Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Sienkiewicz i "Potop" w katalogu strat, czyli co Bydgoszcz straciła w wyniku II wojny

Hanna Sowińska
Przy pomniku autora "Krzyżaków" sfotografowali się: Maksymilian Kasprzak  i Tadeusz Poryszewski. Rok 1936. Przy fontannie (po lewej niewidoczna rzeźba niedźwiedzicy  z małym) rodzina Zieglerów.
Przy pomniku autora "Krzyżaków" sfotografowali się: Maksymilian Kasprzak i Tadeusz Poryszewski. Rok 1936. Przy fontannie (po lewej niewidoczna rzeźba niedźwiedzicy z małym) rodzina Zieglerów. album rodzinny
Nie wiemy, co znajduje się w tajemniczym "złotym pociągu" pod Wałbrzychem, który rozpala wyobraźnie nie tylko miłośników historii. Wiemy natomiast, przynajmniej w sporej części, co straciliśmy w wyniku II wojny. I czego szukamy.

Ministerstwo Kultury od 1992 r. gromadzi dane na temat strat wojennych polskich bibliotek oraz dzieł sztuki z terenów Polski w granicach po 1945 r.
W katalogu strat wojennych (kolekcje.mkidn.gov.pl/katalog-strat-wojennych) odnaleźliśmy dwa pomniki, które Bydgoszcz straciła, gdy miasto znalazło się pod niemiecką okupacją.

Autor "Trylogii" z warsztatu Laszczki

W bazie strat wojennych (numer karty 36077) figuruje pomnik Henryka Sienkiewicza, autorstwa znakomitego rzeźbiarza Konstantego Laszczki.

Do budowy pomnika w latach 20. XX w. doszło na fali zainteresowania autorem "Quo vadis", po sprowadzeniu w 1924 r. jego prochów do Polski. Wtedy właśnie w Bydgoszczy powołano Komitet Sienkiewiczowski, na czele którego stanął jego współinicjator Władysław Bełza. Patronowali mu mieszkający wówczas w mieście nad Brdą: Józef Weyssenhoff, Adam Grzymała-Siedlecki, prezydent miasta Bernard Śliwiński oraz gen. Wiktor Thomée, dowódca 15. dywizji piechoty.

Komitet przygotował trwające tydzień ogólnomiejskie obchody. Gdy się skończyły, powołano Koło Obywatelskie Budowy Pomnika Henryka Sienkiewicza, które bardzo szybko przekształciło się w komitet, w skład którego weszło 20 osób.

W broszurze wydanej w 1968 r. Józef Podgóreczny napisał: "Komitet działał sprężycie i w swym składzie skupił szereg wpływowych osób. Organizowano bale, wieczory literackie i koncerty. (...)To w Bydgoszczy miał stanąć pomnik autora "Krzyżaków" i "Bartka zwycięzcy" - jako symbol zwycięstwa nad "Hakatą".

Pomnik Sienkiewicza, dłuta Konstantego Laszczki, odsłonięto 31 lipca 1927 r., w obecności prezydenta RP Ignacego Mościckiego i honorowego gościa Michała Drzymały, tego samego, który nie dał się usunąć z ziemi pruskim urzędnikom.

Sienkiewicz zniknął z parku Jana Kochanowskiego podczas niemieckiej okupacji. Kiedy? Tego nie wiadomo! Bardzo liczymy, że odezwą się nasi Czytelnicy, którzy wojnę spędzili w Bydgoszczy. Może znają okoliczności, w których doszło do usunięcia pomnika (oprócz kamiennej figury pisarza, były jeszcze dwa orły z brązu.

Zobacz: Park Kochanowskiego stanął przed bydgoszczanami otworem! [zdjęcia, wideo]

"Potop" prof. Lepckego wskrzeszony

Niezwykłej urody fontanna to efekt konkursu ogłoszonego w 1897 r. przez Krajową Komisję Sztuki Królestwa Prus na wodotrysk - rzeźbę. Wygrał go prof. Ferdinand Lepcke, berliński artysta rzeźbiarz.

Stworzenie monumentalnej fontanny zajęło artyście prawie 6 lat, ale efekt był imponujący. Wodotrysk z trzema grupami rzeźb (centralna jest najbogatsza) został odsłonięty 23 lipca 1904 r.

Przeczytaj również: Fontanna Potop w Bydgoszczy dawniej i dziś

"Potop" stał się najsłynniejszym pomnikiem, przy którym w 20-leciu międzywojennym fotografowali się nie tylko bydgoszczanie, ale przyjezdni. W 1943 r. podzielił los innych dzieł, wykonanych z brązu (poszedł na armaty).

W 2014 r., po 110 latach, w parku Kazimierza Wielkiego odsłonięto kopię dzieła prof. Lepckego. Zasługa to Stowarzyszenia Odbudowy Bydgoskiej Fontanny "Potop". Prace nad odtworzeniem rzeźb trwały dekadę.

Czytaj e-wydanie »

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska