Ministerstwo Kultury od 1992 r. gromadzi dane na temat strat wojennych polskich bibliotek oraz dzieł sztuki z terenów Polski w granicach po 1945 r.
W katalogu strat wojennych (kolekcje.mkidn.gov.pl/katalog-strat-wojennych) odnaleźliśmy dwa pomniki, które Bydgoszcz straciła, gdy miasto znalazło się pod niemiecką okupacją.
Autor "Trylogii" z warsztatu Laszczki
W bazie strat wojennych (numer karty 36077) figuruje pomnik Henryka Sienkiewicza, autorstwa znakomitego rzeźbiarza Konstantego Laszczki.
Do budowy pomnika w latach 20. XX w. doszło na fali zainteresowania autorem "Quo vadis", po sprowadzeniu w 1924 r. jego prochów do Polski. Wtedy właśnie w Bydgoszczy powołano Komitet Sienkiewiczowski, na czele którego stanął jego współinicjator Władysław Bełza. Patronowali mu mieszkający wówczas w mieście nad Brdą: Józef Weyssenhoff, Adam Grzymała-Siedlecki, prezydent miasta Bernard Śliwiński oraz gen. Wiktor Thomée, dowódca 15. dywizji piechoty.
Komitet przygotował trwające tydzień ogólnomiejskie obchody. Gdy się skończyły, powołano Koło Obywatelskie Budowy Pomnika Henryka Sienkiewicza, które bardzo szybko przekształciło się w komitet, w skład którego weszło 20 osób.
W broszurze wydanej w 1968 r. Józef Podgóreczny napisał: "Komitet działał sprężycie i w swym składzie skupił szereg wpływowych osób. Organizowano bale, wieczory literackie i koncerty. (...)To w Bydgoszczy miał stanąć pomnik autora "Krzyżaków" i "Bartka zwycięzcy" - jako symbol zwycięstwa nad "Hakatą".
Pomnik Sienkiewicza, dłuta Konstantego Laszczki, odsłonięto 31 lipca 1927 r., w obecności prezydenta RP Ignacego Mościckiego i honorowego gościa Michała Drzymały, tego samego, który nie dał się usunąć z ziemi pruskim urzędnikom.
Sienkiewicz zniknął z parku Jana Kochanowskiego podczas niemieckiej okupacji. Kiedy? Tego nie wiadomo! Bardzo liczymy, że odezwą się nasi Czytelnicy, którzy wojnę spędzili w Bydgoszczy. Może znają okoliczności, w których doszło do usunięcia pomnika (oprócz kamiennej figury pisarza, były jeszcze dwa orły z brązu.
Zobacz: Park Kochanowskiego stanął przed bydgoszczanami otworem! [zdjęcia, wideo]
"Potop" prof. Lepckego wskrzeszony
Niezwykłej urody fontanna to efekt konkursu ogłoszonego w 1897 r. przez Krajową Komisję Sztuki Królestwa Prus na wodotrysk - rzeźbę. Wygrał go prof. Ferdinand Lepcke, berliński artysta rzeźbiarz.
Stworzenie monumentalnej fontanny zajęło artyście prawie 6 lat, ale efekt był imponujący. Wodotrysk z trzema grupami rzeźb (centralna jest najbogatsza) został odsłonięty 23 lipca 1904 r.
Przeczytaj również: Fontanna Potop w Bydgoszczy dawniej i dziś
"Potop" stał się najsłynniejszym pomnikiem, przy którym w 20-leciu międzywojennym fotografowali się nie tylko bydgoszczanie, ale przyjezdni. W 1943 r. podzielił los innych dzieł, wykonanych z brązu (poszedł na armaty).
W 2014 r., po 110 latach, w parku Kazimierza Wielkiego odsłonięto kopię dzieła prof. Lepckego. Zasługa to Stowarzyszenia Odbudowy Bydgoskiej Fontanny "Potop". Prace nad odtworzeniem rzeźb trwały dekadę.
Czytaj e-wydanie »
