego etatu sędziowskiego. Konkurs jest w trakcie. Siłą rzeczy to zamieszanie związane z epidemią trochę wstrzymało też te kadrowe kwestie. Są sędziowie na długich zwolnieniach lekarskich. Jeden sędzia wróci dopiero w maju, a są też na urlopach macierzyńskich. Jeden sędzia wróci dopiero w 2021 r. Nie mamy teraz trzech sędziów, to jest 1/4 obsady. Staramy się w miarę możliwości nie tracić ducha, ale przyjdzie moment, że będzie trudno.

Ilu sędziów orzeka w Sądzie Rejonowym w Chojnicach?

Mam 13 orzeczników. 12 sędziów i jednego asesora. Są też oczywiście referendarze. Ale oni nie zastępują sędziów. Mają inne kompetencje. Nie może być mowy o zastępowaniu. Referendarz jest tylko wsparciem, nie zrobi wszystkiego, co sędzia. Referendarze pracują głównie w wydziale ksiąg wieczystych, trochę w wydziale cywilnym, delikatnie w wydziale karnym.

Ilu ich jest referendarzy?

- Czterech referendarzy.

Dziękuję za rozmowę